«Δημιουργούμε το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα επιτρέπει πλέον στον τελικό καταναλωτή να μεταβάλει τη συμπεριφορά του “ώρα με την ώρα” και να απολαμβάνει χαμηλότερες τιμές»
Για την αποκλιμάκωση των τιμών ενέργειας, τα «δυναμικά» τιμολόγια ρεύματος, το νέο πρόγραμμα που προβλέπει φθηνότερο ρεύμα σε δήμους και περιφέρειες, αλλά και για την επιστολή του πρωθυπουργού προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχετικά με τις τιμές ενέργειες, μιλάει στο «Π» η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου.
Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έθεσε ως πρωταρχικό της στόχο τη μείωση των τιμών ενέργειας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ωστόσο, στην απαντητική επιστολή της προς τον πρωθυπουργό, υποστηρίζει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μικρή συμβολή στην αύξηση των τιμών. Γιατί οι Ευρωπαίοι πληρώνουν ακριβά την ενέργεια;
Η επιστολή του πρωθυπουργού σηματοδότησε την αρχή για μια ουσιαστική συζήτηση σε επίπεδο αρχηγών κρατών και τεχνοκρατών της Ένωσης, έτσι ώστε να γίνουν εκείνες οι ενέργειες που θα επιτρέψουν, σε περιπτώσεις υψηλών τιμών οι οποίες αποκλίνουν από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, να μπορούν να λαμβάνονται πιο άμεσα μέτρα. Είναι γεγονός ότι σήμερα υπάρχουν αρκετά μεγάλες διαφορές στις χονδρικές τιμές ρεύματος μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ και, στον βαθμό αυτόν, δεν μπορεί να γενικευθεί ως διαπίστωση ότι οι Ευρωπαίοι πληρώνουν ακριβά την ενέργεια που καταναλώνουν. Εντός της ΕΕ υφίστανται διαφοροποιήσεις, οι οποίες έχουν να κάνουν πρωτίστως με δύο παράγοντες: Ο ένας είναι το μείγμα ηλεκτροπαραγωγής και ο δεύτερος η επάρκεια των ηλεκτρικών διασυνδέσεων.
Στην πρώτη περίπτωση βλέπουμε κράτη όπως η Ισπανία, με πυρηνικές μονάδες, υψηλές ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας, που έχουν εκτοπίσει σε μεγάλο βαθμό τα ορυκτά καύσιμα και έτσι μπορούν να απολαμβάνουν ιδιαίτερα χαμηλές τιμές ενέργειας. Αντίστοιχα, κράτη που έχουν ισχυρές διασυνδέσεις και βρίσκονται κυρίως στην κεντρική Ευρώπη είναι σε θέση να αντλούν φθηνές ποσότητες ρεύματος για να καλύπτουν τις ανάγκες τους.
Πότε βλέπετε να αποκλιμακώνονται οι τιμές;
Τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται μια αποκλιμάκωση των τιμών περιφερειακά αλλά και στη χώρα μας, η οποία λογικά θα συνεχιστεί τους φθινοπωρινούς μήνες, λόγω μείωσης της ζήτησης. Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική κυβέρνηση προχωρά συνεχώς σε πρωτοβουλίες για την εισαγωγή πλέον ενός μόνιμου μηχανισμού αντιμετώπισης των ακραίων τιμών και προς τον σκοπό αυτόν τις επόμενες ημέρες, σε συνεργασία με τους Βούλγαρους και Ρουμάνους εταίρους μας, πρόκειται να γνωστοποιήσουμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κοινή πρόταση για τη δημιουργία μόνιμου μηχανισμού παρέμβασης για την αντιμετώπιση υψηλών τιμών στις χονδρεμπορικές τιμές ενέργειας.
Πώς προβλέπετε να διαμορφώνονται οι τιμές ενέργειας το επόμενο διάστημα;
Η πρόβλεψη των τιμών ενέργειας είναι αντικείμενο εξειδικευμένων αναλυτών της αγοράς και έχει μεγάλη αβεβαιότητα ακόμα και για τους ειδικούς. Ωστόσο, βάσει της λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού, συνήθως όταν μειώνεται η ζήτηση ενέργειας, μειώνονται και οι τιμές. Διαχρονικά τους φθινοπωρινούς μήνες, διανύουμε μια περίοδο με χαμηλότερη ζήτηση και υψηλό μερίδιο παραγωγής από ΑΠΕ, οπότε περιμένουμε μια σταθερή αποκλιμάκωση των τιμών, μέχρι να αυξηθεί ξανά η ζήτηση κατά τη χειμερινή περίοδο.
Σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, παρατηρείται τον τελευταίο καιρό μια σταθεροποίηση στην ευρωπαϊκή τιμή, η οποία ελπίζουμε να μην επηρεαστεί από τις γεωπολιτικές εξελίξεις και έναν πιο βαρύ χειμώνα. Οπότε, επί του παρόντος υφίστανται όλες εκείνες οι ενδείξεις, που μας κάνουν να αισιοδοξούμε ότι θα έχουμε το επόμενο χρονικό διάστημα μια περίοδο ήπιων τιμών στις χονδρεμπορικές αγορές και στον τελικό καταναλωτή. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να παγιωθεί ως αντίληψη σε όλους του Έλληνες πολίτες ότι είμαστε πλέον ένας κρίκος στην αλυσίδα ενέργειας της ΕΕ και, ως εκ τούτου, οποιαδήποτε διαταραχή στην αλυσίδα αυτή είναι σε θέση να φέρει αλλαγές και στη χώρα μας.
Σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, η Ελλάδα έχει υψηλότερες τιμές;
Το συμπέρασμα αυτό, το οποίο βασίζεται αποκλειστικά στο χονδρεμπορικό σκέλος της αγοράς, απέχει σημαντικά από την πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι ότι η λιανική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, η τελική τιμή δηλαδή που βλέπει ο Έλληνας καταναλωτής στον λογαριασμό του, βρίσκεται σταθερά κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Το 2024, μεσοσταθμικά για τους πρώτους 9 μήνες, η μέση τιμή του πράσινου τιμολογίου για όλους τους παρόχους είναι λίγο πάνω από τα 13 λεπτά ανά κιλοβατώρα, ενώ για τον δεσπόζοντα προμηθευτή η τιμή αυτή κινείται κάτω από τα 13 λεπτά. Οπωσδήποτε δεν είμαστε εκεί όπου θέλουμε και φιλοδοξούμε ως κυβέρνηση να είμαστε, αλλά σε κάθε περίπτωση οι τιμές εντός του 2024 είναι σημαντικά χαμηλότερες σε σχέση με τα δύο προηγούμενα χρόνια της ενεργειακής κρίσης.
Άλλωστε, η επιβεβαίωση ότι οι λιανικές τιμές είναι προσιτές έρχεται και από τον σχετικό ευρωπαϊκό δείκτη (HEPI) που δημοσιεύεται κάθε μήνα, ο οποίος μας κατατάσσει σταθερά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ καθ’ όλη τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης, ενώ, με βάση την πλέον πρόσφατη κατάταξη για τον Αύγουστο 2024, είμαστε 18οι στις 33 ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν στο δείγμα μέτρησης.
Τι είναι τα «δυναμικά» τιμολόγια ρεύματος και πώς οι καταναλωτές θα έχουν φθηνότερο ρεύμα;
Αρχές του 2024, στη μεταρρύθμιση των χρωματιστών τιμολογίων συμπεριλαμβανόταν και το πορτοκαλί-δυναμικό, το οποίο δεν είχε ενεργοποιηθεί. Τα «δυναμικά» τιμολόγια ρεύματος βασίζονται στις διακυμάνσεις της τιμής χονδρικής του ρεύματος σε ωριαίο επίπεδο καθημερινά.
Επιχειρήσεις, βιοτεχνίες, εμπορικά καταστήματα, φούρνοι, ζαχαροπλαστεία και γενικά όσες επιχειρήσεις διαθέτουν «έξυπνους» μετρητές και ευελιξία στην κατανάλωση, θα έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόσουν την κατανάλωση ενέργειας σε εκείνες τις ώρες της ημέρας με τις φθηνότερες τιμές ρεύματος. Δηλαδή κυρίως στις μεσημεριανές, όπου οι τιμές στη χονδρική είναι μακράν οι χαμηλότερες του 24ωρου, λόγω της μεγάλης παραγωγής των ΑΠΕ. Για παράδειγμα, μεταξύ 12:00 και 15:00, οι τιμές χονδρικής κυμαίνονται περίπου στα 6-7 λεπτά ανά κιλοβατώρα κατά μέσο όρο, σε αντίθεση με τις βραδινές ώρες, όπου μπορεί να είναι δύο-τρεις φορές υψηλότερες συνήθως.
Εκτιμάται ότι αυτή η δυνατότητα στις αρχές του 2025 θα αφορά πάνω από 160.000 παροχές επιχειρήσεων, οι οποίες εκπροσωπούν περίπου το 45% της ετήσιας κατανάλωσης της χώρας. Σύντομα και όσο ο ΔΕΔΔΗΕ προχωρά το πρόγραμμα εγκατάστασης «έξυπνων» μετρητών, φτάνοντας τους 360.000 μετρητές προς το τέλος 2025, υπολογίζουμε ότι η δυναμική τιμολόγηση θα αφορά το 55% της ετήσιας κατανάλωσης της χώρας.
Δίπλα στην τεχνολογική δυνατότητα λοιπόν που προσφέρεται με την εγκατάσταση του «έξυπνου» μετρητή, η κυβέρνηση και το υπουργείο ΠΕΝ έρχεται να δημιουργήσει το θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα επιτρέπει πλέον στον τελικό καταναλωτή να μεταβάλλει τη συμπεριφορά του, προκειμένου να μπορεί να είναι σε θέση να απολαμβάνει χαμηλότερες τιμές.
Πώς λειτούργησε ο ανταγωνισμός των εταιρειών ενέργειας; Ωφέλησε τους καταναλωτές;
Βασικός στόχος στην πολιτική του ΥΠΕΝ, με την εφαρμογή των χρωματιστών τιμολογίων, ήταν η ενίσχυση του ανταγωνισμού στη λιανική αγορά ηλεκτρισμού, ώστε οι καταναλωτές να έχουν περισσότερες επιλογές και να γνωρίζουν με διαφάνεια τι πληρώνουν.
Τα αποτελέσματα της μεταρρύθμισης στην αγορά αξιολογούνται θετικά, αφού είδαμε τους παρόχους να διατηρούν τις τιμές σε προσιτό επίπεδο, με τον μέσο όρο στο πράσινο τιμολόγιο μέχρι τον Σεπτέμβριο να κινείται στην περιοχή των 13 λεπτών ανά κιλοβατώρα, καθώς επίσης να προσφέρουν πολύ ελκυστικές τιμές ακόμα και κάτω από 10 λεπτά στα σταθερά τιμολόγια, χρώματος μπλε. Οι επιλογές που έχουν πλέον οι καταναλωτές είναι αρκετές, με μία ποικιλία προϊόντων που ταιριάζουν στα διαφορετικά προφίλ κατανάλωσης του καθενός.
Είναι γεγονός ότι η ενεργειακή κρίση και το υψηλό κόστος ενέργειας πυροδότησαν μεγάλες ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά. Το υπουργείο έχει συμβάλει στη μείωση του κόστους παραγωγής στον πρωτογενή τομέα;
Ο πρωτογενής τομέας έχει μεγάλη σημασία για την εθνική οικονομία και τα τελευταία χρόνια δοκιμάστηκε, όχι μόνο από το ενεργειακό κόστος, αλλά και από τις φυσικές καταστροφές. Προκειμένου να ενισχυθούν επαρκώς οι αγρότες, το ΥΠΕΝ εφάρμοσε μια σειρά από στοχευμένα μέτρα εντός του 2024, τα οποία προσφέρουν ένα σταθερό και χαμηλό κόστος ενέργειας.
Καταρχάς, υπάρχει το ειδικό τιμολόγιο «ΓΑΙΑ», το οποίο δίνει πρόσβαση στους αγρότες σε χαμηλή τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, που ξεκινά από 9,3 λεπτά ανά κιλοβατώρα για περίοδο 10 ετών, προσφέροντας μία μακροχρόνια πρόβλεψη του ενεργειακού κόστους για τον πρωτογενή τομέα. Εκτός του τιμολογίου «ΓΑΙΑ», προωθούμε τη χρήση ΑΠΕ από τους αγρότες με το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στο Χωράφι», ενώ για την περαιτέρω ελάφρυνσή τους νομοθετήσαμε τη 10ετή ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών τους, συμπεριλαμβανόμενων των οργανισμών ΤΟΕΒ/ΓΟΕΒ.
Πρόσφατα παρουσιάσατε ένα νέο πρόγραμμα για τη μείωση του ενεργειακού κόστους στις περιφέρειες και στους δήμους. Εξηγήστε μας, τι αφορά το πρόγραμμα;
Το πρόγραμμα «Απόλλων» είναι πρωτοποριακό σε ευρωπαϊκό επίπεδο και έχει στόχο να μειώσει το κόστος ενέργειας μέσω του συμψηφισμού των καταναλώσεων των περιφερειών και των δήμων, με την παραγωγή ενέργειας από την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ. Συγκεκριμένα, ευάλωτα νοικοκυριά, ΟΤΑ, εταιρείες ύδρευσης (ΔΕΥΑ) και ΓΟΕΒ/ΤΟΕΒ θα μπορούν να εκμεταλλευτούν τη φθηνή αυτή ενέργεια μέσω έργων που θα κατασκευαστούν σε κάθε περιφέρεια της χώρας. Ήδη το «Απόλλων» προχωράει με γοργούς ρυθμούς και με την ένθερμη στήριξη των τοπικών φορέων, που αναγνωρίζουν τη σημασία του για τη μείωση του ενεργειακού τους κόστους. Είμαι βέβαιη ότι θα αποτελέσει θετικό παράδειγμα συνεργασίας, αλλά και αποτελέσματος στο άμεσο μέλλον.
Τι κερδίζει η αγορά ενέργειας με τις διηπειρωτικές ηλεκτρικές διασυνδέσεις;
Στην αγορά ενέργειας πλέον, έχουμε πολύ έντονη την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ που είναι κατά βάση στοχαστική, δηλαδή μεταβάλλεται μέσα στον χρόνο αναλόγως των καιρικών συνθηκών. Αυτό επιβάλλει την ύπαρξη επαρκών διασυνδέσεων στα σύνορα της κάθε χώρας, ώστε να μπορεί το πλεόνασμα της μίας να κατευθύνεται ελεύθερα στην άλλη, ρίχνοντας ταυτόχρονα τις τιμές χονδρικής. Οι επαρκείς διασυνδέσεις μεταξύ των χώρων που λειτουργούν με το «μοντέλο στόχο» θα συμβάλουν στην πλήρη ενοποίηση των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, με απώτατο σκοπό η Ευρώπη να απολαμβάνει μια ενιαία τιμή σε όλες τις ζώνες-χώρες.
Βλέποντας τη μεγάλη εικόνα, η Ελλάδα αφενός συνορεύει με περιοχές που έχουν φιλόδοξα σενάρια παραγωγής πράσινης ενέργειας μελλοντικά, όπως η Βόρεια Αφρική και η Μέση Ανατολή, και αφετέρου βρίσκεται στην άκρη της Ευρώπης, οπού αντίστοιχα οι ισχυρές ηλεκτρικές διασυνδέσεις θα επιτρέψουν να εξάγουμε την περίσσεια πράσινης ενέργειας και να γίνουμε ενεργειακός κόμβος στη ΝΑ Ευρώπη.
