Σε απογραφή της ΕΛΣΤΑΤ, οι μισές από τις 25 πόλεις της χώρας με τον μεγαλύτερο πληθυσμό (ποσοστό 48%) γειτνιάζουν με ένα λιμάνι, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την πόλη του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, του Ηρακλείου. Συνεπώς, η χρησιμότητα των λιμανιών στον αστικό ιστό είναι προφανής, αλλά ο ρόλος τους αναβαθμίζεται και αποκτά μεγαλύτερη σπουδαιότητα, όταν τα ίδια τα λιμάνια δίνουν ανάσα στις πόλεις, συμβάλλοντας στη μείωση της ρύπανσης και όταν μετατρέπονται σε ενεργειακούς κόμβους όπου συνυπάρχουν η παραγωγή, η αποθήκευση και η διανομή ηλεκτρικής ενέργειας (σημαντικά ελληνικά λιμάνια εκτός των προαναφερθέντων είναι: της Ηγουμενίτσας, των Χανιών, της Καβάλας, του Βόλου, του Λαυρίου, της Ρόδου και της Κέρκυρας).

Ηλεκτρικά δίκτυα

Στην Ευρώπη, το δίκτυο των ευρωπαϊκών διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ENTSO-E σχεδιάζει την ανάπτυξη νέων και την επέκταση των υπαρχόντων ηλεκτρικών δικτύων κοντά στα μεγάλα λιμάνια, διαβλέποντας ότι τα μεγάλα διαμετακομιστικά κέντρα θα γίνουν άμεσα και μεγάλα ενεργειακά κέντρα. Σημειώνεται ότι στα λιμάνια της Ευρώπης παράγεται και καταναλώνεται περίπου, το 10%-15% της ηλεκτρικής ενέργειας συνολικά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα ελληνικό πλοίο της γραμμής, όταν μένει δεμένο στο λιμάνι περίπου 1.200 ώρες τον χρόνο ή περίπου 50 μέρες, καταναλώνει 1,200 MWh ηλεκτρικής ενέργειας και εκπέμπει συνολικά περίπου 900 tn CO2 στην ατμόσφαιρα. Επίσης τα κρουαζιερόπλοια, ιδιαίτερα τα νεότευκτα, που μεταφέρουν 3.000 με 4.000 επιβάτες, έχουν ενεργειακές ανάγκες, της τάξεως των 15 MW.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2014/94, «οι ευρωπαϊκοί λιμένες απαιτείται να έχουν έως το τέλος του 2025 εγκαταστάσεις ηλεκτροδότησης πλοίων από την ξηρά, όσο είναι ελλιμενισμένα».

Συνήθως ενεργειακά φορτία μπορεί να υπάρχουν στις διεργασίες ενός λιμανιού, όπως είναι ηλεκτροκίνητοι γερανοί, ψυγεία, πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, ψυκτικοί θάλαμοι, αλλά και στις βιομηχανικές δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στην πόλη και το λιμάνι συνάμα.

Στην ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Λιμένων αποτυπώνεται η στροφή που γίνεται σε όλη την Ευρώπη προς τα «πράσινα» λιμάνια, όπως ανέφερε η γενική γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών Αλεξάνδρα Σδούκου, η οποία μίλησε προσφάτως για την ανάγκη του ενεργειακού μετασχηματισμού των ελληνικών λιμανιών σε συνάντηση εργασίας, για την «Ενεργειακή αναβάθμιση λιμένων μέσω εξηλεκτρισμού» – διοργανωτής της εκδήλωσης ήταν το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με συμμετοχή του ΔΕΔΔΗΕ, της ΡΑΕ και του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.

Αυξημένες απαιτήσεις

Το «Πράσινο Λιμάνι» θα πρέπει να ενσωματώνει την παράγωγη εναλλακτικών καύσιμων στο λιμάνι (ηλεκτροδότηση, πράσινο υδρογόνο, νέα γενιά βιοκαυσίμων), συστήματα παράγωγης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (π.χ. φωτοβολταϊκά, αιολικά) με παράλληλη πρόβλεψη για αποθήκευση, διανομή και επαναφόρτιση, υποδομή για τροφοδοσία εναλλακτικών καύσιμων στα πλοία και στα άλλα οχήματα που κυκλοφορούν στο λιμάνι (εξοπλισμός, μηχανήματα, συστήματα ανεφοδιασμού για τα ελλιμενισμένα πλοία).

Τα λιμάνια, εμπορικά ή επιβατικά, αποτελούν έναν κρίκο στο δίκτυο μεταφοράς ανθρώπων, αγαθών και εμπορευμάτων σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Οι διαρκώς αυξανόμενες απαιτήσεις στον όγκο, την ταχύτητα, το κόστος, την ποιότητα και την ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών καθιστούν τα μεγάλα λιμάνια, ιδιαίτερα τα εμπορικά, υποδομές στρατηγικού χαρακτήρα από οικονομική και κοινωνική άποψη, προσδίδοντάς τους έναν σημαντικό ρόλο στη σχεδίαση της οικονομικής πολιτικής.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τα λιμάνια του Πειραιά της Θεσσαλονίκης των Πατρών – στοιχεία από τους αντίστοιχους Οργανισμούς Λιμένος.

