Μια ακόμα παράμετρο «για το ενεργειακό και το κλιματικό μέλλον του κόσμου», ένα ζήτημα που «τρέχει»,αναδεικνύει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) επισημαίνοντας ότι η εξέλιξή του, αν εξαιρέσουμε τις ολέθριες επιπτώσεις του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και τις συνέπειες της πανδημίας,«εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις αποφάσεις που λαμβάνονται στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες».

Αύξηση δαπανών

Εμπειρογνώμονες του ΙΕΑ αναφέρουν ότι «οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες προβλέπεται να αυξηθούν κατά 5 γιγατόνους (Gt) τις επόμενες δύο δεκαετίες. Αντιθέτως, προβλέπεται να μειωθούν κατά 2 Gt στις προηγμένες οικονομίες και στην Κίνα».Με άλλα λόγια, «απαιτείται μια άνευ προηγουμένου αύξηση των δαπανών για καθαρή ενέργεια,για να τεθούν οι χώρες αυτές σε μια πορεία προς τις καθαρές εκπομπές, και μηδενικό ανθρακικό αποτύπωμα το 2050, ειδάλλως θα προκληθεί σημαντικό ρήγμα στις παγκόσμιες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την επίτευξη στόχων βιώσιμης ανάπτυξης».

Το μέσο κόστος της μείωσης των εκπομπών σε αυτές τις οικονομίες εκτιμάται ότι «είναι περίπου το ήμισυ του επιπέδου στις προηγμένες οικονομίες. Όλες οι χώρες πρέπει να μειώσουν τις εκπομπές, αλλά οι επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες είναι ένας ιδιαίτερα οικονομικός τρόπος για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».

Ο ΙΕΑ εξηγεί ότι οι όποιες προσπάθειες (σ.σ. κυρίως της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θέλει να πρωτοστατεί κάνοντας πρωταθλητισμό) στην πράσινη μετάβαση και την απανθρακοποίηση δεν μπορεί να παραβλέπουν τα βήματα ανάπτυξης των αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων οικονομιών, οι οποίες «θα ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης των εκπομπών τις επόμενες δεκαετίες, αν δεν ληφθούν πολύ ισχυρότερα μέτρα για τον μετασχηματισμό των ενεργειακών τους συστημάτων». Πρόκειται για μια ιδιαίτερα χρήσιμη επισήμανση, εν όψει μάλιστα της 27ης Διάσκεψης του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή COP27, που θα πραγματοποιηθεί στο Sharmel-Sheikh της Αιγύπτου, από τις 7 έως τις 18 Νοεμβρίου 2022 – αν δεν αλλάξει πάλι ημερομηνία.

Μοντέλα ανάπτυξης

Σημειώνεται ότι οι αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά μόνο το ένα πέμπτο των επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια – και μόλις το ένα δέκατο του παγκόσμιου χρηματοοικονομικού πλούτου.«Αποτελούν μια ομάδα που εκτείνεται σε χώρες στην Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή»και περιλαμβάνει: τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου, καθώς και πολλές οικονομίες μεσαίου εισοδήματος, αναδυόμενους γίγαντες της παγκόσμιας ζήτησης, όπως η Ινδία και η Ινδονησία.

Σε κατά κεφαλήν βάση, «η κατανάλωση ενέργειας σε αυτές τις χώρες είναι γενικά χαμηλή, αλλά οι αναπτυσσόμενες οικονομίες και τα αυξανόμενα εισοδήματα δημιουργούν τεράστιες δυνατότητες για μελλοντική ανάπτυξη. Η πρόκληση είναι να βρεθούν μοντέλα ανάπτυξης που να ανταποκρίνονται στις φιλοδοξίες των πολιτών τους, αποφεύγοντας παράλληλα τις επιλογές με υψηλή περιεκτικότητα σε άνθρακα, που επιδίωξαν άλλες οικονομίες στο παρελθόν. Το μειωμένο κόστος των βασικών τεχνολογιών καθαρής ενέργειας προσφέρει μια τεράστια ευκαιρία να χαράξουμε ένα νέο μονοπάτι με χαμηλότερες εκπομπές για ανάπτυξη και ευημερία»,υποστηρίζει ο ΙΕΑ.

