Η άγνωστη ιστορία του μνημείου στην Άνω Πόλη
Στην Άνω Πόλη, όπου συναντούμε πολλά μνημεία του παρελθόντος της Θεσσαλονίκης, δεσπόζει ένα ενδιαφέρον και άγνωστο κτίσμα στην μέση μιας πλατείας.
Ο Τουρμπές Μουσά Μπαμπά στην Πλατεία Τερψιθέας, αποτελεί ταφικό μνημείο της οθωμανικής περιόδου. Σε αυτό είναι θαμμένος ο ομώνυμος Τούρκος άγιος (eren), μέλος του τάγματος των Μπεκτασήδων δερβίσηδων. Ο Μουσά Μπαμπά έχει μείνει στην παράδοση ως Σουφίτης ασκητής, που από νεαρή ηλικία επεδείκνυε σημάδια αγιοσύνης, τελώντας θαύματα.
Το τάγμα των Μπεκτασήδων και το θαύμα στη Μέκκα
Η σέκτα των Μπεκτασήδων (Bektaşi) δερβίσηδων ανήκει στο Σούφι Ισλάμ και αποτελεί σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του Ισλάμ στη Μέση Ανατολή, Μικρά Ασία και Βαλκάνια, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την Οθωμανική περίοδο, στην Περσική Αυτοκρατορία και αλλού.
Οι Μπεκτασήδες, οι οποίοι είχαν επιρροή στα φτωχά λαϊκά στρώματα, υπήρξαν μουσουλμάνοι αφιερωμένοι στην ασκητική ζωή με σκοπό να ανακαλύψουν την πραγματική ουσία της σχέσης με τον θεό.
Σύμφωνα με τον θρύλο, ο δερβίσης (περιπλανόμενος) Μουσά Μπαμπά ήταν υπηρέτης ενός Αγά ως παιδί. Όταν ο Αγάς έφυγε για προσκύνημα στη Μέκκα, η γυναίκα του έφτιαξε τον αγαπημένο του χαλβά όσο έλειπε, με το παράπονο ότι ο σύζυγός της δεν θα ήταν εκεί για να τον γευτεί. Τότε, ο Μουσά Μπαμπά την παρακάλεσε να του δώσει λίγο χαλβά, υποσχόμενος ότι θα τον πάει άμεσα στον αφέντη του στη Μέκκα.
Πράγματι, όταν ο Αγάς επέστρεψε στο σπίτι του, επαίνεσε τη γυναίκα του για τον χαλβά που του έστειλε στο ταξίδι του. Οι μουσουλμάνοι της περιοχής θεώρησαν το υπεράνθρωπο ταξίδι του Μουσά Μπαμπά από τη Θεσσαλονίκη στην Μέκκα σε μια μέρα ως θαύμα.
Ο θρύλος του αλόγου και η ενότητα των πολιτισμών
Μετά τον θάνατό του, ο Μουσά Μπαμπά τάφηκε στο μαυσωλείο που χτίστηκε στην Άνω Πόλη. Η σημερινή Πλατεία Τερψιθέας αποτελούσε τεκέ, δηλαδή τοποθεσία με συγκρότημα κτηρίων στο οποίο συναντιούνταν μουσουλμάνοι ασκητές και λάμβαναν χώρα πνευματικές διδασκαλίες, ενώ υπήρχαν και κελιά για την φιλοξενία των περιπλανόμενων δερβίσηδων.
Καθώς ο Μουσά Μπαμπά θεωρείται ως αντίστοιχος του χριστιανικού Αγίου Γεωργίου, ο θρύλος λέει ότι στην ημέρα της εορτής του ακούγονται ακόμα τα βήματα από τον καλπασμό του αλόγου του στην πλατεία.
Μετά την ανταλλαγή των πλυθυσμών, στην περιοχή έφτασαν Έλληνες πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν το μαυσωλείο ως ναό στην μνήμη του Αγίου Χαραλάμπου. Με την εκταφή των οστών του Μουσά Μπαμπά, τα οποία στάλθηκαν στην Κωνσταντινούπολη το 1923, ανακαλύφθηκε στο προσκεφάλι του η εικόνα ενός γρύπα. Η εικόνα του αρχαιοελληνικού τέρατος αποτελεί σύμβολο επαφής ανάμεσα στον ελληνικό και τον τουρκικό πολιτισμό.
