Ελλάδα και η Ευρώπη αντιμετωπίζουν σήμερα δύο αλληλένδετες κρίσεις, που αν δεν αντιμετωπιστούν άμεσα, θα διαμορφώσουν ένα μέλλον αβέβαιο για τους πολίτες, τη χώρα και την Ένωση: τη στεγαστική κρίση και τη συρρίκνωση της Περιφέρειας. Πρόκειται για φαινόμενα που αλληλοτροφοδοτούνται, υπονομεύοντας την κοινωνική συνοχή και τη δημογραφική ανανέωση.
Το στεγαστικό πρόβλημα δεν είναι πλέον απλά οικονομικό. Οι νέοι, ακόμη και όσοι εργάζονται, βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε μια αγορά κατοικίας που λειτουργεί με όρους κερδοσκοπίας. Τα προγράμματα «Σπίτι μου Ι»
και «Σπίτι μου ΙΙ», αντί να προσφέρουν λύση, ενίσχυσαν την πίεση στην αγορά. Χιλιάδες έμειναν εκτός, ενώ οι τράπεζες έθεσαν αυστηρότερους όρους δανειοδότησης.
Η πολιτική των Golden Visa και η ανεξέλεγκτη εξάπλωση του Airbnb απορρόφησαν τα τελευταία αποθέματα διαθέσιμης κατοικίας, μετατρέποντας πόλεις όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη σε «πόλεις για επισκέπτες», όχι για μόνιμους κατοίκους.
Παράλληλα, πάνω από 2,2 εκατομμύρια κατοικίες παραμένουν κενές. Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη κτιρίων, αλλά η απουσία ολοκληρωμένης πολιτικής αξιοποίησης.
Ταυτόχρονα, η Περιφέρεια αδειάζει. Και σαν να μη φθάνει αυτό, έρχεται και προστίθεται ακόμα ένα πρόβλημα: Η άνοδος των «αντισυστημικών» κομμάτων δεν αποτελεί ξαφνική στροφή σε ακρότητες, αλλά αποτέλεσμα εγκατάλειψης. Χωριά που παλεύουν να κρατήσουν σχολεία, ορεινές περιοχές χωρίς υποδομές, αγρότες και επαγγελματίες που βλέπουν την παραγωγή τους να συρρικνώνεται, όλοι νιώθουν ότι το κράτος είναι μακριά και αδιάφορο. Η συζήτηση στη Φουρνά -είχε συμβεί στα μέσα Ιουλίου- έδειξε ότι υπάρχει ζήτηση για ουσιαστική παρουσία της Πολιτείας, που όμως συχνά περιορίζεται σε επικοινωνιακά μηνύματα.
Η στεγαστική κρίση και η περιφερειακή αποδυνάμωση είναι δύο όψεις του ίδιου προβλήματος. Δεν μπορεί να υπάρξει λύση στέγης χωρίς αποκέντρωση. Η ενίσχυση της Περιφέρειας με υποδομές, υπηρεσίες και θέσεις
εργασίας μπορεί να δώσει κίνητρα στους νέους να ζήσουν έξω από τα ασφυκτικά όρια των πόλεων, μειώνοντας ταυτόχρονα την πίεση στα μεγάλα αστικά κέντρα. Η αγορά μιας νεόδμητης μονοκατοικίας στην Περιφέρεια κοστίζει λιγότερο από ένα μικρό διαμέρισμα στην Αθήνα. Το ζήτημα είναι να υπάρξει πολιτική βούληση να
αξιοποιηθεί αυτό το πλεονέκτημα.
Απαιτείται μια ενιαία στρατηγική που να συνδυάζει:
Στεγαστική πολιτική: αξιοποίηση των κενών κατοικιών, ρύθμιση βραχυχρόνιας μίσθωσης, κοινωνική κατοικία για χαμηλά και μεσαία εισοδήματα.
Περιφερειακή αναγέννηση: χρηματοδότηση πρωτογενούς τομέα, αγροτουρισμού και υποδομών, δικτύωση υπηρεσιών υγείας και παιδείας, φορολογικά κίνητρα για ανακαίνιση ακατοίκητων σπιτιών, προσέλκυση βιομηχανιών και στήριξη στη δημιουργία μονάδων παραγωγής.
Αν η Πολιτεία δεν περάσει από τα λόγια στις πράξεις, το αποτέλεσμα θα είναι η διαρκής συγκέντρωση πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα, η στασιμότητα της νέας γενιάς και η ενίσχυση λαϊκιστικών φωνών που εκμεταλλεύονται την εγκατάλειψη. Η στέγη και η Περιφέρεια δεν είναι ξεχωριστά ζητήματα: Είναι θεμέλιο εθνικής συνοχής.
Η Ελλάδα χρειάζεται σχέδιο, πρόγραμμα, συνέπεια και πράξεις. Μόνο έτσι μπορεί η νέα γενιά να ζήσει σε αξιοπρεπείς συνθήκες, η Περιφέρεια να αναπτυχθεί και η χώρα να ξαναβρεί ισορροπία και βιώσιμη ανάπτυξη.
Γράφει ο Στρατής Κοκκινέλλης
Φιλόλογος – δημοσιογράφος