Προσέλκυση επενδύσεων

Προς το παρόν «υπάρχουν σχεδόν 800 εκατομμύρια άνθρωποι που δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια σήμερα και 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι που δεν έχουν πρόσβαση σε “καθαρές” επιλογές μαγειρέματος. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των ανθρώπων βρίσκεται σε αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες και η πανδημία έχει ήδη καθυστερήσει τη χρηματοδότηση έργων για την επέκταση της ενεργειακής πρόσβασης.Δεκαπέντε από τις είκοσι πέντε πιο μολυσμένες πόλεις στον κόσμο βρίσκονται σε αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες και η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η κύρια αιτία πρόωρων θανάτων».

Προϋπόθεση για μετάβαση στην καθαρή ενέργεια στις χώρες αυτές είναι «και η υποστήριξη της διεθνούς κοινότητας στην προσέλκυση των απαραίτητων επενδύσεων (σ.σ.:συνολικά πάντως οι επενδύσεις καθαρής ενέργειας στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες μειώθηκαν κατά 8%, σε λιγότερο από 150 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, το 2020).

Παράδειγμα Αφρικής

Οι κατάλληλες επενδύσεις θα δώσουν την ευκαιρία στις αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες οικονομίες να παρακάμψουν τα παραδοσιακά καύσιμα και να προχωρήσουν κατευθείαν στην κατασκευή βιώσιμων ενεργειακών συστημάτων, για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής,όπως μπορεί να γίνει για παράδειγμα σε πολλές αφρικανικές χώρες.

Η Αφρική είναι μία από τις περιοχές του κόσμου που πλήττονται περισσότερο από τις κλιματικές διαταραχές, φιλοξενώντας το ένα έκτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Ωστόσο, αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 6% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας και το 2% των σωρευτικών παγκόσμιων εκπομπών. Η ήπειρος αντιμετωπίζει την επιτακτική ανάγκη επέκτασης της πρόσβασης στην ηλεκτρική ενέργεια, σε εκατοντάδες εκατομμύρια πολίτες που τη στερούνται αυτήν τη στιγμή, γεγονός που θα τονώσει την οικονομική ανάπτυξη και θα συμβάλει στην επίτευξη στόχων βιώσιμης ανάπτυξης.

Ταυτόχρονα, η Αφρική έχει τη δυνατότητα να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο, καθώς τα ενεργειακά συστήματα του κόσμου μεταβαίνουν σε ένα καθαρό μηδενικό μέλλον. Η γεωγραφική ποικιλομορφία της ηπείρου έχει τεράστιες δυνατότητες για ηλιακή και αιολική ενέργεια και τα εδάφη της φιλοξενούν πολλά από τα ορυκτά και τις σπάνιες γαίες που απαιτούνται για τεχνολογίες καθαρής ενέργειας».

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προσβλέπει στον σημαντικό και αυξανόμενο ρόλο της Αφρικής για την ενέργεια και το κλίμα.Ο ταχέως αυξανόμενος πληθυσμός της Αφρικής, η εκβιομηχάνιση και η οικονομική ανάπτυξη οδηγούν την ανάδειξή της ως βασικό παράγοντα στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας.Ένας τομέας τεράστιων ευκαιριών είναι οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, λόγω της γεωγραφικής θέσης της ηπείρου και της τεχνολογικής προόδου παγκοσμίως».

Η παροχή κινήτρων όμως στις διεθνείς κεφαλαιαγορές για τη χρηματοδότηση από τις αναπτυγμένες οικονομίες ενός ευρύτερου φάσματος επενδυτικών ευκαιριών καθαρής ενέργειας σε αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες προϋποθέτει και καθαρό ορίζοντα, χωρίς πόλεμο και πανδημία.Ίδωμεν!

Τόνωση επενδύσεων

«Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες αναμένεται να αυξηθεί περίπου στο τριπλάσιο του ρυθμού των προηγμένων οικονομιών. Η τόνωση συνεπώς των επενδύσεων από τις ισχυρές οικονομίες, για παραγωγή καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας,θα πρέπει να αποτελεί τους κύριους πυλώνες βιώσιμης ανάπτυξης και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, στις οικονομίες αυτές»,τονίζει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας.

του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο