Προειδοποίηση της Green Tank
Πριν περάσουμε στην ανάλυση της «πράσινης» δεξαμενής σκέψης Green Tank, που θέτει το ερώτημα «Πόση ισχύ μονάδων αερίου έχει ανάγκη η χώρα;», να δούμε πώς εξελίχθηκαν τον μήνα Αύγουστο σε σχέση με τον αντίστοιχο περυσινό οι εισαγωγές φυσικού αερίου και άλλα στοιχεία που μας δίνει το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, μέσω του σημείου εισόδου του Σιδηροκάστρου, ενισχύθηκαν περαιτέρω από το 59% τον Ιούλιο του 2024 στο 64% τον περασμένο Αύγουστο – από τα υψηλότερα ποσοστά των τελευταίων πέντε ετών, όπως μας πληροφορεί το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ), το οποίο επικαλούμενο παράγοντες της αγοράς αποδίδει το γεγονός αυτό «στις πολύ ανταγωνιστικές τιμές που προσφέρουν πλέον οι Gazprom και Novatek».
Σύμφωνα με το ΙΕΝΕ, «οι συνολικές εισαγωγές φυσικού αερίου της Ελλάδας για τον μήνα Αύγουστο του 2024 ανήλθαν σε 5.7 TWh, μειωμένες κατά 10% σε μηνιαία βάση και αυξημένες κατά 6% σε σύγκριση με τον Αύγουστο του προηγούμενου έτους». «Αυξημένη, επίσης, εμφανίζεται η χρήση φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή τον μήνα Αύγουστο του 2024, καλύπτοντας το 43% του μείγματος καυσίμου, σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα, που ανήλθε στο 42%». To μερίδιο του φυσικού αερίου στο μείγμα καυσίμου της Ελλάδας «αυξήθηκε κατά 4% σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2023. Ειδικότερα, το μερίδιο του φ.α. τον Αύγουστο του 2024 ήταν στο 43%, από 39% τον Αύγουστο του 2023 (η συνεισφορά των ΑΠΕ αυξήθηκε κατά 3%, ενώ αντίστοιχα το μερίδιό τους διαμορφώθηκε στο 43% τον περασμένο Αύγουστο, από το 40% τον Αύγουστο του 2023)».
Στις παρατηρήσεις του Ινστιτούτου σημειώνεται ότι «σε ανοδική τροχιά βρίσκονται οι τιμές στο Βάθρο Εμπορίας Φυσικού Αερίου του Ελληνικού Χρηματιστήριου Ενέργειας, με τη μέση τιμή για τον Αύγουστο να διαμορφώνεται στα €33.9/MWh, από €33.4/MWh τον Ιούλιο του 2024».
Ισχύς μονάδων
Από τις διαπιστώσεις του ΙΕΝΕ περνάμε στην ανάλυση του Green Tank, το οποίο υποστηρίζει: «Δεδομένης της περαιτέρω ανάπτυξης των ΑΠΕ και νέων υποδομών αποθήκευσης, αναμένεται ότι η μέγιστη απαιτούμενη ισχύς θερμικών μονάδων για την κάλυψη των εγχώριων αναγκών θα συνεχίσει την πτωτική της πορεία». Γι’ αυτό «χρειάζεται να επανεξεταστεί η μέγιστη ισχύς μονάδων αερίου 7.885 GW, που σχεδιάζεται για το 2030, σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)».
«Για την ανάλυσή του –ελλείψει επικαιροποιημένης μελέτης επάρκειας ισχύος– το Green Tank αξιοποίησε τα ωριαία δεδομένα του entso-e. Το entso-e είναι το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και αντιπροσωπεύει 40 διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς από 36 χώρες, όχι μόνο από την ΕΕ αλλά από όλη την Ευρώπη.
Όπως έδειξε η τελευταία πανευρωπαϊκή μελέτη επάρκειας ισχύος του entso-e, που έλαβε υπόψη τα προσχέδια Εθνικών Σχεδίων για το ΕΣΕΚ (κατατέθηκαν από τα κράτη-μέλη το 2023), ήδη από το 2025 θα απειληθεί η οικονομική βιωσιμότητα μονάδων αερίου συνολικής ισχύος μεταξύ 28.6 GW και 39 GW πανευρωπαϊκά, ενώ οι αντίστοιχες τιμές για το 2028 προβλέπεται να είναι 22.5 GW και 32.9 GW.
Συνεπώς, επισημαίνει το Green Tank, μπαίνει το ζήτημα «αν η συνολική ισχύς μονάδων αερίου των 7.885 GW, που αποτυπώνεται στο υπό διαβούλευση ΕΣΕΚ για το 2030, είναι η ελάχιστη δυνατή ή αν θα οδηγήσει σε κοστοβόρες επιδοτήσεις μονάδων αερίου».
Σύμφωνα με ένα σενάριο, «το 2025, το 2028 και το 2030 οι συνθήκες της αγοράς πιθανότατα θα οδηγήσουν σε απόσυρση μονάδων αερίου στην Ελλάδα συνολικής ισχύος 1.36 GW, 1.41 GW και 3.73 GW, αντίστοιχα», ενώ σε ένα δεύτερο σενάριο «υπάρχει μικρή διαφοροποίηση, καθώς η ισχύς μονάδων αερίου που απειλείται με απόσυρση το 2025, το 2028 και το 2030 είναι 1.31 GW, 1.40 GW και 3.50 GW, αντίστοιχα».
Επιπλέον, «η ΔΕΗ σχεδιάζει να αποσύρει μονάδες αερίου συνολικής ισχύος 1 GW έως το 2026, όπως αποτυπώνεται στο πλέον πρόσφατο τριετές επιχειρηματικό της σχέδιο για την περίοδο 2024-2027. Ωστόσο, το σχέδιο του αναθεωρημένου ΕΣΕΚ δεν προβλέπει καμία απόσυρση μονάδων αερίου μέχρι το 2030. Αντίθετα, στον υφιστάμενο σήμερα στόλο των 6.037 GW προστίθενται δύο υπό κατασκευή νέες μονάδες αερίου 877 MW και 840 ΜW, με αποτέλεσμα η συνολική εγκατεστημένη ισχύς το 2030 να φτάνει τα 7.885 GW». Πρόκειται για «μια αύξηση κατά μία νέα μονάδα και χωρίς καμία απόσυρση, συγκριτικά με το προηγούμενο ΕΣΕΚ του 2019, το οποίο προέβλεπε έναν στόλο μονάδων αερίου συνολικής ισχύος 6.9 GW».
Όπως αναφέρεται στη μελέτη του entso-e, «προκειμένου να διασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα των απειλούμενων με απόσυρση μονάδων αερίου –αν αυτές είναι απαραίτητες για την ενεργειακή ασφάλεια– θα χρειαστεί οικονομική στήριξη με τη μορφή κάποιου μηχανισμού διασφάλισης επάρκειας ισχύος (Capacity Renumeration Mechanism – CRM). Tο οικονομικό μέγεθος αυτής της ενίσχυσης, τονίζει το Green Tank, «που θα κληθούν να πληρώσουν οι καταναλωτές στην Ελλάδα, εξαρτάται από τον αριθμό και την ισχύ των μονάδων που θα συμπεριληφθούν σε αυτή. Προκειμένου λοιπόν να θωρακιστεί η εθνική οικονομία και να αποφευχθούν αχρείαστες οικονομικές επιβαρύνσεις για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, η συνολική ισχύος μονάδων αερίου που θα συμπεριληφθούν σε έναν τέτοιο μηχανισμό θα πρέπει να περιοριστεί στο ελάχιστο αναγκαίο για τη διασφάλιση της επάρκειας ισχύος».
Εγχώριες ανάγκες
Από την επεξεργασία των δεδομένων του Green Tank προκύπτει ότι «αυξάνονται διαρκώς οι ώρες του χρόνου που η χώρα μας βασίζεται στις ΑΠΕ. Για 43, 105 και 119 ώρες το 2022, το 2023 και το πρώτο εξάμηνο του 2024 αντίστοιχα, οι καθαρές εξαγωγές ξεπέρασαν την παραγωγή από θερμικές μονάδες και επομένως οι εγχώριες ανάγκες θα μπορούσαν να καλυφθούν σχεδόν εξ ολοκλήρου από ΑΠΕ».
Εξάλλου, τον τελευταίο 1,5 χρόνο, η κάλυψη των εγχώριων αναγκών δεν απαίτησε ποτέ παραπάνω ισχύ θερμικών μονάδων από αυτή που μπορούν να προσφέρουν οι διαθέσιμες σήμερα μονάδες αερίου (6 GW). Τα τελευταία 3.5 χρόνια, η κάλυψη της εγχώριας ζήτησης απαίτησε παραπάνω από 6 GW για μόλις 1 ώρα. Κι η μέγιστη ισχύς θερμικών μονάδων που απαιτείται για την κάλυψη των εγχώριων αναγκών μειώνεται διαρκώς (-27.6% σε σχέση με το 2019) και το πρώτο εξάμηνο του 2024 περιορίστηκε στα 5.1 GW, σχεδόν 2.8 GW χαμηλότερη από την ισχύ μονάδων αερίου που σχεδιάζεται να λειτουργεί το 2030, σύμφωνα με το ΕΣΕΚ.
Το Green Tank επισημαίνει ωστόσο ότι «η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα στην Ευρώπη το πρώτο εξάμηνο του 2024 έπεσε κατά 17% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2023, προσδίδοντας έτσι συστημικά χαρακτηριστικά στην απομάκρυνση της Ευρώπης από τα ορυκτά καύσιμα. Αντίθετα στη χώρα μας η ηλεκτροπαραγωγή από ορυκτά καύσιμα αυξήθηκε κατά σχεδόν 21% την ίδια περίοδο. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης εντοπίζεται στη συμμετοχή του φυσικού αερίου».
Συμμετοχή αερίου ΕΕ
Η μεγάλη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης εντοπίζεται στη συμμετοχή του αερίου, η οποία, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, εκτοξεύτηκε στο +37% το πρώτο εξάμηνο του 2024, όταν, την ίδια περίοδο, η ΕΕ-27 μείωνε την εξάρτησή της κατά 14%. Πρόκειται για μια πλήρη αντιστροφή της τάσης μείωσης, που ξεκίνησε δυναμικά στη χώρα μας μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και κορυφώθηκε το 2023.
του Φίλη Καϊτατζή
