Τη μηχανική του νέου συστήματος επικουρικής ασφάλισης εξηγεί, μιλώντας στο «Π», ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδιος για θέματα Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου. Εξηγεί ποιους αφορά και ξεκαθαρίζει ότι δεν θα θιγεί καμία υφιστάμενη σύνταξη. Φέρνει ως παράδειγμα για τη λειτουργία του νέου Ταμείου την επένδυση του Ασφαλιστικού Ταμείου των δασκάλων του Καναδά στο «Ελ. Βενιζέλος» που αποδίδει οφέλη, ενώ απαντά στον ΣΥΡΙΖΑ, λέγοντας ότι δεν μπορεί η επένδυση να ταυτίζεται με τον «τζόγο».

Η κυβέρνηση προτείνει ένα νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Ποιοι λόγοι το επιβάλλουν; Tι θα ισχύσει για νέους και παλιούς ασφαλισμένους;

Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας μας, κ. Ευγενίδη, είναι σχεδόν αποκλειστικά διανεμητικό. Αυτό σημαίνει ότι οι εισφορές των σημερινών εργαζομένων πληρώνουν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων. Αυτό, με τη σειρά του, αφήνει το σύστημα εξαιρετικά εκτεθειμένο στον δημογραφικό κίνδυνο, ειδικά με δεδομένη τη χειροτέρευση των δημογραφικών προβολών της χώρας. Η αλλαγή που επιχειρούμε στοχεύει στο να αποσυνδέσει ένα τμήμα της κοινωνικής ασφάλισης –την επικουρική ασφάλιση– από το δημογραφικό κίνδυνο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνουμε τη λεγόμενη διασπορά κινδύνου.

Όταν φτάσει η στιγμή της συνταξιοδότησης, ο συνταξιούχος του νέου συστήματος θα έχει πρόσβαση σε τρεις συντάξεις. Την εθνική, που υπόκειται στο δημοσιονομικό κίνδυνο, την ανταποδοτική, που υπόκειται στο δημογραφικό κίνδυνο, και την επικουρική, που υπόκειται στον κίνδυνο των αγορών. Δεδομένου ότι η συσχέτιση αυτών των κινδύνων δεν είναι πολύ υψηλή, με αυτόν τον τρόπο μειώνεται ο συνολικός κίνδυνος για τον συνταξιούχο και βελτιώνεται η σταθερότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης συνολικά.

Επιπρόσθετα, (α) σε σημαντικό βαθμό οι εισφορές της νέας επικουρικής ασφάλισης θα επενδυθούν στην εγχώρια οικονομία, δίνοντας ώθηση στον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, (β) με βάση την εμπειρία χωρών όπου κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα λειτουργούν για πολλές δεκαετίες, μπορούμε να υποθέσουμε βάσιμα ότι οι συντάξεις του νέου συστήματος θα είναι σημαντικά υψηλότερες από αυτές του τωρινού συστήματος, και (γ) το νέο σύστημα δίνει σημαντικά αντικίνητρα για συμμετοχή σε ανασφάλιστη εργασία.

Στο νέο σύστημα, οι εισφορές των ασφαλισμένων θα τοποθετούνται σε ατομικούς λογαριασμούς, θα επενδύονται σύμφωνα με τις προτιμήσεις του ασφαλισμένου και, όταν φτάσει η στιγμή της συνταξιοδότησης, θα αποδίδεται σύνταξη με βάση τις καταβληθείσες εισφορές και τις αποδόσεις των επενδύσεων.

Αναφορικά με τους ασφαλισμένους του υφισταμένου συστήματος, το νομοσχέδιο αναφέρει ρητά ότι ο υπολογισμός των επικουρικών συντάξεών τους δεν θα αλλάξει και οι υφιστάμενες συντάξεις δεν θα θιγούν.

Βασικός μας στόχος είναι να νομοθετήσουμε εγκαίρως και χωρίς εξωγενείς περιορισμούς ένα καινούργιο σύστημα επικουρικής ασφάλισης, που θα διασφαλίσει καλύτερες συντάξεις για τους νέους μας στο μέλλον. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι το νομοσχέδιο φέρει το όνομα «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά».

Ποιους ασφαλισμένους αφορά; Ποιος θα διαχειρίζεται τις εισφορές και πώς θα πραγματοποιούνται οι επενδύσεις;

Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης αφορά τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας από 1/1/2022, που σήμερα έχουν υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης (δηλαδή μισθωτούς ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, μηχανικούς, δικηγόρους), και, προαιρετικά, τους εργαζομένους έως 35 ετών, ανεξαρτήτως εάν έχουν ή όχι υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης. Το όριο των 35 ετών επιλέχθηκε προκειμένου να υπάρχει μακροπρόθεσμος ορίζοντας επενδύσεων –οπότε και απορροφώνται οι όποιες βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις των αποδόσεων–, για να εξασφαλιστεί υψηλότερη επικουρική σύνταξη.

Η ευθύνη της διαχείρισης και της επένδυσης των εισφορών ανήκει αποκλειστικά στο νέο δημόσιο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ), που θα στελεχώνεται με ανοικτές διαδικασίες από άτομα με επαγγελματική εμπειρία στον χώρο. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα χαράσσει την επενδυτική στρατηγική του Ταμείου με την υποστήριξη Επενδυτικής Επιτροπής που θα θέτει τα αποδεκτά όρια επενδυτικού κινδύνου, στη βάση του Κανονισμού Επενδύσεων του Ταμείου και των ευρωπαϊκών κανονισμών και οδηγιών για τις επενδύσεις, περί διαφάνειας και διασποράς κινδύνου αγορών.

Κατά τα πρώτα έτη λειτουργίας, το ΤΕΚΑ θα συνάψει προγραμματική συμφωνία με την ΕΔΕΚΤ ΑΕ –δηλαδή την εταιρεία του Δημοσίου που δημιουργήθηκε για να διαχειρίζεται τα αποθεματικά των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης, και μάλιστα το κάνει με πολύ καλά αποτελέσματα– για την υλοποίηση της επενδυτικής στρατηγικής. Ο κάθε ασφαλισμένος θα μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε περιορισμένο αριθμό προσεκτικά σχεδιασμένων επενδυτικών χαρτοφυλακίων, αλλά, όπως προανέφερα, για τη διαχείριση αποκλειστικά υπεύθυνο θα είναι το ΤΕΚΑ.

Η αντιπολίτευση ήδη σας κατηγορεί για τζογάρισμα με τις συντάξεις των νέων ασφαλισμένων. Πώς απαντάτε; Και τι θα ισχύει για την εγγύηση του Δημοσίου για την επικουρική σύνταξη;

Κατ’ αρχήν, η δημιουργία εντυπώσεων με εκφράσεις όπως «τζογάρισμα» νομίζω ότι ευτελίζει το επίπεδο της δημόσιας συζήτησης. Υποσυνείδητα, η αντιπολίτευση επιχειρεί να ταυτίσει στο συλλογικό υποσυνείδητο τις έννοιες «επένδυση» και «τζόγος». Προφανώς, όπως δεν δείχνει σοβαρότητα το να βαφτίζεται κάθε «ιδιωτικοποίηση» ως «ξεπούλημα» ή κάθε εκσυγχρονιστική μεταρρύθμιση ως νεοφιλελεύθερο μέτρο, δεν δείχνει σοβαρότητα και το να βαφτίζονται οι επενδύσεις ως τζόγος.

Για να απαντήσω και επί της ουσίας, έχουμε την εμπειρία πολλών αναπτυγμένων χωρών, όπου κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα λειτουργούν εδώ και πολλές δεκαετίες. Η εμπειρία αυτή δείχνει ότι, παρά τις διακυμάνσεις που έχουν οι αποδόσεις αυτών των συστημάτων, σε βάθος χρόνου οι αποδόσεις τους είναι ιδιαίτερα ικανοποιητικές και, σίγουρα, πολύ υψηλότερες από τις αποδόσεις των διανεμητικών συστημάτων γερασμένων κοινωνιών.

Για να δώσω ένα χειροπιαστό παράδειγμα, σας αναφέρω ενδεικτικά το παράδειγμα των δασκάλων του Οντάριο του Καναδά, το Ταμείο των οποίων επένδυσε στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» και καρπώνεται τα αντίστοιχα οφέλη. Πραγματικά, θα θέλαμε και οι Έλληνες ασφαλισμένοι να μπορούν να βγουν κερδισμένοι από παρόμοιες επενδύσεις.

Ακόμα, όμως, και στην απίθανη περίπτωση, κατά την οποία οι μακροπρόθεσμες αποδόσεις των επενδύσεων είναι αρνητικές, στο νομοσχέδιο προβλέπεται ότι το κράτος εγγυάται ότι η επικουρική σύνταξη που θα λάβει ο συνταξιούχος θα αντιστοιχεί στις εισφορές που έχει καταβάλει σε πραγματικούς όρους, δηλαδή λαμβάνοντας υπόψη και την επίδραση του πληθωρισμού. Συνεπώς, ο ασφαλισμένος προστατεύεται από τα αποτελέσματα ακραίων αρνητικών διακυμάνσεων των αγορών. Όμως, η εκτίμησή μου είναι ότι σε ελάχιστες περιπτώσεις θα χρειαστεί να γίνει χρήση αυτής της εγγύησης.

Μιλήσατε για όφελος της ελληνικής οικονομίας. Η αντιπολίτευση, από την άλλη, κάνει λόγο για κόστος μετάβασης. Πόσο τελικά θα κοστίσει η μεταρρύθμιση;

Όπως ανέφερα προηγουμένως, η μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης έχει οφέλη σε πολλά επίπεδα. Ένα από αυτά είναι και το ισχυρό αναπτυξιακό της αποτύπωμα. Για τον λόγο αυτόν, όταν μιλάμε για τις συνέπειες της μεταρρύθμισης, θα ήταν πιο δίκαιο να αναφερόμαστε τόσο στο κόστος μετάβασης όσο και στο αναπτυξιακό όφελός της.

