Με το σύνθημα «Ορθοδοξία ή θάνατος», το οποίο εδώ και χρόνια έχει αποτυπωθεί στις σημαίες που παιανίζουν στο υψηλότερο σημείο της Μονής Εσφιγμένου, οι ζηλωτές μοναχοί δηλώνουν έτοιμοι ακόμη και για μάχη με την ΕΛ.ΑΣ. Δεν θα είναι άλλωστε η πρώτη φορά, στα 52 χρόνια που κρατάει η κόντρα με την Ιερά Επιστασία του Αγίου Όρους, που θα συμβεί αυτό, έχοντας μάλιστα λάβει και το… προσωνύμιο «οι μοναχοί με τις μολότοφ».
Η διαρροή ενός εγγράφου, σύμφωνα με το οποίο σχεδιάζεται αστυνομική επιχείρηση για την εκτέλεση της δικαστικής απόφασης που επιβάλλει την αναγκαστική απομάκρυνση των ζηλωτών μοναχών από το επιβλητικό μοναστήρι, προκάλεσε αναστάτωση τόσο στη διοίκηση του Αγίου Όρους όσο και στη Μονή Εσφιγμένου. Για την ώρα, ο όποιος σχεδιασμός υπήρχε, φαίνεται να πηγαίνει στην άκρη –ή τουλάχιστον αυτό διαφαίνεται από την πλευρά της ΕΛ.ΑΣ.–, με την Ιερά Επιστασία να διαμηνύει πως δεν πρέπει να επαναληφθούν ντροπιαστικές σκηνές από το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Αξίζει να σημειώσουμε ότι, με βάση το δικονομικό μας σύστημα, ό,τι είναι να γίνει θα γίνει είτε μέχρι τις 31 Ιουλίου (σ.σ. φαντάζει απίθανο αυτήν τη στιγμή) είτε από την 1η Σεπτεμβρίου και μετά, καθώς στο χρονικό διάστημα 1 έως 31 Αυγούστου απαγορεύονται οι αναγκαστικές εκτελέσεις.
Η διαμάχη με τους ζηλωτές μοναχούς ανάγεται στο 1972, όταν αυτοί –εγκαταβιούσαν τότε στη Μονή Εσφιγμένου– σταμάτησαν να αναγνωρίζουν και να μνημονεύουν ως πνευματικό ηγέτη της Ορθοδοξίας τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Αφορμή στάθηκε η άρση των αναθεμάτων –μετά τη συνάντηση του τότε Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα με τον Πάπα Παύλο ΣΤ’ το 1965–, η οποία θεωρήθηκε ως «προδοτική συμπεριφορά». Έκτοτε κηρύχθηκαν σχισματικοί και με βάση τον Καταστατικό Χάρτη της Αθωνικής Πολιτείας έπρεπε να εγκαταλείψουν το Άγιον Όρος, καθώς απαγορεύεται αυστηρά η εγκαταβίωση σχισματικών και ετεροδόξων μοναχών σε αυτό. Το 2005, η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους συγκροτεί νέα αδελφότητα μοναχών για τη Μονή Εσφιγμένου και το αντιπροσωπείο της στις Καρυές, ωστόσο οι περίπου 100 ζηλωτές μοναχοί αρνούνται να παραδώσουν το κτιριακό συγκρότημα. Το αποτέλεσμα είναι η νέα αδελφότητα μοναχών, υπό τον αρχιμανδρίτη Βαρθολομαίο, να εδρεύει προς το παρόν στο κονάκι στις Καρυές.
Εδώ και δεκαετίες, οι καταληψίες της Μονής Εσφιγμένου ζουν απομονωμένοι από τους άλλους μοναχούς, παράγοντας ρεύμα με ηλεκτρογεννήτριες πετρελαίου, διαθέτουν οργανωμένο εργαστήριο ζαχαροπλαστικής, ελαιοτριβείο, οινοποιείο, μονάδα παραγωγής μανιταριών, αλιευτικά σκάφη κ.ά. Πολύς ντόρος έχει γίνει για το ζήτημα της επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, με πηγές της Ιεράς Κοινότητας να ξεκαθαρίζουν ότι υπάρχει σταθερή τηλεφωνική σύνδεση στο ιστορικό κτίριο, όπως επίσης και επαρκής κάλυψη από δίκτυα κινητής τηλεφωνίας.
Πόλεμος!
Μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο αρκεί για να εντοπίσει κανείς πλήθος βίντεο από τα επεισόδια που είχαν λάβει χώρα το 2013 στις Καρυές, όταν δικαστικός επιμελητής –συνοδεία μπουλντόζας και αστυνομικών δυνάμεων– επιχείρησε να εφαρμόσει τη δικαστική απόφαση και να απομακρυνθούν από το κονάκι οι μοναχοί. Τότε είχε γίνει ακόμη και ρήψη βομβών μολότοφ, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί δικογραφία και ένας μοναχός να καταδικαστεί σε κάθειρξη 17 ετών, άλλοι έξι σε κάθειρξη 9 ετών και 6 μηνών, ενώ και ο ηγούμενος της Μονής Εσφιγμένου Μεθόδιος καταδικάστηκε κι αυτός για ηθική αυτουργία σε έκρηξη, κατοχή και κατασκευή εκρηκτικών υλών. Κανείς, βέβαια, δεν πήγε φυλακή, καθώς δεν εμφανίστηκαν ενώπιον της Δικαιοσύνης παρά μόνο μέσω δικηγόρου, ενώ στον δεύτερο βαθμό μειώθηκαν και οι ποινές τους.
Στις 8 Ιουλίου 2020, ο Άρειος Πάγος εξέδωσε τελεσίδικη απόφαση, με την οποία απέρριψε τις αιτήσεις αναίρεσης επί των προηγούμενων αποφάσεων, με τους ζηλωτές μοναχούς πάντως να μην εγκαταλείπουν τις θέσεις τους. Χάρη σε αυτή την απόφαση και μία αστυνομική επιχείρηση μερικές ημέρες αργότερα, η νέα αδελφότητα πήρε στον έλεγχό της ένα κτήμα 50 στρεμμάτων στην Ιερισσό και το κονάκι στα Νέα Ρόδα Χαλκιδικής. Αιματηρά επεισόδια σημειώθηκαν και το 2006, τότε που υπήρξαν τραυματισμοί μοναχών με λοστούς, με τις εικόνες των αιματοβαμμένων ρασοφόρων να κάνουν τον γύρο του κόσμου!
Το σκευοφυλάκιο της Μονής Εσφιγμένου είναι από τα πιο εντυπωσιακά στο Άγιον Όρος, καθώς μεταξύ άλλων ιστορικών αντικειμενικών υπάρχει κι ένα μεγάλο κομμάτι (3,04 μ. x 2,81 μ.) από τη σκηνή του Ναπολέοντα, δώρο του πατριάρχη Γρηγορίου Ε’, το οποίο χρησιμοποιείται μία φορά το χρόνο, την ημέρα της Ανάληψης. Πρόκειται για ένα αριστούργημα υφαντουργίας και χρυσοποικιλτικής του 18ου αιώνα από το περίφημο ταπητουργείο των Γοβελίνων στο Παρίσι, το οποίο μάλιστα ο ηγούμενος Μεθόδιος είχε προτείνει να πουληθεί στη γαλλική κυβέρνηση και τα χρήματα να χρησιμοποιηθούν για να σβηστεί τμήμα του ελληνικού δημοσίου χρέους, κάτι που όμως απαγορεύεται από τη νομοθεσία της Ιεράς Κοινότητας.
Μεγάλη ιστορική και οικονομική αξία έχει και ο επονομαζόμενος «Σταυρός της Πουλχερίας», ο οποίος είναι επίχρυσος, διαθέτει τρεις σειρές μαργαριταριών από τις δύο πλευρές και τρία μεγάλα σμαράγδια στις τρείς κεραίες του Σταυρού. Στο ερμάριο των αγίων λειψάνων υπάρχει και μία μικρή ψηφιδωτή εικόνα του Ιησού Χριστού σε όρθια στάση, η οποία ανάγεται κι αυτή στον 18ο αιώνα και φέρει την επιγραφή «Μνήσθητι των δούλων σου Γλιγώρη, Σμαραγδίνας, Γονέων και των Τέκνων 1792». Στο σκευοφυλάκιο υπάρχουν επίσης εγκόλπια, ιερά άμφια, λειτουργικά σκεύη και άλλα αντικείμενα, ενώ η βιβλιοθήκη διαθέτει 372 χειρόγραφα, από τα οποία τα 75 είναι περγαμηνά και μερικά εικονογραφημένα, μεταξύ των οποίων και το σπανιότατο Μηνολόγιο (σ.σ. φέρει τον αριθμό 14) με τις 80 μικρογραφίες του. Αξίζει, τέλος, να σημειώσουμε ότι η Μονή Εσφιγμένου το 1563 είχε γίνει στόχος πειρατών οι οποίοι είχαν συλλάβει πολλούς αιχμαλώτους, κλέβοντας επίσης πολλά από τα τότε κειμήλια.
του Κώστα Παπαδόπουλου
