Μπορεί η ενεργειακή μετάβαση να συνδυαστεί με τη μείωση των ενεργειακών ανισοτήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση;

Είναι ένα στοίχημα που αναμφιβόλως πρέπει να κερδηθεί. Το πρόβλημα όμως της ενεργειακής φτώχειας («fuel poverty») δεν είναι σημερινό, αλλά γίνεται εντονότερο λόγω των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας και της απανθρακοποίησης – κενό που πρέπει να καλυφθεί με ταχείς ρυθμούς από ήπιες μορφές ενέργειας και ΑΠΕ. Υπενθυμίζεται ότι η ΕΕ έχει θέσει ως δεσμευτικό στόχο, μέχρι το 2030, το 32% στο ενεργειακό μείγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Για το δίκτυο «Energy Cities», που απλώνεται σε 30 χώρες, η ενεργειακή μετάβαση είναι κάτι παραπάνω από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ή εξαιρετικές τεχνολογίες: Πρόκειται για μια συνετή χρήση πόρων και ταυτόχρονα ενίσχυση της τοπικής συμμετοχής για ευημερία σε μια δημοκρατική Ευρώπη.

Στην ΕΕ των «27», το 2018, σύμφωνα με τη Eurostat το ποσοστό κινδύνου φτώχειας έμεινε σχεδόν αμετάβλητο: 16,8 % σε σύγκριση με το 2017, που ήταν 16,9 %. Εκτιμάται ότι στις μέρες μας ένας στους δέκα Ευρωπαίους πολίτες πλήττεται από την ενεργειακή πενία. Οι αριθμοί δείχνουν ότι στην Ευρώπη: Περίπου 57 εκατομμύρια άτομα δεν έχουν τη δυνατότητα θέρμανσης των σπιτιών τους τον χειμώνα, 104 εκατομμύρια δεν έχουν τη δυνατότητα χρήσης κλιματισμού στα σπίτια τους το καλοκαίρι, 52 εκατομμύρια καθυστερούν στην εξόφληση των λογαριασμών και 10 εκατομμύρια είναι υποχρεωμένοι να περπατούν περισσότερα από 30 λεπτά, για να έχουν πρόσβαση σε εγκαταστάσεις δημόσιων μέσων μεταφοράς.

Ευάλωτα νοικοκυριά

Το καλοκαίρι συνήθως αμβλύνει τις ενεργειακές ανισότητες σε βάρος των οικονομικά ασθενέστερων τμημάτων του πληθυσμού, πλην των περιπτώσεων κατά τις οποίες κάνουν την εμφάνισή τους κύματα καύσωνα που καθιστούν απαραίτητη τη χρήση ενεργοβόρων μηχανημάτων – κλιματιστικών, για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων θερμοκρασιών που αγγίζουν τους 40 βαθμούς Κελσίου και παραπάνω. Κυρίως, όμως, η ενεργειακή ένδεια ή φτώχεια πλήττει τα ευάλωτα νοικοκυριά κατά τους χειμερινούς μήνες. Το 2015, η Ελλάδα κατείχε την 4η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το μεγαλύτερο ποσοστό νοικοκυριών που αδυνατούσαν να θερμάνουν ικανοποιητικά την κατοικία τους. Το 2016 κατατάχθηκε στην 3η θέση. Παλαιότερες έρευνες σε δείγμα 1.110 νοικοκυριών έδειξαν ότι οι κατοικίες αυτές είχαν παράλογα μεγάλες απαιτήσεις σε ενέργεια, ιδιαίτερα στα νοικοκυριά πολύ χαμηλού εισοδήματος, που σε μερικές περιπτώσεις χρειάστηκε να επενδύσουν 120% του εισοδήματός τους για ικανοποίηση των θερμικών τους αναγκών! Συγκεντρωτικά ακριβή στοιχεία που να δείχνουν συγκεκριμένα περιοχές ανά δήμο και περιφέρεια δεν υπάρχουν. Υπάρχει όμως η πρόθεση της κυβέρνησης να ξεκινήσει ένα νέο πρόγραμμα ειδικά για τα ευάλωτα νοικοκυριά, που θα χρηματοδοτηθεί με 100 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, ποσό από το οποίο θα επωφεληθούν 30.000 οικογένειες σε όλη τη χώρα. Για τον σκοπό αυτόν θα επιδοτηθούν δήμοι και περιφέρειες για τη δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων (συνολικά 120 MW), τα έσοδα των οποίων θα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών ανθρώπων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Στο πλαίσιο, μάλιστα, του περιφερειακού συνεδρίου ανάπτυξης Regional Growth Conference στην Πάτρα, με συνδιοργανωτές την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και την εφημερίδα «Πελοπόννησος», ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας τόνισε, αναφερόμενος στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας: Πρέπει να βλέπουμε ότι υπάρχουν και περιπτώσεις νοικοκυριών που δυσκολεύονται να πληρώσουν ακόμα και τον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος. Γι’ αυτό σκοπεύουμε να αξιοποιήσουμε τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για να εξαλείψουμε την ενεργειακή φτώχεια και το επόμενο χρονικό διάστημα πρόκειται να δημιουργήσουμε ένα πράσινο ενεργειακό δίχτυ ασφαλείας για τα ευάλωτα νοικοκυριά που έχουν δυσκολία να πληρώσουν τον λογαριασμό του ηλεκτρικού ή να πληρώσουν την ενέργεια που καταναλώνουν. Έτσι λοιπόν θα αξιοποιήσουμε την ηλιακή ενέργεια και, μέσα από τις συνεργασίες που θα κάνουμε με δήμους και περιφέρειες, θα μπορέσουμε να στηρίξουμε αυτούς που έχουν ανάγκη.

Συνδυαστικό κριτήριο

Προς την κατεύθυνση «αποτελεσματικότερης αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας», η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) έχει ζητήσει με επιστολή της από τον υπουργό ΥΠΕΝ να προταχθεί ως βασικό κριτήριο επιλογής δικαιούχων στο νέο «Εξοικονομώ»: «Το συνδυαστικό κριτήριο προτίμησης της ανακαίνισης των παλαιών ενοικιαζομένων κατοικιών και διαμερισμάτων που ανήκουν σε οικονομικά ασθενείς εκμισθωτές και που αποτελούν την κύρια κατοικία οικονομικά ευάλωτων οικογενειών ενοικιαστών, και που σήμερα είναι οι δικαιούχοι του επιδόματος θέρμανσης. Έτσι, το κόστος της πλήρους επιδότησης της θερμομόνωσής τους και εκσυγχρονισμού των θερμαντικών συστημάτων τους θα ισοσκελιστεί συντομότατα για το Κράτος από το ότι, μετά από αυτό, οι κάτοικοί τους δεν θα χρειάζονται επίδομα θέρμανσης».

Τα πιο φτωχά νοικοκυριά δεν είναι άλλα από αυτά που στεγάζονται στις παλαιές ενοικιαζόμενες κατοικίες των πλέον υποβαθμισμένων περιοχών της χώρας. Αυτά τα νοικοκυριά κρυώνουν περισσότερο από τα άλλα τον χειμώνα και ζεσταίνονται περισσότερο το καλοκαίρι. Και, δυστυχώς, σε αυτά τα σπίτια, χωρίς καμιά μόνωση, το κόστος για θέρμανση είναι αβάσταχτο, για αυτό και οι κάτοικοί τους είναι τα πρώτα και μόνιμα θύματα της «ενεργειακής φτώχειας».

Καταπολέμηση του φαινομένου

Η ενεργειακή φτώχεια απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση που υποστηρίζεται από μια κοινή, ισχυρή προσπάθεια σε όλα τα επίπεδα: τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό, επισημαίνει το Παρατηρητήριο Ενεργειακής Φτώχειας της ΕΕ – μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Οι πόλεις και οι περιφέρειες είναι συχνά σε καλύτερη θέση για να εντοπίσουν τα νοικοκυριά που κινδυνεύουν από ενεργειακή φτώχεια σε πρώιμο στάδιο και, συνεπώς, να τα αντιμετωπίσουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Ως ορισμό για την ενεργειακή πενία κρατάμε εκείνον που διατυπώθηκε στο European Commission, Citizen Energy Forum: «Πρόκειται για μια κατάσταση στην οποία ένα νοικοκυριό ή ένα άτομο δεν έχει την οικονομική δυνατότητα πρόσβασης σε βασικές ενεργειακές υπηρεσίες (θέρμανση, ψύξη, φωτισμό, κινητικότητα και ηλεκτροδότηση), ώστε να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, λόγω ενός συνδυασμού χαμηλού εισοδήματος, υψηλών ενεργειακών δαπανών και χαμηλής ενεργειακής απόδοσης του σπιτιού του».

Τώρα, για το πώς θα αλλάξει αυτή η κατάσταση για εκατομμύρια Ευρωπαίους, δεν έχουμε παρά να περιμένουμε τα αποτελέσματα των πράσινων επενδύσεων, όταν αυτές υλοποιηθούν… Εν αναμονή, λοιπόν!

Θεμελιώδεις αλλαγές

«Εξετάζουμε μια θεμελιώδη αλλαγή στο ενεργειακό μας σύστημα. Κάθε πτυχή θα επηρεαστεί με κάποιον τρόπο», δήλωσε η Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον στην 10η τηλε-εκδήλωση InnoGrid «Living the Transition» – «Ζώντας τη Μετάβαση», που συνδιοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση Διαχειριστών Συστημάτων Διανομής (E.DSO) και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς (ENTSO-E).

Είναι μια ευκαιρία, είπε, «να συμβάλουμε στην επίτευξη των κλιματικών και ενεργειακών μας στόχων, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας για μια ουδέτερη για το κλίμα Ευρώπη έως το 2050, και μείωση κατά τουλάχιστον 55% των εκπομπών έως το 2030. Ο ρυθμός της αλλαγής δεν θα είναι ομοιόμορφος. Σε ορισμένους τομείς, η ηλεκτροδότηση θα είναι πολύ γρήγορη. Στα νοικοκυριά, για παράδειγμα, προβλέπουμε το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας στη συνολική κατανάλωση ενέργειας να αυξάνεται από 26% σε 41% έως το 2030». Απ’ την πλευρά του, ο Κρίστιαν Μπάτσελ, πρόεδρος του E.DSO, τόνισε: «Οι DSO δεσμεύονται να επενδύσουν 40 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για την επόμενη δεκαετία, για να εγγυηθούν την ενεργειακή μετάβαση συνδεδεμένη με την κοινωνική εξέλιξη».

 του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο

Προβολές: 6