«Οι εκτιμήσεις είναι ότι η θερμότητα κάτω από τα πόδια μας έρχεται με 50.000 φορές περισσότερη δύναμη από όλους τους φυσικούς πόρους, παγκοσμίως,πετρελαίου και φυσικού αερίου. Γιατί λοιπόν το μεγαλύτερο μέρος του παραμένει ακόμη αναξιοποίητο;»

Εύλογη η απορία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Γεωθερμικής Ενέργειας (EGEC),καθώς η γεωθερμία με τις πάμπολλες χρήσεις παραμένει το παραμελημένο παιδί των ΑΠΕ: Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε στις 5 Ιουλίου 2022 ότι το φυσικό αέριο και η πυρηνική ενέργεια θεωρούνται βιώσιμες επενδύσεις στην Ταξινόμηση της Βιώσιμης Χρηματοδότησης της ΕΕ (Sustainable Finance Taxonomy), υπό την προϋπόθεση ότι συμμορφώνονται με ένα σύνολο κριτηρίων.

Και με τη γεωθερμική ενέργεια τι γίνεται(;) ρωτά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Γεωθερμικής Ενέργειας:«Μια ανανεώσιμη πηγή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για θέρμανση, ψύξη, ζεστό νερό και ηλεκτρική ενέργεια για αμέτρητες χρήσεις, για κτίρια,βιομηχανικές διεργασίες για τη γεωργία, την τοπική ανάπτυξη,για τις μπαταρίες σε ηλεκτρικά οχήματα (οι γεωθερμικοί σταθμοί ενέργειας μπορούν να παράγουν λίθιο ως υποπροϊόν, το οποίο είναι πρώτη ύλη για την ηλεκτρική επανάσταση του τομέα των μεταφορών)».

Παράγοντας μετάβασης

Η γεωθερμία είναι ο βασικός παράγοντας για την ενεργειακή μετάβαση της ΕΕ, καθώς μπορεί να προσφέρει: «Περισσότερο από το 25% της κατανάλωσης θέρμανσης και ψύξης στην Ευρώπη και περισσότερο από το 10% της ηλεκτρικής ενέργειας».

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας IEA, η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερμία ανήλθε στα 92 TWh το 2019, πολύ κάτω από τα συγκρίσιμα στατιστικά στοιχεία για την υδροηλεκτρική ενέργεια (4333 TWh), την αιολική ενέργεια (1390 TWh) και την ηλιακή ενέργεια (720 TWh).

Το World Geothermal Congress, αναφέρει: Η γεωθερμική ενέργεια αξιοποιείται παγκοσμίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ισχύος ή απευθείας χρήση της θερμικής ενέργειας σε 90 χώρες. Σχεδόν στις περισσότερες χρησιμοποιείται ως θερμική ενέργεια και σε 29 από αυτές και για ηλεκτροπαραγωγή. Η εγκατεστημένη ισχύς για ηλεκτροπαραγωγή προσεγγίζει πλέον τα 16 GWe παγκοσμίως, καταγράφοντας μία αύξηση περίπου 30% κατά την πενταετία 2015-2020. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς για άμεσες χρήσεις ανήλθε στα 108 GWth στο τέλος του 2019. Η μέση ετήσια αύξηση για την πενταετία 2015-2020 ήταν 8,73%.

Εγχώρια δεδομένα

Ο Δρ Μιχάλης Φυτίκας, ομότιμος καθηγητής Γεωθερμίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μας δίνει την εικόνα της γεωθερμίας στη χώρα μας, όπου οι άμεσες χρήσεις σε MWt (Μεγαβάτ θερμικής ισχύος την περίοδο 2020-2021)ήταν:α) Θέρμανση χώρων – Εγκατεστημένη ισχύς 1,7MWt,β)Θέρμανση θερμοκηπίων 38 MWt, γ)Ξήρανση αγροτικών προϊόντων 0,24 MWt, δ)Θερμά λουτρά και ευεξία 43 MWt, ε)Άλλες χρήσεις 4,5 MWt,στ) Υποσύνολο 84,5 MWt, ζ)Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας 175 MWt– Σύνολο 263,4 MWt.

Σημειώνεται ότι δεν υπάρχουν εγκατεστημένοι γεωθερμικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα μας (πλην μια παρενθέσεως στη Μήλο, που δεν λειτουργεί πια). Και τούτο παρά το υψηλό γεωθερμικό δυναμικό που έχει καταγραφεί σε ορισμένες περιοχές του Αιγαίου.

Επισημαίνεται ότι η Τουρκία το 2010 είχε 82 ΜWe(Μεγαβάτ ηλεκτρικά), το 2014 400 ΜWe, το 2016
721 ΜWe και το 2020 έφθασαν τα 1663 ΜWe (θεωρείται τέταρτη στην παγκόσμια κατάταξη).

Σαράντα πεδία

«Με τον όρο “γεωθερμική ενέργεια” εννοούμε το τμήμα της γήινης θερμότητας που βρίσκεται αποθηκευμένο με τη μορφή θερμού νερού, ατμού ή θερμών πετρωμάτων σε ευνοϊκές γεωλογικές συνθήκες.H περιοχή των θερμοκρασιών των θερμών νερών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν εκτείνεται από τους 20°C (για θέρμανση χώρων με τη χρήση γεωθερμικών αντλιών θερμότητας) μέχρι τους 280°C (για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας)».

Από τη μέχρι τώρα έρευνα που πραγματοποίησε κυρίως το πρώην ΙΓΜΕ, συνεχίζει ο Δρ Μιχάλης Φυτίκας,«ανακαλύφθηκαν σαράντα γεωθερμικά πεδία στη χώρα μας κατάλληλα για διάφορες χρήσεις (τουλάχιστον δύο για έμμεσες χρήσεις, δηλαδή για ηλεκτροπαραγωγή). Βρίσκονται σε πάρα πολλά νησιά του Αιγαίου Πελάγους, αλλά και σε πολλές περιοχές της Κεντρικής και κυρίως της Βόρειας Ελλάδας, σε πεδινά κυρίως τμήματά τους.Συνολικά υπάρχουν περισσότερα από 350 στρέμματα γεωθερμικών θερμοκηπίων, το 95% των οποίων βρίσκεται στη Βόρεια Ελλάδα.

Στα νησιά της Μήλου και της Νισύρου ανακαλύφθηκαν δύο μεγάλα πεδία εθνικού ενδιαφέροντος και έγιναν βαθιές γεωτρήσεις που εντόπισαν γεωθερμικά ρευστά (δηλαδή ατμό και υπέρθερμο νερό) με θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 3000C σε βάθος μόλις 1.000-1.500m. Στη Μήλο, όπου πιθανολογούνται βάσιμα πάνω από 150 MWe, δεν παράγεται σήμερα καθόλου γεωθερμικός ηλεκτρισμός, ούτε γίνεται θέρμανση, εκτός από μικρές εξαιρέσεις. Οι βεβαιωμένοι γεωθερμικοί πόροι υψηλής ενθαλπίας σε Μήλο και Νίσυρο ξεπερνούν τα 200 MWe, αλλά παραμένουν ανεκμετάλλευτοι».

Περιβαλλοντικά οφέλη

Τα πλεονεκτήματα και τα περιβαλλοντικά οφέλη της γεωθερμίας συνοψίζονται, μεταξύ άλλων, στα εξής:

·       Συνεχής παροχή ενέργειας, διαθέσιμης 24 ώρες το 24ωρο, 365 ημέρες τον χρόνο, σε αντίθεση με άλλες ΑΠΕ οι οποίες δεν μπορούν να παρέχουν συνεχώς ενέργεια και η χρήση τους προϋποθέτει αξιόπιστες τεχνολογίες αποθήκευσης της ενέργειας.

·       Αρκετά μικρότερο λειτουργικό κόστος από άλλες μορφές ενέργειας.

·       Οι εκπομπές αερίων στην ατμόσφαιρα είναι πάρα πολύ μικρότερες από τις εκπομπές που προκύπτουν από την καύση των συμβατικών καυσίμων – δεν εκπέμπονται καθόλου αιωρούμενα σωματίδια.

·       Οι γεωθερμικές μονάδες καταλαμβάνουν σχετικά μικρή έκταση γης – δεν απαιτούν αποθηκευτικούς χώρους.

·       Από τη στιγμή της αποπεράτωσης της κατασκευής της μονάδας, δεν απαιτείται μεταφορά υλικών ή καυσίμων.

Παραδείγματα ΕΕ

Η Ιταλία έχει εγκατεστημένα και λειτουργούν εδώ και πάρα πολλά χρόνια παραπάνω από 800 MWe, με πολλές και ποικίλες άλλες εφαρμογές, π.χ. τηλεθέρμανση Ferrara, στη Βόρεια Ιταλία,όπου ολόκληρη σχεδόν η πόλη θερμαίνεται γεωθερμικά.

Στη Γερμανία, προάστιο του Μονάχου θερμαίνεται γεωθερμικά και παράγει και ρεύμα με γεώτρηση πάνω από 2.000 μέτρα. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία παράγουν αρκετά ΜWeστα υπερπόντια ηφαιστειογενή νησιά των Καναρίων και των Αζορών.

Στη Γαλλία εδώ και πάρα πολλά χρόνια θερμαίνεται μέρος του Παρισιού(τηλεθέρμανση) με γεωθερμικά ρευστά από σχετικά βαθιές γεωτρήσεις. Άλλο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η γεωθερμική τηλεθέρμανση της πόλης Dammarie-les-Lys, μια πόλη με περίπου 20.000 κατοίκους. Η τηλεθέρμανση της πόλης καλύπτεται κατά περίπου 90% με τη γεωθερμία, χρησιμοποιώντας ρευστά 71°C. Γίνεται επανεισαγωγή των ρευστών στον ταμιευτήρα (κλειστό κύκλωμα) και εξοικονομούνται 7.000 μετρικοί τόνοι CO2.

Ερευνητικές γεωτρήσεις

Η ανάπτυξη της γεωθερμίας αποτελεί βασική προτεραιότητα της κυβέρνησης, στο πλαίσιο των στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, καθώς ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, έχει δηλώσει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας. Με απόφασή του καθορίζονται οι διαδικασίες έρευνας, διαχείρισης και εκμετάλλευσης γεωθερμικού δυναμικού σε πεδία άνω των 90οC (μέσης και υψηλής ενθαλπίας), όπου το γεωθερμικό δυναμικό αξιοποιείται κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σταθερής βάσης.

Σύντομα αναμένεται να ξεκινήσουν οι ερευνητικές γεωτρήσεις για την αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων Λέσβου, Μήλου Κιμώλου-Πολυαίγου και Νισύρου από τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες. Εκκρεμεί η απόφαση για τα περιθώρια διείσδυσης σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στα μη διασυνδεδεμένα νησιά.

 

του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο

Προβολές: 163