Τσεσμέ, Μπόντρουμ, Μαρμαρίδα, Αϊβαλί, Σίγιατζικ και Ντιντίμ. Αυτά είναι τα τουλάχιστον έξι «ορμητήρια» των Τούρκων διακινητών μεταναστών στα μικρασιατικά παράλια, από τα οποία σχεδόν καθημερινά ξεκινούν το ταξίδι τους προς κάποιο ελληνικό νησί, εσχάτως και την Ιταλία, δεκάδες πρόσφυγες και μετανάστες ρισκάροντας τη ζωή τους για ένα πιθανό –μάλλον απίθανο– καλύτερο αύριο.
Στοιβαγμένοι σε ιστιοπλοϊκά σκάφη, σε παλιές βάρκες και πλοιάρια, σε φουσκωτά, σε κάθε λογής «καρυδότσουφλα» για τη δύσκολη θάλασσα του Αιγαίου, έχοντας πληρώσει από μερικές εκατοντάδες έως και 2.500 ευρώ ο καθένας, τα βάζουν με τα κύματα και τον αέρα ελπίζοντας ότι θα καταφέρουν να φτάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Ωστόσο, τα πολύνεκρα ναυάγια των προηγούμενων ημερών ανοιχτά της Λέσβου και των Κυθήρων, που ήρθαν σε συνέχεια αυτών ανοιχτά της Κω, της Σάμου και άλλων νησιών, έδειξαν για μία ακόμη φορά το πόσο ευάλωτα είναι αυτά τα μέσα και πόσο εύκολα το ταξίδι προς το όνειρο μπορεί να εξελιχθεί σε τραγωδία. «Πρέπει να υπάρξει πίεση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την Άγκυρα, προκειμένου να αποφευχθούν παράνομες αναχωρήσεις από την Τουρκία, ειδάλλως θα συνεχιστούν οι απώλειες ζωών. Ήρθε η ώρα να αναλάβει η Τουρκία τις ευθύνες της», διαμήνυσε προς την ΕΕ ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Νότης Μηταράκης, χωρίς πάντως κανείς να περιμένει ότι θα σταματήσει η εργαλειοποίηση του προσφυγικού-μεταναστευτικού από τη γείτονα χώρα.
Αγαστή… συνεργασία
Το αντίθετο, μάλιστα, όπως συμβαίνει και στον Έβρο με τη Στρατοχωροφυλακή, έτσι και στο Αιγαίο με την Ακτοφυλακή, το τουρκικό κράτος βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία με τους διακινητές. Στην ελληνική πλευρά γνωρίζουν ότι τα σκάφη της τουρκικής Ακτοφυλακής όχι μόνο δεν εμποδίζουν τα «καρυδότσουφλα» να ξεκινήσουν από τα μικρασιατικά παράλια και να κινηθούν προς τα διεθνή ύδατα, αλλά τουναντίον τους δείχνουν και διαδρομές που εκτιμούν ότι δεν φυλάσσονται από το ελληνικό Λιμενικό που –προφανώς– δεν μπορεί να είναι παντού! Και όχι μόνο αυτό. Το βίντεο που ήρθε στο φως της δημοσιότητας και δείχνει μέλη της τουρκικής Ακτοφυλακής να χτυπούν με κοντάρια πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ αυτοί βρίσκονται σε κάποιο πλοιάριο και δυσκολεύονται να πλεύσουν προς τα ελληνικά χωρικά ύδατα, είναι ενδεικτικό του… ανθρωπισμού που επιδεικνύουν οι γείτονες. Το πιο τραγελαφικό στοιχείο είναι πως η γερμανική κυβέρνηση τα προηγούμενα έτη χρηματοδότησε με αρκετές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ την Άγκυρα για να… αποτρέψει αναχωρήσεις από τα μικρασιατικά παράλια και να ενισχύσει την Ακτοφυλακή της προς αυτή την κατεύθυνση.
