Με την εντυπωσιακή (και εκ των πραγμάτων ιστορική) επανεκλογή του προέδρου Τραμπ είναι προφανές πως η πολιτική των ΗΠΑ για την ενέργεια και το κλίμα πρόκειται να αναδιαμορφωθεί σημαντικά, δημιουργώντας ένα ντόμινο επιπτώσεων στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη.
Η επιστροφή του προέδρου στον Λευκό Οίκο συνοδεύτηκε από την άμεση υπογραφή εκτελεστικών διαταγμάτων, κηρύσσοντας ταυτόχρονα κατάσταση εθνικής ενεργειακής έκτακτης ανάγκης. Στην ατζέντα του νέου πρόεδρου, μεταξύ άλλων πρωτοβουλιών, περιλαμβάνονται ενδεικτικά η ταχεία προώθηση της αδειοδότησης και των υποδομών στον τομέα της ενέργειας, η άρση της απόφασης του υπουργείου Ενέργειας για τις εγκρίσεις αδειών εξαγωγής LNG, η απομάκρυνση από τη Συμφωνία του Παρισιού, η αύξηση της εγχώριας παραγωγής ενέργειας μέσω της εκμετάλλευσης ορυκτών καυσίμων.
Ο στόχος του προγράμματός του είναι διττός: αφενός η διευκόλυνση παραγωγής ενέργειας για τη διαχείριση του πληθωρισμού, αφετέρου η προώθηση της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ μέσω των ενεργειακών αγορών. Εντάσσεται δε σε ένα ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο που αναδιαμορφώνει τη διεθνή Αμερικανική πολιτική με τον πιο ριζικό τρόπο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν και το σχέδιο του Τραμπ για το «drill, baby, drill» μπορεί να είναι ακόμα στην αρχή, παρ’ όλα αυτά αντικατοπτρίζει απόλυτα τη στοχοπροσήλωσή του στην ενίσχυση της παραγωγής ορυκτών καυσίμων, ιδίως του φυσικού αερίου και του πετρελαίου και στην ενίσχυση της αμερικανικής ενεργειακής ανεξαρτησίας. Η νέα πραγματικότητα του Τραμπ θέλει μείωση των τιμών σε διεθνές επίπεδο, περισσότερα διαθέσιμα αποθέματα και μεγαλύτερο ανταγωνισμό.
Οι ενέργειες όμως σηματοδοτούν μια αβέβαιη πορεία στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της στρατηγικής για την ενεργειακή ασφάλεια αλλά και των διεθνών ενεργειακών συνεργασιών. Βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα, η στρατηγική του θα επηρεάσει σημαντικά τόσο την αμερικανική αγορά ενέργειας όσο και την παγκόσμια αγορά, προκαλώντας μεταβολές στις τιμές ενέργειας, καθώς η Αμερική θα καταστεί σημαντικός εξαγωγέας ενέργειας, αυξάνοντας τις προμήθειες υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ωστόσο, οι επιπτώσεις χρειάζονται χρόνο για να παγιωθούν στην παγκόσμια αγορά ενέργειας.
Υπό το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων, οι εξελίξεις στην παγκόσμια ενεργειακή σκηνή είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Τις προγούμενες μέρες παρατηρήθηκε μια υποχώρηση στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου στον απόηχο της ανακοίνωσης για αύξηση της εξόρυξης σχιστολιθικών υδρογονανθράκων στην Αμερική. Ωστόσο, από την αρχή του 2025 η τιμή του αργού πετρελαίου παρουσίασε αύξηση 8 δολαρίων ξεπερνώντας το όριο των 80 δολαρίων ανά βαρέλι. Οι αποθήκες φυσικού αερίου στην ΕΕ είναι γεμάτες κατά μέσο όρο 60% σε αντίθεση με το 2024 που ήταν στο 74,82%. Η απειλή επιβολής υψηλών δασμών στα εισαγόμενα ευρωπαϊκά προϊόντα αποτελεί έναν μοχλό πίεσης του προέδρου Τραμπ στην Ευρώπη για να εισάγει αέριο και πετρέλαιο από τις ΗΠΑ. Οι κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης και της ΕΚΤ, στέκονται με επιφύλαξη έναντι των εξελίξεων, καθώς το κόστος ενέργειας ενδέχεται να προκαλέσει πιέσεις στον πληθωρισμό. Τράπεζες και βιομηχανίες επιβραδύνουν ή και αποσύρουν τα σχέδιά τους για «πράσινες» επενδύσεις.
Στον αντίποδα της αμερικανικής πολιτικής βρίσκεται η «πράσινη» στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία όμως εν τοις πράγμασι φαίνεται ότι ολοένα και περισσότερο δείχνει τα εγγενή της όρια. Η ανάγκη για εναλλακτικά σενάρια, ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας, ανάπτυξη ισχυρών και σύγχρονων ενεργειακών υποδομών, θεωρείται πιο κρίσιμη από ποτέ.
Η ευρύτερη στρατηγική της νέας αμερικανικής κυβέρνησης αναδεικνύει με τον πλέον άμεσο τρόπο την ανάγκη εύρεσης μιας ισορροπίας μεταξύ των λεγόμενων πράσινων «προτεραιοτήτων» αφενός, αφετέρου διαφορετικών οικονομικών, κοινωνικών αλλά και γεωστρατηγικών αναγκών και επιδιώξεων. Συνεπώς η εκλογή των Τραμπ και οι εξελίξεις που αυτή ήδη φέρνει και θα φέρει συνιστούν όχι μόνο μια πρόκληση αλλά και μια μεγάλη ευκαιρία να βρει η Ευρωπαϊκή Ένωση τον δικό της βηματισμό και να ενισχύσει την αυτονομία της, ειδικά σε ενεργειακό, οικονομικό και εμπορικό επίπεδο, με ισορροπία, όραμα και στρατηγικό βάθος.
του Ορέστη Ομράν
Διεθνής δικηγόρος, πρόεδρος του Think Tank Synergia
