Υπολογίζεται ότι περίπου 38 τρισ. δολάρια επενδύονται παγκοσμίως για τη συμμόρφωση επιχειρήσεων και οργανισμών πάνω στις αρχές των κριτηρίων ΕSG (περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης), αναφέρει το Ινστιτούτο Βιώσιμης Ανάπτυξης: Παραπλανητικές πάντως πληροφορίες αναφέρονται σε περισσότερους (ποσοστό 53%) από τους μισούς «πράσινους ισχυρισμούς» (green claims) των επιχειρήσεων, για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, και τέσσερις στους δέκα «περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς» (enviromental claims) δεν υποστηρίζονται από αποδείξεις. Τα μισά από τα σύμβολα που τυπώνονται σε προϊόντα και τις συσκευασίες τους, για να διαφημίσουν οικολογικά χαρακτηριστικά ή ποιότητες (πράσινες ετικέτες), σε ποσοστό περίπου 50%, προσφέρουν αδύναμη ή και ανύπαρκτη επαλήθευση για όσα υποστηρίζουν, ενώ 230 ετικέτες βιωσιμότητας καθώς και 100 ετικέτες «πράσινης» ενέργειας στην ΕΕ έχουν πολύ διαφορετικά και πολλά επίπεδα διαφάνειας ως προς τους ισχυρισμούς τους.

Τα στοιχεία αυτά είναι αντιπροσωπευτικά μιας πραγματικότητας που ακούει στο όνομα greenwashing ή αλλιώς «πράσινο ξέπλυμα», εταιρειών και επιχειρήσεων που προσπαθούν με «ψεύτικους ισχυρισμούς», όπως «παράγεται με βιώσιμο τρόπο», «φιλικό προς το περιβάλλον κ.λπ.», να προωθήσουν με αθέμιτο τρόπο τα προϊόντα τους, παραπλανώντας τους καταναλωτές.

Σημειώνεται ότι το 56% των καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) λαμβάνει υπόψη του το περιβάλλον, όταν αγοράζει αγαθά και υπηρεσίες. Στην ΕΕ υπάρχουν περισσότερες από 1.200 πράσινες ετικέτες και «ισχυρισμοί», αλλά μόλις το 35% έχει τη δυνατότητα κάποιας μορφής επαλήθευσης.

Θεσμικό πλαίσιο

Το Ευρωκοινοβούλιο επιδιώκει με ένα νέο νομοσχέδιο, που πέρασε τον Ιανουάριο, να ενισχύσει το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο κατά του greenwashing. H εφαρμογή της νέας νομοθεσίας, που δεν προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ πριν από τις ευρωεκλογές, δημιουργεί ένα πλαίσιο και προθεσμίες για τον έλεγχο των αποδεικτικών στοιχείων και την έγκριση αξιώσεων, προσδιορίζοντας τι συμβαίνει με τις εταιρείες που παραβιάζουν τον νόμο. Όταν τεθεί σε ισχύ ο νέος νόμος, τα κράτη-μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 24 μήνες για να ενσωματώσουν τους νέους κανόνες στην εθνική τους νομοθεσία, που θα οδηγεί σε απαγόρευση μιας σειράς από τακτικές «πράσινου ξεπλύματος», συμπεριλαμβανομένων ισχυρισμών Νet Zero για το κλίμα, που είναι από τους πιο παραπλανητικούς στην αγορά.

Πηγές του ΣΕΒ ανέφεραν πως ό,τι περιορίζει το πράσινο ξέπλυμα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.

Με τη νέα νομοθεσία, όπως επισημαίνει η Επιτροπή Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (IMCO) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι εταιρείες θα υποχρεώνονται να κοινοποιούν και να αποδεικνύουν τα πράσινα διαπιστευτήριά τους. Και οι επιχειρήσεις στο μέλλον (ελπίζουμε όχι πολύ μακρινό) θα πρέπει να δικαιολογούν τους ισχυρισμούς τους για το περιβαλλοντικό μάρκετινγκ.

Η (νέα) οδηγία στοχεύει τους λεγόμενους «γενικούς περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς», δήλωσε ο Δρ Fabian Klein, ειδικός στη νομοθεσία για τον αθέμιτο ανταγωνισμό στους Pinsent Masons, πολυεθνική εταιρεία νομικών που ειδικεύεται στους τομείς της ενέργειας, των υποδομών, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, της τεχνολογίας κ.ά. «Αυτό δεν καλύπτει μόνο συνθήματα ή ισχυρισμούς λέξεων, αλλά και εικόνες, σύμβολα ή παρόμοια στοιχεία που μεταφέρουν το μήνυμα του “φιλικού προς το περιβάλλον”. Η εμφάνιση του προϊόντος σας (μιας εταιρείας) σε ένα τροπικό δάσος ή μαζί με μια πολική αρκούδα μπορεί, για παράδειγμα, να εμπίπτει στους κανόνες. Για να υποβάλει τέτοιους ισχυρισμούς, ο έμπορος πρέπει να αποδείξει “αναγνωρισμένη εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση” είτε με πιστοποίηση ISO 14024 Type I είτε πληρώνοντας τα πρότυπα οικολογικού σήματος της ΕΕ». Οι εταιρείες δεν θα αλλάξουν τα προϊόντα ή τις διαφημίσεις τους σε μια νύχτα για να συμμορφωθούν με την προτεινόμενη νέα οδηγία, είπε ο Δρ Fabian Klein: Έχουμε χρόνο να διανύσουμε έως ότου η οδηγία θα δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και τα κράτη-μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της αίτησης για την εφαρμογή στο εθνικό Δίκαιο.

Το Ευρωπαϊκό Γραφείο Περιβάλλοντος (EEB) χαιρέτισε την έγκριση, από το Ευρωκοινοβούλιο, της οδηγίας που αυστηροποιεί τους περιορισμούς για το greenwashing, επισημαίνοντας ότι, επί του παρόντος, το 75% των προϊόντων στην αγορά της ΕΕ έχουν στοιχεία πράσινου περιεχομένου, αλλά περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς τους ισχυρισμούς είναι ασαφείς, παραπλανητικοί ή αβάσιμοι.

Παγκόσμιο φαινόμενο

Το «πράσινο ξέπλυμα» είναι παγκόσμιο φαινόμενο, που περιλαμβάνει μια πολύ μεγάλη γκάμα προϊόντων:

Η εταιρεία RepRisk, με έδρα τη Ζυρίχη της Ελβετίας, που ειδικεύεται στην έρευνα κινδύνων ESG και επιχειρηματικής συμπεριφοράς, κατέγραψε (Σεπτέμβριος 2022 έως και Σεπτέμβριος 2023) 148 περιπτώσεις από τον κλάδο των τραπεζικών και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών παγκοσμίως, που είχαν προχωρήσει σε «παραπλανητικούς ισχυρισμούς» στα διαπιστευτήρια βιωσιμότητας τους – από 86 που ήταν πριν από δώδεκα μήνες.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ανώνυμης Εταιρείας Βιομηχανικής Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Εργαστηριακών Δοκιμών, Πιστοποίησης και Ποιότητας AE, σε μελέτη η οποία πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ, με θέμα τη μόδα, «σε δείγμα περίπου 2.000 καταναλωτών, το 42% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν έχει σαφή άποψη ως προς το τι καθιστά ένα είδος ένδυσης φιλικό προς το περιβάλλον. Το 88% δεν εμπιστεύεται αμέσως τις επιχειρήσεις που δηλώνουν πως ακολουθούν κάποια περιβαλλοντική στρατηγική. Το 86% των ερωτηθέντων πιστεύει πως η βιωσιμότητα και η προστασία του περιβάλλοντος είναι σημαντικός στόχος. Το 72% ήταν ενήμερο για τις επιπτώσεις της βιομηχανίας της μόδας στο περιβάλλον και ανέφερε την υπερκατανάλωση, τις εκπομπές άνθρακα και τη μόλυνση των υδάτων λόγω των διεργασιών βαφής. Και το 55% θα επιθυμούσε να έχει περισσότερες πληροφορίες από τις επιχειρήσεις, ώστε να κατανοήσει τι καθιστά τα προϊόντα του περισσότερο πράσινα από άλλα.

Είθε η νέα νομοθεσία της ΕΕ να ελαχιστοποιήσει, αν δεν σταματήσει, «τους πράσινους ισχυρισμούς» και το greenwashing προϊόντων στην εσωτερική αγορά της Ένωσης, αλλά και να βάλει φραγμό σε προϊόντα εισαγωγής, που ανεξέλεγκτα περνούν το κατώφλι της Ευρώπης, εξαπατώντας τους καταναλωτές, στο όνομα της βιώσιμης ανάπτυξης.

Χωρίς συνέπεια

Στον όρο «greenwashing» προσθέστε και το «green-hushing» (π.χ. μια επιχείρηση σκοπίμως υποβαθμίζει τις πρακτικές βιωσιμότητας γιατί φοβάται μην κατηγορηθεί για «πράσινο ξέπλυμα») και το «green-botching», που αφορά πρακτικές χωρίς να υπάρχει λογική συνέπεια (π.χ. προώθηση ηλεκτρικών οχημάτων χωρίς να υπάρχουν σταθμοί φόρτισης). Ο όρος «greenwashing» λέγεται ότι υιοθετήθηκε πρώτη φορά τη δεκαετία του ’60, όταν ένα ξενοδοχείο, με ανακοίνωσή του, ζητούσε από τους πελάτες να χρησιμοποιούν τις πετσέτες τους για πάνω από μία μέρα, ώστε να σωθεί ο πλανήτης.

 

του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο 

Προβολές: 43