Πολυεπίπεδες αλλαγές έρχονται στα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, καθώς από τις αρχές του νέου έτους αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή νομοθετική ρύθμιση για τον τρόπο πληρωμής τους, που περιλαμβάνει επίδομα γέννας, επίδομα παιδιού (Α21) κ.ά.
Στόχος της κυβέρνησης είναι να αποκαλυφθούν περιπτώσεις συγγενών που εισπράττουν παράνομα τα επιδόματα ή οι κατ’ επάγγελμα επιδοματούχοι. Ωστόσο, σχεδιάζεται όλα τα βοηθήματα να χορηγούνται τα μισά σε μορφή προπληρωμένης κάρτας και τα άλλα μισά μετρητά, με πίστωση στον λογαριασμό του δικαιούχου. Τα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ αφορούν περίπου 702.000 νοικοκυριά.
Συγκεκριμένα για το επίδομα γέννας, ύψους 2.000 ευρώ, μέχρι σήμερα, το ποσό κατατίθεται σε τραπεζικό λογαριασμό της μητέρας σε δύο ισόποσες δόσεις των 1.000 ευρώ.Σχετικά με τα εισοδηματικά κριτήρια χορήγησης του επιδόματος, το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν θα πρέπει να υπερβαίνει ετησίως τα 40.000 ευρώ. Από το 2024, τέλος, ο πολίτης τρίτης χώρας θα απαιτείται να διαμένει νόμιμα και μόνιμα στην Ελλάδα τα τελευταία 12 χρόνια.
Τα «α λα καρτ»
Ο ερχομός του 2024, πέρα από τις αλλαγές των παραπάνω οικονομικών βοηθημάτων, αναμένεται να φέρει και τροποποιήσεις τόσο στα κριτήρια όσο και στον τρόπο πληρωμής των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ.
Το νέο έτος αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή νομοθετική ρύθμιση από το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής, που θα προβλέπει ότι τουλάχιστον το 50% των επιδομάτων από τον ΟΠΕΚΑ θα πρέπει να καταναλώνεται μέσω της χρήσης προπληρωμένης κάρτας, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα δίνεται σε μετρητά.Συγκεκριμένα, τα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, που απευθύνονται σε περίπου 702.000 νοικοκυριά, θα αποκτήσουν νέα στόχευση, καθώς με την προπληρωμένη κάρτα, η οποία θα είναι ονομαστική, θα μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνον από τον κάτοχό της.
Σύμφωνα με το υπουργείο, με αυτόν τον τρόπο, θα αποκλειστούν συγγενείς δικαιούχων που τα εισπράττουν παράτυπα, ενώ θα αποκαλυφθούν και πολλές περιπτώσεις «κατ’ επάγγελμα» επιδοματούχων, που δηλώνουν πολύ χαμηλά εισοδήματα με στόχο να εισπράττουν ταυτόχρονα περισσότερα επιδόματα.Με τη νέα παρέμβαση, που αποτελεί προαπαιτούμενο για την αποδέσμευση κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης, επιδιώκονται η διαφάνεια των συναλλαγών για τους δικαιούχους επιδομάτων και η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Το νέο μοντέλο
Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες αναμένουν την προκήρυξη του σχετικού διαγωνισμού, προκειμένου να αναλάβουν τις προδιαγραφές των νέων καρτών, την έκδοση και τη διανομή τους. Με την έκδοση νέας προπληρωμένης κάρτας θα εφαρμοστεί σε όλους τους δικαιούχους των επιδομάτων του ΟΠΕΚΑ και της ΔΥΠΑ το νέο καθεστώς πληρωμής, που θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο του 2024.
Σύμφωνα με τη νέα ρύθμιση, οι περισσότερες συναλλαγές θα γίνονται μέσω POS και με ηλεκτρονικές αγορές, με στόχο τη διαφάνεια σχετικά με τον τρόπο χρήσης των επιδομάτων από τους δικαιούχους. Σημειώνεται ότι προβλέπονται κίνητρα για όποιον επιλέξει να μην κάνει ανάληψη του υπολοίπου αλλά να το χρησιμοποιήσει σε ηλεκτρονικές συναλλαγές, κατά το πρότυπο των φορολοταριών που πραγματοποιεί σήμερα το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Στόχος η διαφάνεια
Το πρώτο στάδιο προβλέπει την κατάθεση της σχετικής ρύθμισης για το πώς θα εφαρμοστεί, την προκήρυξη διαγωνισμού για τις τράπεζες προκειμένου να αναλάβουν τις προδιαγραφές των νέων καρτών, την έκδοση αλλά και τη διανομή τους, και στη συνέχεια, το 2024,την υλοποίηση του μέτρου.
Αυτό που αλλάζει για τους δικαιούχους επιδομάτων, τόσο του ΟΠΕΚΑ όσο και της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης, με την υιοθέτηση της συγκεκριμένης πρακτικής είναι ο τρόπος πληρωμής, καθώς οι περισσότερες συναλλαγές θα γίνονται μέσω POS και με ηλεκτρονικές αγορές, διευκολύνοντας έτσι τη διαφάνεια στη χρήση των επιδομάτων από τους δικαιούχους.
Σημειώνεται ότι σήμερα μόνο το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα πληρώνεται από τον ΟΠΕΚΑ μέσω κάρτας και ο δικαιούχος μπορεί να κάνει ανάληψη μετρητών μόνο για το μισό ποσό. Όλα τα υπόλοιπα επιδόματα του ΟΠΕΚΑ και τα επιδόματα ανεργίας της ΔΥΠΑ πληρώνονται μέσω κατάθεσης σε λογαριασμό του δικαιούχου.
Τι αλλάζει
1. Θα καθιερωθούν προπληρωμένες κάρτες και για τα άλλα σημαντικά προνοιακά επιδόματα του ΟΠΕΚΑ, όπως το επίδομα τέκνου και το επίδομα για τη γέννηση.
2. Θα πληρώνονται με κάρτες τα βασικά επιδόματα ανεργίας της ΔΥΠΑ.
3. Θα καθιερωθούν όρια ανάληψης μετρητών για τις προπληρωμένες κάρτες και το ποσό που θα μένει, πέραν του ορίου, θα μπορεί να δαπανάται μόνο με ηλεκτρονικές πληρωμές, δηλαδή με αγορές μέσω POS, e-banking κ.ά.
4. Θα δοθούν κίνητρα για τη χρήση των προπληρωμένων καρτών για συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες (όπως οι δαπάνες για τα παιδιά ή για τον τοκετό) και θα απαγορευθούν άλλες δαπάνες, όπως για τζόγο. Με αυτόν τον τρόπο η προπληρωμένη κάρτα δεν θα επιτρέπει τη συναλλαγή σε περίπτωση που ο δικαιούχος επιχειρεί να κάνει μία απαγορευμένη δαπάνη.
5+1 επιδόματα του ΟΠΕΚΑ που μπαίνουν στην προπληρωμένη κάρτα
Επίδομα γέννησης: Επικρατέστερο επίδομα για να μπει στη νέα λειτουργία –δηλαδή στην πληρωμή μέσω προπληρωμένης κάρτας– είναι το επίδομα γέννας των 2.000 ευρώ που τέθηκε σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2020. Με την κάρτα αυτή, οι δικαιούχες μητέρες θα μπορούν να αγοράζουν οποιοδήποτε προϊόν τους χρειάζεται από οποιοδήποτε κατάστημα της χώρας με βρεφικά ή παιδικά είδη, αλλά δεν θα μπορούν να κάνουν ανάληψη ούτε ενός σεντ από αυτό, καθώς δεν θα αντιστοιχεί σε κάποιον τραπεζικό λογαριασμό τους. Αντίθετα, με βάση το υφιστάμενο σύστημα, το ποσό των 2.000 ευρώ κατατίθεται σε έναν τραπεζικό λογαριασμό της μητέρας και αυτή μπορεί να κάνει άμεση ανάληψη ακόμα και όλου του ποσού μέσω του ΑΤΜ ή τραπεζικού υποκαταστήματος.
Επίδομα παιδιού (Α21): Χορηγείται με εισοδηματικά κριτήρια από το πρώτο παιδί και το συνολικό ποσό καθορίζεται από τον αριθμό των εξαρτώμενων παιδιών και την κατηγορία του οικογενειακού εισοδήματος. Το ποσό του επιδόματος ανέρχεται σε 70 ή 42 ή 28 ευρώ για κάθε παιδί για το πρώτο και δεύτερο παιδί ανά μήνα, ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος, και σε 140 ή 84 ή 56 από το τρίτο και για κάθε επόμενο παιδί, ανά μήνα.
Επίδομα κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων: Χορηγείται σε όσους δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν τον απαραίτητο για τη συνταξιοδότηση ασφαλιστικό χρόνο και ανέρχεται σε 360 ευρώ.
Αγροτική εστία: Πρόγραμμα παροχής χρηματικών βοηθημάτων σε τρίτεκνες και πολύτεκνες αγρότισσες μητέρες συνταξιούχους ή ασφαλισμένες του e-ΕΦΚΑ (ΟΓΑ). Το πρόγραμμα αφορά την καταβολή χρηματικού βοηθήματος ύψους 700 ευρώ σε 4.000 τρίτεκνες μητέρες και 1.000 ευρώ σε 1.000 πολύτεκνες μητέρες.
Επίδομα αναδοχής: Για κάθε παιδί που τοποθετείται σε αναδοχή, χορηγείται στους ανάδοχους γονείς ή στο ίδιο μετά την ενηλικίωσή του οικονομική ενίσχυση, για την κάλυψη των τρεχουσών αναγκών διαβίωσης του αναδεχόμενου ατόμου. Το ποσό που καταβάλλεται ξεκινάει από 325 ευρώ και κλιμακώνεται στα 375 ευρώ και πάνω για παιδιά με παθήσεις.
Ενίσχυση σε οικογένειες ορεινών και μειονεκτικών περιοχών: Το ποσό ξεκινάει από 300 έως 600 ευρώ με τη χρήση εισοδηματικών κριτηρίων.
8+1 επιδόματα της ΔΥΠΑ που «εισβάλλουν» στο σύστημα
Στο νέο σύστημα αναμένεται να ενταχθούν και τα ακόλουθα επιδόματα της ΔΥΠΑ:
1. Επίδομα ανεργίας.
2. Ειδικό βοήθημα μετά τη λήξη της τακτικής ανεργίας.
3. Ειδικό βοήθημα μετά από τρίμηνη παραμονή στο μητρώο ανέργων.
4. Επίδομα επίσχεσης.
5. Ειδικό βοήθημα σε αποφυλακισθέντες.
6. Ειδικό εποχικό βοήθημα.
7. Βοήθημα μακροχρονίως ανέργων ύψους 200 ευρώ για έως 12 μήνες.
8. Επίδομα αφερεγγυότητας εργοδότη.
9. Επίδομα διαθεσιμότητας.
Αλλαγές στο επίδομα ανεργίας
Σύστημα «αλα καρτ» έρχεται και στις επιδοτήσεις ανέργων εντός του 2024. Το ποσό που θα λαμβάνει ο άνεργος θα συνδεθεί με τους μισθούς που έπαιρνε ως εργαζόμενος, ενώ μέσω των προγραμμάτων κατάρτισης θα δίνονται ευκαιρίες εξεύρεσης εργασίας πριν λήξει η επιδότηση.
Οι αλλαγές που θα λάβουν χώρα στο επίδομα ανεργίας αναμένεται να υλοποιηθούν εντός του 2024, επηρεάζοντας χιλιάδες ανέργους.Το ποσό του επιδόματος θα πλησιάζει πιο κοντά στον κατώτατο μισθό και δεν θα είναι, πλέον, ενιαίο για όλους. Το βασικό σενάριο που, σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκεται στο τραπέζι προβλέπει ότι ο άνεργος θα λαμβάνει το πρώτο εξάμηνο επίδομα που θα υπολογίζεται ως ποσοστό (50% ή 55%) του μέσου όρου των αποδοχών του, των τελευταίων ετών, ενώ θα τεθεί παράλληλα και ανώτατο όριο.Στη συνέχεια η επιδότηση θα μειώνεται σταδιακά, φτάνοντας στα σημερινά επίπεδα που είναι τα 479 ευρώ. Το νέο πλαίσιο θα συνδέεται επίσης με προγράμματα κατάρτισης και επανακατάρτισης των ανέργων.
Για παράδειγμα, άνεργος με μέσες μηνιαίες αποδοχές 1.100 ευρώ τα τελευταία τρία χρόνια θα λαμβάνει με το νέο σύστημα (και ποσοστό αναπλήρωσης 55%) επίδομα 605 ευρώ για τους πρώτους 6 μήνες ανεργίας, δηλαδή 126 ευρώ πάνω από το ποσό που ισχύει σήμερα. Για τους υπόλοιπους μήνες η επιδότηση θα ανέρχεται στα 479 ευρώ, με βάση τα σημερινά δεδομένα.
Τροποποιήσεις θα σημειωθούν και στο επίδομα μακροχρόνιας ανεργίας. Αν και οι άνεργοι άνω του 12μήνου ήταν τον περασμένο Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τη ΔΥΠΑ, πάνω από 488.000 (488.714), ελάχιστοι είναι εκείνοι που λαμβάνουν το συγκεκριμένο επίδομα λόγω των κριτηρίων που ισχύουν.
Την ίδια ώρα, εξετάζονται κίνητρα προκειμένου να ενισχυθεί το μειωμένο σήμερα ενδιαφέρον των μακροχρόνια ανέργων για να ενταχθούν σε προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων.Οι αλλαγές στην επιδότηση ανεργίας αναμένεται να οριστικοποιηθούν το πρώτο τρίμηνο του 2024 και να «τρέξουν» αρχικά μέσω πιλοτικού προγράμματος, για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα του νέου συστήματος.
της Αμαλίας Κάντζου
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
27/04/2024
