Στην πορεία προς τις εκλογές η ΝΔ επιμένει στην «αυτοδυναμία», ο ΣΥΡΙΖΑ στην «προοδευτική διακυβέρνηση» και το ΠΑΣΟΚ στην «σοσιαλδημοκρατία»

Ποια είναι τα σημερινά πολιτικά δεδομένα, βάσει κυρίως των επίσημων δηλώσεων των αρχηγών των κομμάτων, τα οποία και θα λάβει υπ’ όψιν του ο πρωθυπουργός, ώστε να πάρει τις αποφάσεις του για «αφηγήματα», αυτοδυναμία, ενδεχόμενο εκλογικών συνεργασιών και, κυρίως, χρόνο διεξαγωγής εκλογών;

Λογικά και… παράλογα δεδομένα

Έχουμε και λέμε:

·       Ο Ανδρουλάκης,ευρισκόμενος σε έναν στρόβιλο αλλαγής στόχων, καταλήγει στο ότι δεν θα ήθελε συνεργασία ούτε με Μητσοτάκη ούτε με Τσίπρα, αλλά αφήνει και ανοιχτό το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης «προοδευτικής κατεύθυνσης» με «μπροστάρη» το ΠΑΣΟΚ.

·       Ο Μητσοτάκης επιδιώκει την αυτοδυναμία, αλλά δεν κλείνει και την πόρτα της συνεργασίας με τον Ανδρουλάκη (σε περίπτωση μη αυτοδυναμίας του) μετά από δεύτερη εκλογική αναμέτρηση.

·       Ο Τσίπρας προτείνει ευθέως στον Ανδρουλάκη να συγκυβερνήσουν εξαρχής, μαζί με τον Βαρουφάκη και τον Κουτσούμπα.

·       Ο Βελόπουλος δεν θέλει τον Μητσοτάκη, αλλά ούτε ο Μητσοτάκης συζητά πιθανότητα συνεργασίας με Βελόπουλο.

·       Ο Βαρουφάκης θέλει τον Τσίπρα και τον Ανδρουλάκη, αλλά μόνο υπό την προϋπόθεση ότι θα τα βρουν προεκλογικά. Όμως ο μεν Τσίπρας λέει ότι θα συζητήσει μαζί του την «προοδευτική διακυβέρνηση» μόνο μετεκλογικά, ο δε Ανδρουλάκης θεωρεί την ύπαρξη Βαρουφάκη στο κάδρο της «προοδευτικής διακυβέρνησης» ως έναν πρόσθετο λόγο για να μη θέλει τον Τσίπρα!

·       Ο Κουτσούμπας, φυσικά, δεν θέλει κανέναν και η αναφορά του ΚΚΕ σε σενάρια συγκυβέρνησης μόνο ως κακόγουστο αστείο μπορεί να συζητείται. Εννοείται, βέβαια, ότι και Μητσοτάκης-Τσίπρας δεν συζητούν μεταξύ τους συνεργασία, δηλαδή κάτι σαν «μεγάλο συνασπισμό».

Αυτή είναι η εικόνα, μερικούς μήνες πριν από τις εκλογές που θα γίνουν με την απλή αναλογική, η οποία προϋποθέτει οπωσδήποτε μετεκλογικές συνεργασίες για τον σχηματισμό κυβέρνησης.

Δύσκολα, αν όχι απίθανα

Οι αναλύσεις, πάντως, σχετικά με πιθανές μετεκλογικές συμμαχίες για τη διακυβέρνηση της χώρας «φούντωσαν» με αφορμή τη σοβαρή ρήξη στις σχέσεις μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, λόγω των παρακολουθήσεων. Η πιο πιθανή εκδοχή συνεργασίας, η οποία λειτούργησε αποτελεσματικά κατά το πρόσφατο παρελθόν στην κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου, φαίνεται πια με τα σημερινά δεδομένα δύσκολη, αν όχι απίθανη. Το ίδιο όμως απίθανες –για διαφορετικούς λόγους– φαίνονται και όλες οι άλλες δυνατές συμμαχίες: της ΝΔ με τον ΣΥΡΙΖΑ, του ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ και του ΜέΡΑ25 και της ΝΔ με την Ελληνική Λύση.

Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι αυτό το σκηνικό ευνοεί την εκλογική στρατηγική της ΝΔ, που επιδιώκει αυτοδυναμία. Εάν πράγματι δεν είναι εφικτή καμία συνεργασία, τότε ουδείς μπορεί να αποκλείσει διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, μέχρις ότου σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση! Και μόνο η απειλή της πολύμηνης αστάθειας, με επαναλαμβανόμενες εκλογές, αρκεί για να επιβεβαιώσει τη χρησιμότητα της αυτοδυναμίας, άρα να λειτουργήσει υπέρ του πρώτου κόμματος, που σύμφωνα με τα γκάλοπ παραμένει η ΝΔ.

Πρώτη και δεύτερη Κυριακή

Τα όποια σενάρια όμως που αναπτύσσονται επί χάρτου αποδεικνύουν πόσο προβληματικά εξελίσσεται η σχέση ανάμεσα στον σημερινό συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων και στη δυνατότητά τους να συνεννοηθούν για τη διακυβέρνηση της χώρας. Και συμβαίνει το εξής παράδοξο: Ενώ πάμε σε εκλογές με ένα εκλογικό σύστημα που ευνοεί τα μικρότερα κόμματα, αυτά ουσιαστικά «δουλεύουν» τώρα για δεύτερηεκλογική αναμέτρηση, η οποία θα γίνει με σύστημα «ενισχυμένης αναλογικής», άρα θα αποβεί εις βάρος της εκλογικής τους δύναμης! Ακούγεται παράλογο, αλλά έτσι είναι, εάν πιστέψουμε αυτά που λένε σήμερα οι πολιτικοί αρχηγοί. Ο παραλογισμός, όμως, δεν τελειώνει εδώ. Υποτίθεται ότι όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν ως στόχο μέσα από τις εκλογές να αλλάξει ο τόπος κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα, όμως, με τη στάση τους και τη στρατηγική τους οδηγούν στην επικράτηση της ΝΔ, η οποία, έχοντας καθαρό προβάδισμα στα γκάλοπ επί μακρύ χρονικό διάστημα, υποστηρίζει ότι η μόνη ρεαλιστική λύση για σταθερή κυβέρνηση είναι η αυτοδυναμία της.

Η κρίσιμη παράμετρος

Υπάρχει, όμως, μια κρίσιμη παράμετρος που δεν μπορεί να μη ληφθεί υπόψη: Οι εκλογές με απλή αναλογική –έτσι όπως είναι σήμερα διαμορφωμένο το πολιτικό σκηνικό στη χώρα–δεν έχουν ως δίλημμα τη διακυβέρνηση της χώρας, αλλά μια πρώτη καταγραφή της δύναμης των κομμάτων. Τι πρόκειται να συμβεί τους επόμενους μήνες; Επειδή οι σημερινές θέσεις των κομμάτων οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι πρώτες εκλογές (της απλής αναλογικής) δεν μπορούν να δώσουν κυβερνητική λύση, αυτές οι εκλογές κινδυνεύουν να εκληφθούν από τους ψηφοφόρους ως μια τυπική διαδικασία, ένα είδος «πρόβας» για τις επόμενες, που θα ακολουθήσουν. Αυτό σημαίνει ότι στην κάλπη θα προσέλθουν αποφασισμένοι αυτοί που είναι ταυτισμένοι με κάποιο πολιτικό κόμμα και οι υπόλοιποι θα έχουν την αίσθηση ότι ψηφίζουν είτε για να δείξουν τον δρόμο για τις επόμενες εκλογές, είτε για να εκφράσουν την αποδοκιμασία τους στο πολιτικό σύστημα. Αυτή η ψήφος, η λεγόμενη «αντισυστημική», ευνοείται στην απλή αναλογική, ιδιαίτερα όταν οι ψηφοφόροι ξέρουν εκ των προτέρων ότι δεν θα προκύψει κυβέρνηση. Αυτή η χαλαρότητα επιτρέπει σε κάποιους να σκεφτούν ότι μπορεί να στείλουν ένα μήνυμα την πρώτη φορά και, αν χρειαστεί, το «διορθώνουν» την επόμενη. Κάπως έτσι μπορεί να προκύψουν εκπλήξεις όμως,που μετά δύσκολα… διορθώνονται.