Με άλλα λόγια, θεωρώ ορθότερο να αναφερόμαστε στο καθαρό κόστος της μεταρρύθμισης. Ένα σημαντικό τμήμα από τα κεφάλαια που θα σωρευθούν στο νέο Ταμείο από τις εισφορές των ασφαλισμένων θα επενδυθεί σε παραγωγικές επενδύσεις εντός της ελληνικής οικονομίας. Ως αποτέλεσμα, θα επιταχυνθεί ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης και θα δημιουργηθούν νέες και καλύτερες θέσεις εργασίας. Αυτό, με τη σειρά του, συνεπάγεται υψηλότερα φορολογικά έσοδα και υψηλότερες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης.

Μόνο όταν αυτά τα επιπρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα αφαιρεθούν από το ακαθάριστο κόστος μετάβασης στο νέο σύστημα –το οποίο προκύπτει λόγω του ότι δεν θα υπάρξει καμία περικοπή στις συντάξεις του υφισταμένου συστήματος–, προκύπτει το καθαρό κόστος μετάβασης, το οποίο οι υφιστάμενες μελέτες δείχνουν ότι είναι απολύτως διαχειρίσιμο.

Θεωρείτε ότι το νέο σύστημα θα λειτουργήσει ως κίνητρο, προκειμένου να καταπολεμηθεί η μαύρη εργασία; Γιατί οι νέοι, πρακτικά, σήμερα δεν πιστεύουν ότι θα πάρουν σύνταξη σε 40 χρόνια.

Θεωρούμε ότι η μεταρρύθμιση έχει τη δυνατότητα να αποκαταστήσει σε σημαντικό βαθμό την εμπιστοσύνη των πολιτών και ειδικά των νέων στο ασφαλιστικό μας σύστημα. Η αλήθεια είναι ότι, κατά τα χρόνια των μνημονίων, κάθε μεταρρύθμιση εξισωνόταν στο μυαλό των πολιτών με περικοπές στις συντάξεις ή στις αυξήσεις ορίων ηλικίας, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη στο ασφαλιστικό σύστημα.

Με τη μεταρρύθμιση αυτή όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Η μεταρρύθμιση αυτή κοιτάζει στο μέλλον. Οι εργαζόμενοι αποκτούν λόγο για το πώς επενδύονται οι εισφορές τους, υπάρχει εγγύηση ότι οι αποδόσεις πάνω στις οποίες θα υπολογισθούν οι συντάξεις δεν μπορεί να είναι αρνητικές, ενώ, ταυτόχρονα, δεν θίγονται οι συντάξεις του υφισταμένου συστήματος.

Μεγάλη καινοτομία της μεταρρύθμισης είναι η αυξημένη λογοδοσία και η ενισχυμένη διαφάνεια και θεωρούμε πως αυτά τα χαρακτηριστικά θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το ασφαλιστικό σύστημα. Αν η εμπιστοσύνη αποκατασταθεί, τότε θα δημιουργηθούν ισχυρά κίνητρα για την καταπολέμηση της ανασφάλιστης εργασίας.

Θέλουμε οι εργαζόμενοι να έχουν κίνητρο να ασφαλιστούν, ώστε να αποκτήσουν ασφαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα στην πράξη. Επιπρόσθετα, η καταπολέμηση της «μαύρης» εργασίας, πέραν του ασφαλιστικού συστήματος, αναμένεται να έχει πολλαπλά οφέλη για την οικονομία συνολικά.

Υπάρχει κίνδυνος το ΤΕΚΑ να μετατραπεί σε νέο ΕΦΚΑ;

Ο ΕΦΚΑ, που πράγματι αντιμετωπίζει πολλά λειτουργικά προβλήματα, προέκυψε κατόπιν διοικητικής συνένωσης όλων των ασφαλιστικών ταμείων της χώρας. Η συνένωση αυτή μπορεί να ήταν στη σωστή κατεύθυνση, όμως, σίγουρα, χρειάζεται χρόνο για να αποδώσει – άλλωστε αυτό το παρατηρούμε ακόμα και στις συγχωνεύσεις μεγάλων και καλά οργανωμένων πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Το ΤΕΚΑ θα είναι ένας καινούργιος δημόσιος οργανισμός, για τον σχεδιασμό του οποίου έχουν ληφθεί υπόψη οι βέλτιστες ευρωπαϊκές διοικητικές και οργανωτικές πρακτικές. Τα μέλη του ΔΣ θα προεπιλέγονται από ανεξάρτητο Συμβούλιο Επιλογής, κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Επιπλέον, ο τρόπος επιλογής τους θα είναι προσαρμοσμένος στις ιδιαίτερες επιχειρησιακές και λειτουργικές απαιτήσεις του Ταμείου.

Προβλέπονται επίσης διαδικασίες οι οποίες σκιαγραφούν μια στροφή σε σχέση με την παραδοσιακή λειτουργία των ΔΣ των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου, με έμφαση στον επαγγελματισμό και την εξειδικευμένη γνώση. Με βάση τα παραπάνω, η απάντηση στο ερώτημά σας είναι σαφώς αρνητική.

Συνέντευξη στον Γιώργο Ευγενίδη

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο

Προβολές: 6