«Κυνήγι» μέρα και νύχτα
Σύμφωνα με τους καλά γνωρίζοντες τα τεκταινόμενα στο Αιγαίο, οι Τούρκοι διακινητές αλλάζουν αρκετά συχνά τακτικές και δρομολόγια, προκειμένου να μπερδεύουν και να δυσκολεύουν το έργο των ελληνικών Αρχών. Ήδη από τα μέσα του 2022, σκάφη με πρόσφυγες και μετανάστες ξεκινούν ακόμη κι από κανονικά λιμάνια και όχι από απομονωμένες ακτές, θέλοντας να «αναμειχθούν» με ιστιοπλοϊκά σκάφη και θαλαμηγούς που χρησιμοποιούν τουρίστες. Βέβαια, στην πράξη αποδεικνύεται ότι μόνο εύκολο δεν είναι να «κρυφτεί» ένα παμπάλαιο σκάφος ή ένα πλοιάριο με πρόσφυγες και μετανάστες ανάμεσα στα τουριστικά, πολλώ δε μάλλον εάν αναλογιστεί κανείς την εμπειρία ετών που έχουν αποκομίσει πλέον τα στελέχη του Λιμενικού Σώματος. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι, λόγω των τουρκικών κινήσεων στη «σκακιέρα» του Αιγαίου, έχουν αυξηθεί –σχεδόν διπλασιαστεί– οι περιπολίες διά θαλάσσης και από αέρος, ενώ έχουν δοθεί ιδιαίτερες οδηγίες για να αποφευχθεί τυχόν προβοκάτσια. Άλλωστε, οι γείτονες δεν χάνουν ευκαιρία να κατηγορήσουν (σ.σ. ακόμη και κόμματα της αντιπολίτευσης στη χώρα μας) την Ελλάδα ότι… βουλιάζει βάρκες.
Ο τιμοκατάλογος
Εδώ χρειάζεται να αποσαφηνιστεί κάτι: Το ελληνικό Λιμενικό Σώμα –με τη συνδρομή και του Πολεμικού Ναυτικού κάποιες φορές– δίνει καθημερινά τη μάχη της αποτροπής στο Αιγαίο, με πάθος, με επαγγελματισμό, με επιτυχία αλλά και με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μία μάχη που πλέον δίνεται όχι μόνο τις νυχτερινές ή πολύ πρωινές ώρες, αλλά και υπό το φως του ηλίου, καθώς τα κυκλώματα των διακινητών δρουν όχι απλά ανεξέλεγκτα αλλά υποβοηθούμενα από τις τουρκικές Αρχές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και ο «τιμοκατάλογος» που έχουν καταρτίσει οι Τούρκοι διακινητές και εξαρτάται από τα εξής:
· α) Το μέσο με το οποίο θα ταξιδέψει ο πρόσφυγας-μετανάστης. Όσο πιο ασφαλές, π.χ. ιστιοπλοϊκό ή θαλαμηγός, τόσο μεγαλύτερο είναι το κόστος, φτάνοντας ακόμη και 1.500-2.000 δολάρια. Στον αντίποδα, το ταξίδι με ένα πλοιάριο «καρυδότσουφλο» μπορεί κανείς να το κάνει ακόμη και με 400-500 δολάρια.
· β) Το εάν θα χορηγηθούν πλαστά ταξιδιωτικά έγγραφα. Εάν ο πρόσφυγας-μετανάστης προμηθευτεί διαβατήριο ή ταυτότητα, τότε το επιπλέον κόστος αυξάνεται κατά 1.000 έως 2.000 δολάρια.
· γ) Ο προορισμός του σκάφους. Εάν ο τελικός προορισμός είναι κάποια ευρωπαϊκή χώρα και η διακίνηση γίνεται είτε με σκάφος προς την Ιταλία, είτε –σε δεύτερο βαθμό– μέσω του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος», είτε μέσω των λιμένων Πάτρας και Ηγουμενίτσας, το κόστος μπορεί και να ξεπεράσει τα 10.000 δολάρια.
Διπλάσιες ροές το 2022
Πηγές του Λιμενικού Σώματος εξηγούν στο «Π» ότι από την αρχή του χρόνου καταγράφεται τουλάχιστον διπλασιασμός των ροών σε σχέση με το 2021, καθώς κάθε μήνα αποτρέπονται ίσως και περισσότεροι από 2.500 μετανάστες να εισέλθουν στη χώρα μας. Αυτό δείχνει ξεκάθαρη εργαλειοποίηση του προσφυγικού-μεταναστευτικού από την Τουρκία, με τους διακινητές και την Ακτοφυλακή της γειτονικής χώρας να αδιαφορούν και για τις καιρικές συνθήκες, που έχουν κοστίσει εκατοντάδες ζωές. Τέλος, σύμφωνα με σχετική έκθεση, οι χειριστές των σκαφών που μεταφέρουν τους απελπισμένους πρόσφυγες και μετανάστες είναι κυρίως Ουκρανοί, Γεωργιανοί, Μολδαβοί και κάποιοι Τούρκοι, ενώ «αποτελεί πλέον πάγια τακτική να βάζουν στα σκάφη γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένους, ακόμα και άτομα με κινητικά προβλήματα, ώστε να ασκείται όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πίεση».
Ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συνοριακών Φυλάκων Παναγιώτης Χαρέλας γνωρίζει από πρώτο χέρι τι συμβαίνει στον Έβρο τα τελευταία χρόνια. «Η Τουρκία έχει αποδείξει περίτρανα τον τρόπο με τον οποίο συγκεντρώνει τους μετανάστες και “εργαλειοποιεί” το ζήτημα. Το προ ημερών περιστατικό καταδεικνύει για πολλοστή φορά ότι δεν έχουν κανέναν φραγμό να προβούν σε ακραίες ενέργειες που προσβάλλουν και εξευτελίζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια», εξηγεί στο «Π» ο κ. Χαρέλας και συνεχίζει: «Οι τουρκικές Αρχές, ακόμη και με την απειλή όπλων, προωθούν τους μετανάστες, όπου ακριβώς πιστεύουν αυτοί. Το θέμα είναι εάν υπάρχει βούληση από την Ευρωπαϊκή Ένωση να διαχειριστεί καλύτερα τη συνοριακή φύλαξη».
Τα όσα λέει ο πρόεδρος της ΠΟΣΥΦΥ δεν είναι τίποτα περισσότερο απ’ αυτό που όλοι αντιλαμβάνονται –ιδίως μετά τον «υβριδικό πόλεμο» στις αρχές του 2020 στον Έβρο–, ότι τα όσα συμβαίνουν στα ανατολικά σύνορά μας αποτελούν κεντρική επιλογή της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας και προσωπικά του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Δεν είναι τυχαίο ότι, ακόμη και μετά την επιστολή του κ. Θεοδωρικάκου, ο υφυπουργός Εσωτερικών της γείτονος, Ισμαήλ Τσατακλί, επιχείρησε να κάνει το… άσπρο μαύρο στους Ευρωπαίους, γράφοντας ότι «καθώς δεν μπορέσατε να βρείτε ούτε μία περίπτωση παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Τουρκία, επιδιώκετε να καλύψετε την εικόνα της σκληρότητας που έχετε προκαλέσει, σαν να την έχει προκαλέσει η Τουρκία».
Ακόμη, πάντως, και οι συνοριακοί φύλακες που υπηρετούν για δύο δεκαετίες στον Έβρο δεν έχουν ξαναδεί παρόμοιο περιστατικό, δείγμα του ότι δικαίως οι καλά γνωρίζοντες τα τεκταινόμενα στην περιοχή μιλούν για επικείμενο «δύσκολο» χειμώνα, με την τουρκική Στρατοχωροφυλακή να βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία με τους αδίστακτους διακινητές μεταναστών.
του Κώστα Παπαδόπουλου
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο