Το Αζερμπαϊτζάν τιμά την 31η επέτειο από την σφαγή στο Χοτζάλι

Του Anar Huseynov

Πρέσβη της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν στην Ελλάδα

Φέτος συμπληρώνονται 31 χρόνια από τη γενοκτονία του Χοτζάλι, ενός από τα πιο οδυνηρά και φρικτά εγκλήματα των τελευταίων δεκαετιών. Η γενοκτονία του Χοτζάλι δεν είναι μόνο μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ιστορίας του Αζερμπαϊτζάν, αλλά και «μία από τις πιο τρομακτικές τραγωδίες» της ανθρωπότητας που διέπραξαν οι Αρμένιοι εθνικιστές και οι υποστηρικτές τους εναντίον του λαού του Αζερμπαϊτζάν.

Τη νύχτα της 25ης προς την 26η Φεβρουαρίου 1992, οι αρμένικες δυνάμεις διέπραξαν τη σφαγή των Αζερμπαϊτζάνων  – γνωστή ως Γενοκτονία του Χοτζαλί –στο Χοτζάλι, μια μικρή πόλη στην περιοχή Καραμπάχ του Αζερμπαϊτζάν.

Η αιματοχυσία στο Χοτζαλί δεν μπορεί να αξιολογηθεί ξεχωριστά από τις επιθετικές ενέργειες της Αρμενίας κατά του Αζερμπαϊτζάν, οι οποίες ξεκίνησαν το 1988. Η σφαγή του Χοτζάλι συνέβη κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης στο πρώην Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μιας περιοχής εντός του Αζερμπαϊτζάν με σημαντικό πληθυσμό Αρμενικής καταγωγής. Αφού κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής και εκδίωξαν τους Αζερμπαϊτζάνους, οι αρμενικές δυνάμεις, με τη βοήθεια του 366^ου μηχανοκίνητου Συντάγματος του Σοβιετικού Στρατού, που βρισκόταν στην πρωτεύουσα της περιφέρειας, πόλη Χακεντί, προκάλεσαν ένα πραγματικό λουτρό αίματος ανάμεσα στον αζερμπαϊτζάνικο πληθυσμό στην πόλη Χοτζαλί. Η πόλη είχε πολιορκηθεί από τις αρμένικες μονάδες τέσσερις μήνες πριν από την πραγματική επίθεση.

Εκτός από τους στρατηγικούς στόχους, οι Αρμένιοι επιδρομείς ήθελαν να καταστρέψουν το Χοτζάλι ως πόλη που αντανακλά την ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά του πληθυσμού του Αζερμπαϊτζάν. Οι αρμένικες ένοπλες δυνάμεις και οι μονάδες μισθοφόρων δεν έδειξαν κανένα ενδοιασμό για τον λαό του Χοτζάλι, ο οποίος δεν είχε καταφέρει να εγκαταλείψει την πόλη. Ως αποτέλεσμα, 613 άμαχοι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων 106 γυναίκες, 63 παιδιά και 70 ηλικιωμένοι. 1.275 κάτοικοι του Χοτζάλι πιάστηκαν όμηροι, ενώ η τύχη των 150 ανθρώπων αγνοείται μέχρι σήμερα. Οχτώ οικογένειες εξαφανίστηκαν εντελώς, 130 παιδιά έχασαν τον έναν από τους γονείς και 25 παιδιά έχασαν και τους δύο, 487 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων 76 παιδιά τραυματίστηκαν βαριά. Οι εκπρόσωποι των διεθνών μέσων ενημέρωσης που επισκέφθηκαν τον ιστότοπο τρομοκρατήθηκαν με αυτό που είδαν. Μια από τις πιο τρομερές τραγωδίες του 20ού αιώνα συνέβη στο Αζερμπαϊτζάν. Αυτό που συνέβη στο Χοτζάλι δεν διέφερε καθόλου από τις γενοκτονίες στο Χατίν, το Ολοκαύτωμα, τη Ρουάντα και τη Σρεμπρένιτσα, που όλα αυτά άφησαν μια βαθιά ουλή στην παγκόσμια ιστορία.

Η αρμένικη ηγεσία όχι μόνο ομολόγησε αλλά και καυχήθηκε για τις πράξεις της. Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τη συνέντευξή του στον Βρετανό δημοσιογράφο Τόμας ντε Βάαλ το 2000, ο τέως πρόεδρος της Αρμενίας Σερζ Σαρκισιάν δήλωσε: «Πριν από το Χοτζάλι, οι Αζερμπαϊτζάνoι νόμιζαν ότι αστειεύονται μαζί μας, νόμιζαν ότι οι Αρμένιοι ήταν άνθρωποι που δεν μπορούσαν να σηκώσουν το χέρι τους εναντίον του άμαχου πληθυσμού. Έπρεπε να βάλουμε ένα τέλος σε όλα αυτά, και έτσι το κάναμε. Σπάσαμε αυτό το στερεότυπο των Αζερμπαϊτζάνων» (το απόσπασμα είναι από το βιβλίο του Thomas de Waal «Black Garden»). Το «πιο καταστρεπτικό γεγονός» για τη γενοκτονία του Χοτζαλί είναι ότι οι δράστες της σφαγής «εκπροσωπούνταν στην προηγούμενη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Αρμενίας», ομολόγησαν τις πράξεις τους και μένουν ατιμώρητοι.

Αυτή η ομολογία επιβεβαιώνει ότι το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας στο Χοτζάλι ήταν εσκεμμένο και καλά σχεδιασμένο. Αργότερα, οι Αρμένιοι παραδέχτηκαν ότι η πρώτη μεγάλη αποστολή των αρμενικών ένοπλων δυνάμεων ήταν να καταστρέψουν το προγεφύρωμα του Χοτζαλί, να εκκενώσουν τον αυτοκινητόδρομο Ασκεράν-Χανκεντί που διερχόταν από αυτό και να καταλάβουν το μοναδικό αεροδρόμιο στην περιοχή που ελέγχονταν από τους Αζερμπαϊτζάνους.

Η κάλυψη της σφαγής του Χοτζάλι από γνωστά διεθνή μέσα ενημέρωσης όπως οι Washington Times, The New York Times, The Boston Globe, The Guardian, The Independent, Time και περιοδικά Newsweek αποτελούν μαρτυρία εκείνων των αιματηρών ημερών.

Η σφαγή του Χοτζαλί και άλλα εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και η γενοκτονία που διαπράχθηκαν από την Αρμενία κατά τη διάρκεια της επίθεσης κατά του Αζερμπαϊτζάν συνιστούν σοβαρή παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.

Κατά τη διάρκεια πολλών ετών, γίνεται τακτική εργασία για τη διασφάλιση της αντικειμενικής και δίκαιης νομικής μεταχείρισης για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας παγκοσμίως. Σχετικά έγγραφα της Κοινοβουλευτικής Ένωσης του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας και των Κοινοβουλίων του Μεξικού, του Πακιστάν, της Τσεχικής Δημοκρατίας, του Περού, της Κολομβίας, του Παναμά, της Ονδούρας, του Σουδάν, της Γουατεμάλας και του Τζιμπουτί επιβεβαίωσαν ότι η σφαγή του Χοτζαλί ήταν πράξη γενοκτονίας. Τα κοινοβούλια της Ρουμανίας, της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, της Σερβίας, της Ιορδανίας, της Σλοβενίας, της Σκωτίας, καθώς και τα εκτελεστικά και νομοθετικά όργανα περισσότερων από 20 πολιτειών των Ηνωμένων Πολιτειών καταδίκασαν δριμύτατα την τραγωδία του Χοτζάλι, χαρακτηρίζοντάς την ως σφαγή.

Με την πρωτοβουλία της Αντιπροέδρου του Ιδρύματος «Heydar Aliyev», κας Leyla Aliyeva, η εκστρατεία «Δικαιοσύνη για το Χοτζαλί!» τιμά κάθε χρόνο τη μνήμη των θυμάτων της Γενοκτονίας του Χοτζαλί σε πολλές χώρες. Θα συνεχίσουν να καταβάλονται προσπάθειες για να ληφθεί η νομική αξιολόγηση για τα εγκλήματα του Χοτζάλι. Είναι μια γενοκτονία όχι μόνο κατά των Αζερμπαϊτζάν, αλλά και κατά της ανθρωπότητας όλης.

Υπάρχουν μνημεία σε όλο τον κόσμο αφιερωμένα στα θύματα της σφαγής του Χοτζάλι, εκτός από διάφορες πόλεις του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας, υπάρχουν μνημεία στη Χάγη, το Βερολίνο, το Σεράγεβο, το Μεξικό, το Ισραήλ.

Η 30ή επέτειος της τραγωδίας του Χοτζαλί συνοδεύεται από μια εντελώς διαφορετική κατάσταση στην περιοχή του Καραμπάχ. Το 2020, κατά τη διάρκεια του πολέμου των 44 ημερών που διήρκεσε από τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 10 Νοεμβρίου 2020, το Αζερμπαϊτζάν έβαλε τέλος στην κατοχή των νόμιμων και ιστορικών εδαφών του και αποκατέστησε την εδαφική του ακεραιότητα. Έχουν ήδη δημιουργηθεί ευνοϊκές συνθήκες για τη διασφάλιση της διαρκούς ειρήνης στην περιοχή.

Λέγοντας στον κόσμο την αλήθεια για το Χοτζάλι δεν σκοπεύουμε να ενσπείρουμε εχθρικά αισθήματα εναντίον του αρμενικού λαού. Θέλουμε η παγκόσμια κοινότητα να γνωρίσει εκείνους τους εγκληματίες, οι οποίοι ήταν εκπρόσωποι του αρμενικού λαού και παρέμειναν στην εξουσία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο λαός του Αζερμπαϊτζάν θέλει να μεταφέρει την ουσία των πράξεων που διέπραξαν αυτοί, ώστε να μην επαναληφθούν τέτοιες αιματηρές τραγωδίες. Απαιτούμε «Δικαιοσύνη για τον Χοτζάλι».

Αναπτύσσοντας εποικοδομητική συνεργασία με όλες τις χώρες, το Αζερμπαϊτζάν επίσης επιδιώκει τη συνεργασία για την εδραίωση της ειρήνης με τη γειτονική Αρμενία. Η Αρμενία θα πρέπει να αξιολογήσει σωστά την κατάσταση και να βγάλει λογικά συμπεράσματα από την 30ετή κατοχή της, η οποία άφησε βαθύ σημάδι στα έθνη μας και στην περιοχή μας. Η σύγκρουση του Ναγκόρνο-Καραμπάχ έχει μείνει στην ιστορία. Αυτή η εξέλιξη δεν είναι μόνο ένα σημαντικό ορόσημο στην ιστορία του ανεξάρτητου Αζερμπαϊτζάν, αλλά και μια ζωτικής σημασίας προϋπόθεση για τη διαρκή ειρήνη, συνεργασία και σχέσεις καλής γειτονίας στην περιοχή.

Η τοποθέτηση της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής Ελλάδας

«Με αφορμή το πρόσφατο άρθρο του Πρέσβη της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν στην Ελλάδα, σχετικά με το αφήγημα του Αζερμπαϊτζάν, περί δήθεν «σφαγής Αζέρων αμάχων από τους Αρμένιους», στην πόλη Χοτζαλού του Ναγκόρνο Καραμπάχ, τον Φεβρουάριο του 1992, θεωρούμε αναγκαία την παράθεση ορισμένων στοιχείων, με αποκλειστικό σκοπό την ορθή ενημέρωση της κοινής γνώμης και την αποκατάσταση της αλήθειας.

Δεν είναι η πρώτη φορά άλλωστε που επιχειρείται προσπάθεια παραπλάνησης του ελληνικού κοινού, από την Πρεσβεία του Αζερμπαϊτζάν. Λυπούμαστε όμως που βλέπουμε την παραπληροφόρηση αυτή να φιλοξενείται από το ειδησεογραφικό σας μέσο, που δεν μας έχει συνηθίσει σε δημοσιεύσεις μη έγκυρες και εμπεριστατωμένες.

Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν, επιδίδεται σε μια διαρκώς εντεινόμενη τακτική  δυσφήμησης των Αρμενίων και παραπληροφόρησης της κοινής γνώμης, με την  διάδοση χαλκευμένων και ψευδών στοιχείων. Η περίπτωση της τραγωδίας του Χοτζαλού είναι χαρακτηριστική. Διαστρεβλώνονται και παραποιούνται τα πραγματικά γεγονότα για να μετατραπούν οι θύτες σε θύματα! Το Αζερμπαϊτζάν ήταν αυτό που σχεδίασε και εκτέλεσε τις οργανωμένες σφαγές των Αρμενίων στο Σουμγκάιτ, το Γκιροβαμπάτ και το Μπακού, καθώς και τις μαζικές εκτοπίσεις των Αρμενικών πληθυσμών, ως «απάντηση» στο καθ’ όλα νόμιμο δικαίωμα των κατοίκων του Καραμπάχ για αυτοδιάθεση.

Ο λαός του Καραμπάχ, σε όλη τη διάρκεια της 70άχρονης αζερικής κυριαρχίας, υπέστη κάθε μορφή καταπίεσης και δεν έπαψε ποτέ να επιδιώκει τη διοικητική απεξάρτησή του από το Αζερμπαϊτζάν και την επανένωσή του με την Αρμενία.

Τον Φεβρουάριο του 1988, ασκώντας το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά του, με μαζικές ειρηνικές διαδηλώσεις και με ομόφωνο ψήφισμα της τοπικής βουλής, διεκδίκησε το δικαίωμά του για αυτοδιάθεση. Εντός ελαχίστων ημερών, ήρθε η απάντηση των Αζερικών αρχών, κατά τα πρότυπα των Τούρκων αδελφών τους… Άγρια επίθεση και σφαγές των Αρμενίων κατοίκων επί τρεις συνεχείς ημέρες στο Σουμγκάιτ, μόλις 20 χλμ από την πρωτεύουσα Μπακού… Οι σφαγές των Αρμενίων στο Σουμγκάιτ ήταν το πρώτο δείγμα εθνοτικής βίας στη σύγχρονη ιστορία της ΕΣΣΔ  και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο για το ξέσπασμα του πολέμου στο Καραμπάχ αλλά και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Λίγους μήνες αργότερα ακολούθησαν νέες μαζικές σφαγές αμάχων, βιαιότητες και εκτοπίσεις Αρμενίων στο Κιροβαμπάτ, το Μπακού και άλλες πόλεις.

Με βαρύ τίμημα αίματος οι Αρμένιοι του Καραμπάχ κατόρθωσαν σταδιακά να απωθήσουν τους αντιπάλους και να απελευθερώσουν χωριά και κωμοπόλεις. Καθοριστική ήταν η ασφάλεια του Στεπαναγκέρτ, της πρωτεύουσας του Καραμπάχ, το οποίο οι Αζέροι βομβάρδιζαν ανηλεώς, με βαριά πυροβόλα και ρουκέτες, χρησιμοποιώντας ως ορμητήριο το χωριό Χοτζαλί, μετατρέποντάς το αυτομάτως σε στρατιωτικό στόχο. Το Χοτζαλί έπρεπε να καταληφθεί και για τον πρόσθετο λόγο ότι ανέκοπτε την πρόσβαση στο μοναδικό αεροδρόμιο – σύνδεση του Καραμπάχ με τον έξω κόσμο για λήψη ανθρωπιστικής βοήθειας. Μεριμνώντας για την ασφαλή διαφυγή του άμαχου πληθυσμού, τον οποίο χρησιμοποιούσε ως ασπίδα ο αζερικός στρατός, στις αρχές Ιανουαρίου του 1992, οι αρχές του Καραμπάχ ενημέρωσαν την αζερική πλευρά για τις επικείμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Καθώς εξελίσσονταν οι εχθροπραξίες στο Χοτζαλί, μια μεγάλη ομάδα από  αμάχους αλλά και ένοπλους Αζέρους, κάνοντας χρήση του ανθρωπιστικού διαδρόμου, κινήθηκε προς το ελεγχόμενο από τους Αζέρους Ακντάμ. Κατά περίεργο τρόπο ωστόσο, και ενώ βρίσκονταν σε περιοχή απόλυτα ελεγχόμενη από τους Αζέρους, δέχθηκαν πυρά από την αζερική πλευρά,  με αποτέλεσμα πολλοί εξ αυτών να χάσουν τη ζωή τους.

Σύμφωνα με μαρτυρίες τρίτων αλλά και Αζέρων αξιωματούχων, συμπεριλαμβανομένου και του τότε Προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Αγιάζ Μουταλίμποφ, το συμβάν αποδίδεται στις δυνάμεις που τον αντιπολιτεύονταν. Στο πλαίσιο της εσωτερικής διαμάχης εξουσίας, επεδίωξαν να επιρρίψουν την ευθύνη για ότι συνέβη στον ίδιον, πράγμα που οδήγησε στην ανατροπή του.

Αργότερα δρομολογήθηκε ενορχηστρωμένη προσπάθεια να επιρριφθεί η ευθύνη του θανάτου των αμάχων στην αρμενική πλευρά. Μάλιστα με την πάροδο των ετών, η προσπάθεια παραποίησης της αλήθειας και δυσφήμισης των Αρμενίων από τους Αζέρους, εμπλουτίζεται με «φωτογραφικό υλικό», όπως φωτογραφίες θυμάτων από το καταστροφικό σεισμό του ’83 στην Τουρκία, θυμάτων της Χαμάς στην Παλαιστίνη, του πολέμου στο Κόσσοβο, ή των πογκρόμ στα Βαλκάνια…

Δεν απορούμε καθόλου με τη νέα προσπάθεια του Πρέσβη του Αζερμπαϊτζάν, που στοχεύει να επισκιάσει τις τωρινές βαρβαρότητες του καθεστώτος της χώρας του απέναντι στον Αρμενικό λαό του Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ), με την 70ήμερο αποκλεισμό της μοναδικής διόδου που ενώνει το Αρτσάχ με την Αρμενία και την ομηρία 120,000 κατοίκων, σε απάνθρωπες συνθήκες. Είναι σύνηθες να βλέπουμε το Αζερμπαϊτζάν να προσπαθεί να εκτρέψει την προσοχή και να αποφύγει την ευθύνη για τις βάρβαρες πράξεις του. Άλλωστε, μόλις δυο μέρες πριν, για το θέμα αποφάσισε το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, καλώντας την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν να σταματήσει τον αποκλεισμό στο Αρτσάχ και να κάνει τα πάντα ώστε να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη κυκλοφορία πολιτών και αγαθών στο διάδρομο του Λατσίν με την Αρμενία».