·     Οργανισμός Λιμένος Πειραιά (ΟΛΠ), έτος 2019: 5.650.000 κοντέινερ (TEU), οχήματα ακτοπλοΐας 2.646.000 και 15.680.000 επιβάτες ακτοπλοΐας. Το 2020: 5.440.000 κοντέινερ, 2.270.000 οχήματα ακτοπλοΐας και 10.370..000 επιβάτες ακτοπλοΐας.

·     Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης (ΟΛΘ): Δραστηριότητα 2019: 449.000 εμπορευματοκιβώτια (TEU) 4.469.000 συμβατικό φορτίο (ξηρό, χύδην κ.λπ.), 52 επιβατηγά πλοία. Το 2020: 461.000 εμπορευματοκιβώτια (TEU), 3.741.000 συμβατικό φορτίο και 76 πλοία.

·     Οργανισμός Λιμένος Πατρών (ΟΛΠΑ): Στην ιστοσελίδα του κάνει λόγο για διακίνηση 600.000 επιβατών, 340.000 οχημάτων και 8.400 εμπορευματοκιβωτίων.

Ο ΟΛΠΑ συμμετέχει στο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα «PERFECT», το οποίο «έχει ως κύριο στόχο την προώθηση του περιβαλλοντικού προφίλ των «ευρωπαϊκών λιμένων» και της αριστείας στην ενεργειακή και περιβαλλοντική διαχείριση και απόδοσή τους. Επίσης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών, έχει εγκαταστήσει σταθμό μέτρησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε πραγματικό χρόνο, ενώ προβαίνει και σε περιοδικές μετρήσεις για εκπομπές ρύπων. Ταυτόχρονα, εντός του λιμανιού βρίσκεται εγκατεστημένος και μετεωρολογικός σταθμός».

Συνεργασία υπουργείων

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας «στηρίζει την προσπάθεια να εξελιχθούν τα λιμάνια της χώρας σε ενεργειακούς κόμβους και είναι έτοιμο να δώσει λύσεις, σε συνεργασία με το υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής». Βασική προτεραιότητα του ΥΠΕΝ αποτελεί η προώθηση της χρήσης ΑΠΕ με δράσεις βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας στα λιμάνια της χώρας. Οι ΑΠΕ και ειδικά τα φωτοβολταϊκά, το κόστος ηλεκτροπαραγωγής των οποίων έχει γίνει ιδιαίτερα ανταγωνιστικό τα τελευταία χρόνια, είναι απαραίτητο να ενταχθούν τόσο στα λιμάνια, για κάλυψη των καταναλώσεων στα κτίρια με τη μορφή αυτοπαραγωγής, όσο και στον εξηλεκτρισμό κάποιων βασικών καταναλώσεων, όπως η ηλεκτροκίνηση εσωτερικών λεωφορείων και μηχανημάτων και η ηλεκτροδότηση πλοίων. Επίσης τα λιμάνια εκτός από την ηλεκτροδότηση των πλοίων, όταν βρίσκονται δεμένα, θα μπορούσαν να δίνουν ηλεκτρική ενέργεια σε μπαταρίες πλοίων μικρών αποστάσεων και να αναπτύξουν συστήματα παραγωγής και αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.

Για να επιτευχθούν όλα αυτά, όπως είπε η γενική γραμματέας Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, απαιτείται η σωστή μέτρηση των ενεργειακών καταναλώσεων για τα πλοία και τα κρουαζιερόπλοια, καθώς και η καταγραφή των υποδομών του δικτύου, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει από το ΕΜΠ, σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ και τη ΡΑΕ.

Η Ελλάδα, που είναι κατεξοχήν νησιωτική, με μεγάλο αριθμό λιμανιών, πρέπει να επισπεύσει τις προτεραιότητες και τις κατευθύνσεις που θα πρέπει να υποστηριχθούν, προς όφελος και των πόλεων. Ο Νίκος Μηλιώνης, συγκοινωνιολόγος και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του ECOCITY, έχει επισημάνει ότι στην Ελλάδα, σε πολλά λιμάνια, οι οργανισμοί των λιμένων κοιτάνε πάντα προς τα μέσα και όχι στην πόλη!

Εκπομπές αερίων

Με το πρόγραμμα «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία», προϋπολογισμού 1 τρισ., στόχος είναι η δραστική μείωση των ρύπων έως το 2030 και η περαιτέρω απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα έως το 2050 από τη χρήση ενέργειας και την οικονομία γενικότερα.

Οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, σύμφωνα με την τελευταία μελέτη του IMO, έχουν αυξηθεί από 977 εκατ. τόνους το 2012 σε 1076 εκατ. τόνους το 2018, αύξηση περίπου 10% με ανοδικές τάσεις.

H συμβολή της ναυτιλίας στο σύνολο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου αυξήθηκε, από 2,7% το 2012, σε 2,9% το 2018. Συνολικά η ναυτιλία ευθύνεται για το 13% των εκπομπών στον τομέα των μεταφορών παγκοσμίως.

του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο

Προβολές: 14