Ο λαός θα «επιλέξει»

Το βέβαιο είναι πως, στην πορεία προς τις εκλογές και με βάση τις θέσεις που αναπτύσσουν οι πολιτικοί αρχηγοί, τα εκλογικά αφηγήματα των κομμάτων δύσκολα θα αλλάξουν. Η ΝΔ θα συνεχίσει να επιμένει στην «αυτοδυναμία», παρότι ο Μητσοτάκης ήταν αυτός που πρώτος άνοιξε τον δρόμο για το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης συνεργασίας, ο ΣΥΡΙΖΑ στην «προοδευτική διακυβέρνηση» μαζί με άλλες «προοδευτικές δυνάμεις» και το ΠΑΣΟΚ στην αυτόνομη πορεία με στόχο τη «σοσιαλδημοκρατία». Από την ώρα που αυτά είναι τα αφηγήματα, πώς μπορεί να προκύψει λύση που να τα υπερβαίνει; Το πιθανότερο είναι ότι η υπέρβαση θα γίνει μέσα από το δίλημμα που θα θέσει όχι το υπάρχον κομματικό σύστημα, αλλά η ίδια η σκληρή πραγματικότητα. Σε μια χώρα που προετοιμάζεται μαζί με ολόκληρη την Ευρώπη για «τον πιο δύσκολο χειμώνα από το 1945», που βιώνει μια κρίση διαρκείας στις σχέσεις της με την Τουρκία, με στοιχεία έντασης που την καθιστούν απρόβλεπτη, είναι να απορεί κανείς με πόση αλαζονεία οικοδομούνται και προβάλλονται οι εκλογικές στρατηγικές μερικών κομμάτων της αντιπολίτευσης, σαν να μην έχουν επαφή με την πραγματικότητα. Όσοι πιστεύουν ότι σε συνθήκες κρίσης έχουν την πολυτέλεια να θέτουν οι ίδιοι τα διλήμματα που τους βολεύουν, μάλλον αυταπατώνται. Να θυμηθούμε τι συνέβητο 2009,το 2012 και το 2015, όταν άλλοι το έπαιζαν ανήξεροι, άλλοι μάγοι κι άλλοι αυταπατώμενοι. Άλλα πίστευαν, άλλα έλεγαν, άλλα ήλπιζαν, άλλα υπόσχονταν κι άλλα έπρατταν. Η πραγματικότητα –ιδιαίτερα σκληρή στην εποχή των μνημονίων– επέβαλε τότε αλλεπάλληλες αλλαγές στρατηγικής σε όλους: Το ΠΑΣΟΚ πέρασε από το «λεφτά υπάρχουν» στο πρώτο μνημόνιο, η ΝΔ από «το μνημόνιο δεν είναι μονόδρομος» στη συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ και στο δεύτερο μνημόνιο, ο ΣΥΡΙΖΑ από το «σκίσιμο» των μνημονίων και το «όχι» του δημοψηφίσματος στο τρίτο μνημόνιο, αγκαλιά με τους ΑΝΕΛ. Άρα και με δεδομένοότι η πραγματικότητα δεν υποτάσσεται στα κομματικά, εκλογικά διλήμματα, αλλά είναι αυτή που τα καθορίζει, το εάν και ποιοι θα συνεργαστούν μεταξύ τους θα το κρίνει αρχικά ο λαός και μετά οι συνθήκες που θα έχουν διαμορφωθεί διεθνώς και στη χώρα, όταν φτάσουμε στις κάλπες.

Η διαφορά

Πάντως οι επόμενες εκλογές –που θα γίνουν έπειτα από έναν δύσκολο χειμώνα και σε μια ταραγμένη ιστορική εποχή– θα κριθούν και από άλλους παράγοντες, πλην τωνεσωτερικών.Οι ψηφοφόροι, όσο κι αν πιέζονται από την ακρίβεια, το στεγαστικό ή οτιδήποτε άλλο δημιουργεί ανασφάλεια και θυμό, θα έχουν τελικά να εκλέξουν κυβέρνηση ικανή να αναμετρηθεί όχι μόνον με κρίσιμα εσωτερικά θέματα, αλλά και με μεγάλες ευρωπαϊκές ή διεθνείς κρίσεις που επηρεάζουν τη χώρα άμεσα.Στο σύνθετο σκηνικό που διαμορφώνεται πριν από τις ερχόμενες εκλογές, η αντιπολίτευση και δη η αξιωματική, που έχει προ πολλού απωλέσει κάθε ιδεολογικό πλεονέκτημα, έχει δύο επιλογές: Είτε να αναμετρηθεί με την κυβέρνηση στο ανοιχτό πεδίο των πραγματικών ιδεολογικών διαφορών, των προγραμματικών διακηρύξεων, του δικού της κυβερνητικού έργου και της ηγεσίας, είτε να συνεχίσει την εκλογική αντιπαράθεση μέσα σε κλίμα έντονης πόλωσης και τοξικότητας. Γνωρίζοντας όμως ότι βρίσκεται σε μειονεκτική θέση, αν ακολουθήσει την πρώτη οδό, επέλεξε και συνεχίζει τη δεύτερη επιλογή.

Η απάντηση στο «παζλ»

Για τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τηΝΔ, εύκοληδείχνει να είναι η απάντηση στο «παζλ» αυτό. Η κυβέρνηση έχει έργο τετραετίας, αντιμετώπισε τρεις μεγάλες κρίσεις, την πανδημία, τον Έβρο και τα Ελληνοτουρκικά μαζί με τον απόλυτο περιορισμό της εισόδου μεταναστών, αλλά και την αντιμετώπιση της εισαγόμενης ακρίβειας. Και αυτό το θετικό έργο, έστω με τις αδυναμίες του, θα προβάλει. Έχει διαθέσει περί τα 50 δισ. στην πανδημία με την επιδότηση των αναστολών εργασίας, τις επιστρεπτέες προκαταβολές, πάνω από 3,5 δισ. ευρώ για την επιδότηση των λογαριασμών του ρεύματος και του φυσικού αερίου έως τώρα (και άλλα τόσα, ίσως και περισσότερα, μέχρι την άνοιξη), ενώ έχει να επιδείξει απτό έργο, όπως η εκκαθάριση και η απονομή συντάξεων που εκκρεμούσαν από το 2016 σε μισό εκατομμύριο πολίτες. Μείωσε όλους σχεδόν τους φόρους και τις εισφορές, κατάργησε τον φόρο αλληλεγγύης και προαναγγέλλει ότι θα συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο της ανάπτυξης της οικονομίας, αλλά και της μείωσης της ανεργίας τη δεύτερη τετραετία, αν τηςδοθεί η ευκαιρία και έχει τις ψηφιακές πλατφόρμες του Πιερρακάκη, που οδηγούν στον εκσυγχρονισμό του κράτους.Γι’ αυτό και ο Μητσοτάκης θα πάει στις εκλογές με ένα απλό και ξεκάθαρο σλόγκαν στην κοινή γνώμη «αν θέλουν μια κυβέρνηση Μητσοτάκη και ΝΔ, με όποια λάθη έχει κάνει, ή μία κυβέρνηση λάθος με Τσίπρα για την επόμενη τετραετία». Απλό και ξεκάθαρο, με ισχυρές πιθανότητες να πιάσει το μεγαλύτερο ποσοστό των ψηφοφόρων του το 2019. Αν το νούμερο θα είναι ικανό να του δώσει αυτοδυναμία ή όχι, δεν μπορεί κανείς να το προβλέψει, αφού και ηκάλπη είναι γκαστρωμένη», κατά πώς είχε πει κάποτε και ο Χαρίλαος Φλωράκης, εννοώντας ότι οι εκλογές μπορεί και να κρύβουν εκπλήξεις.

Παρά ταύτα, επειδή στο σημερινό πολιτικό σκηνικό υπάρχουν κάποιες σταθερές (τις δείχνουν οι δημοσκοπήσεις) που δεν έχουν αλλάξει και πολύ από τον Ιούλιο του ’19, από τις προηγούμενες εκλογές δηλαδή, που η ΝΔ τις κέρδισε πανηγυρικά, το πιθανότερο είναι να έχουμε επανάληψη του «σκηνικού» και στις προσεχείς εκλογές.

 

του Φώτη Σιούμπουρα

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο