«Όταν η αντιπολίτευση δεν μπορεί να συμμεριστεί, στο παρόν διεθνές περιβάλλον, τις μεγάλες κατευθύνσεις που πρέπει να ακολουθήσει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας, τότε κρατάμε μικρό καλάθι και για τον πολιτισμό»
«Ο πολιτισμός αποδεικνύεται -σε πείσμα εμμονικών και παρωχημένων ιδεολογικών στερεοτύπων- αναντικατάστατη και ανεξάντλητη πηγή ανάπτυξης. Η αξιοποίηση και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος και η παραγωγική καλλιτεχνική βιομηχανία αποτελούν μήτρες απασχόλησης, πολλών ειδικοτήτων», σημειώνει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Στην εφ’ όλης της ύλης συνέντευξή της στην «Political» μιλά για το μεγάλο έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη από το ΥΠΠΟ για τη διάσωση και ανάδειξη των ιστορικών κτηρίων της Αθήνας και τα στοιχήματα της δεύτερης τετραετίας της κυβέρνησης Μητσοτάκη, ενώ σημειώνει ότι το πώς αντιλαμβάνεται κανείς τον πολιτισμό είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ιδεολογία του.
Το τελευταίο διάστημα σας είδαμε να πραγματοποιείτε αυτοψίες σε έργα αποκατάστασης ιστορικών κτηρίων. Είστε ικανοποιημένη από τον ρυθμό υλοποίησης του στρατηγικού στόχου του υπουργείου σας για τη διάσωση και ανάδειξη των ιστορικών κτηρίων της Αθήνας;
Μικρή διόρθωση: Οι αυτοψίες στα έργα, στην Αθήνα και σε όλη την επικράτεια, είναι συνεχείς.Μόνον έτσι σχηματίζεται πλήρης εικόνα για την πρόοδό τους. Οι ρυθμοί της αποκατάστασης και της απόδοσής τους ποικίλλουν από έργο σε έργο. Όπου διαπιστώνονται υστερήσεις και αρρυθμίες επεμβαίνουμε και επιταχύνουμε. Όσον αφορά το κτηριακό απόθεμα της Αθήνας, υπηρετείται απαρέγκλιτα ο στρατηγικός στόχος μας για τη διάσωση, στην καρδιά της πρωτεύουσας,των ερειπωμένων και πολύτιμων κτηρίων της. Την τελευταία πενταετία, το υπουργείο Πολιτισμού διέσωσε από την εγκατάλειψη, που νομοτελειακά οδηγούσε στην κατάρρευση, πολλά σημαντικά κτήρια, με ξεχωριστή αρχιτεκτονική φυσιογνωμία και βαρύ ιστορικό φορτίο. Η επανάχρησή τους με προκαθορισμένες πολιτιστικές χρήσεις συμβάλλει τα μέγιστα στην εικόνα της πόλης, ενθαρρύνει τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων με αύξηση της απασχόλησης αλλά και στην προώθηση του τουριστικού προϊόντος,καθώς συντείνουν στην επιμήκυνση της παραμονής των επισκεπτών στην Αθήνα.
Ένα από αυτά τα κτήρια στα οποία αναφερθήκατε είναι και το «Σπίτι του Ελύτη». Διαβάζω ότι ανοίγει σύντομα.
Χθες, 1η Νοεμβρίου! Το «Σπίτι του Ελύτη» είναι κτήριο ιδιοκτησίας του υπουργείου Πολιτισμού, επί των οδών Πολυγνώτου και Διοσκούρων, στην Πλάκα. Το ΥΠΠΟ αποκατέστησε το κτήριο, ενώ σε συνεργασία με την κ. Ιουλίτα Ηλιοπούλου και την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία ΑΕΡΤΟΝ -το πλαίσιο έχει καθοριστεί μέσω Μνημονίου Συνεργασίας των δύο φορέων- δημιουργήθηκε το μουσείο για τον νομπελίστα ποιητή. Θα λειτουργεί, με την οικονομική στήριξη του ΥΠΠΟ, ως κέντρο μελέτης του έργου του, με αρχειακά και προσωπικά του αντικείμενα, όπως το γραφείο του, το καθιστικό του, κάποιες βιβλιοθήκες του. Τον ίδιο προορισμό, και ως εστία έρευνας, θα έχει και η ιστορική οικία Κωστή Παλαμά, όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, στην οδό Περιάνδρου 5, στην Πλάκα. Μετά από πολλές περιπέτειες το υπουργείο έχει δρομολογήσει την ανάπλασή του.
Περιλαμβάνει και άλλα κτήρια το πρόγραμμα για τη διάσωση ιστορικών κτηρίων;
Να σας πω μερικά ακόμη. Στην Πλάκα, μετατρέπουμε ένα ερειπωμένο κτίσμα, ιδιοκτησίας του ΥΠΠΟ, σε Μουσείο Καρόλου Κουν. Οι μελέτες του είναι έτοιμες.Ολοκληρώνονται και οι μελέτες για την αποκατάσταση της «Οικίας Αντωνάκη και Ελενίτσας Κοκοβίκου», γνωστής από την ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα, «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα»,επί της οδού Τριπόδων 32, στην Πλάκα. Αποκαθιστούμε την ετοιμόρροπη οικία Πρόκες-Όστεν, επί της οδού Φειδίου, ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα οικοδομήματα της πρώιμης οθωνικής περιόδου, που στέγαζε επί δεκαετίες το Ελληνικό Ωδείο του Μανώλη Καλομοίρη. Οι εργασίες αποκατάστασής του είναι σε εξέλιξη, ώστε να φιλοξενήσει το αρχείο της τέχνης του χορού στην Ελλάδα και τη βιβλιοθήκη του.Θα λειτουργήσει ως κέντρο έρευνας του χορού στη χώρα μας.
Έχετε πει ότι θα αποκαταστήσετε και την Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης…
Την αποκαθιστούμε, αποκαθαίροντας μεταγενέστερες επεμβάσεις.Το κτήριο της Κρατικής Σχολής Ορχηστικής Τέχνης, στην οδό Ομήρου 55,είναι ένα εξέχον δείγμα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου. Προσθέτω και την οικία Αλεξάνδρου Σούτσου, του ιδρυτικού δωρητή της Εθνικής Πινακοθήκης, στην οδό Σταδίου 47. Είναι ένα τριώροφο νεοκλασικό, των μέσων του 19ου αιώνα, όπου θα στεγαστούν το αρχείο και η βιβλιοθήκη του Θεατρικού Μουσείου. Αλλά και την οικία Κωλέττη επί της οδού Πολυγνώτου, στα όρια της Αρχαίας Αγοράς, όπου, μετά την αποκατάστασή της, η οποία βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης,θα στεγάσει το Κέντρο Τεκμηρίωσης των Έργων Ακροπόλεως «Χαράλαμπος Μπούρας». Και, βεβαίως, το οικιστικό σύμπλεγμα του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού στην Πλάκα, που υποδέχεται το κοινό εδώ και έναν χρόνο.
Με έναν λόγο, εργάζεστε για την αποκατάσταση μνημείων στο ιστορικό κέντρο.
Παραθέτω ορισμένα μόνον παραδείγματα διάσωσης και επανάχρησης, για αμιγώς πολιτιστικές χρήσεις, ιστορικών κτηρίων του κέντρου της Αθήνας, που συγκροτούν μια νοητή πολιτιστική διαδρομή. Αναδεικνύουμε, με τον τρόπο αυτό, και το νεότερο μνημειακό απόθεμα της πρωτεύουσας. Όλα τα έργα που έχουν δρομολογηθεί, σταδιακά θα ολοκληρώνονται για να αποτελέσουν ιδιαίτερα τοπόσημα στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, τονίζοντας το αρχιτεκτονικό και ιστορικό της παρελθόν, με σύγχρονες πολιτιστικές χρήσεις.
Στην εκδήλωση της παρουσίασης του στρατηγικού σχεδίου της κυβέρνησης για την ανάπτυξη και ανασυγκρότηση του Έβρου, στην Ορεστιάδα, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη προ εβδομάδων, επισημάνατε ότι το ΥΠΠΟ υλοποιεί στον Έβρο έργα περίπου 40 εκατ. ευρώ σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Τι περιλαμβάνουν και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα;
Επιγραμματικά ξεκινώ με την ανάδειξη του ταφικού τύμβου της Μικρής Δοξιπάρας, που βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την Ορεστιάδα. Η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε καύσεις νεκρών με ταφές αλόγων και αμαξών,τεκμήριο της αξίας των αμαξών, ως περιουσιακό στοιχείο των εύπορων οικογενειών της Θράκης.Τα ευρήματα του τύμβου συγκροτούν ένα σπουδαίο αρχαιολογικό σύνολο, ιδιαίτερα μεγάλης αρχαιολογικής και ιστορικής αξίας, το οποίο σώζεται σε άριστη κατάσταση διατήρησης. Το μέγεθος του τύμβου και το πλήθος των κτερισμάτων καταδεικνύουν την επίδειξη πλούτου και τη διασφάλιση μιας ήδη διαμορφωμένης κοινωνικής ταυτότητας.
Σκέφτεστε να το προστατέψετε,όπως με τον τύμβο στη Βεργίνα;
Για την προστασία του τύμβου δημιουργούμε ένα μουσειακό κέλυφος εντός του οποίου ο επισκέπτης θα προσλαμβάνει την εικόνα τη στιγμή της ολοκλήρωσης της ανασκαφικής έρευνας.Θα είναι ακριβώς στη θέση που βρέθηκαν οι ταφές αλόγων και οι άμαξες.Στις προθήκες θα εκτίθενται τα κτερίσματα και τα κινητά ευρήματα. Έτσι, αναδεικνύεται ένας νέος, εξέχων αρχαιολογικός χώρος στις εσχατιές της πατρίδας μας, στον βόρειο Έβρο.Συγχρόνως, δημιουργείται ένας σημαντικός αναπτυξιακός πόρος για την ευρύτερη περιοχή, ικανός να διεκδικήσει υψηλή επισκεψιμότητα, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τις αρχές του 2027.
Στο Διδυμότειχο, το 2017, κάηκε η μοναδική ξύλινη οροφή και μέρος του Τεμένους Βαγιαζίτ. Προχωράτε στην αναστήλωσή του;
Το Τέμενος Βαγιαζήτ, το μεγαλύτερο στα Βαλκάνια, με τη μοναδική ξύλινη οροφή του, που κάηκε τον Μάρτιο του 2017,είναι ένα από τα μεγαλύτερα μουσουλμανικά οθωμανικά οικοδομήματα στην Ευρώπη. Το μνημείο έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.Εκτιμούμε ότι αποδίδεται αποκατεστημένο στο τέλος του 2025. Αλλά δεν είναι μόνον αυτό. Προχωρούν και τα έργα στο αρχαιολογικό πάρκο της Αρχαίας Ζώνης, στην Εγνατία Οδό.Όπως και η στερέωση και αποκατάσταση του Πύργου του Φονιά στη Σαμοθράκη.Επίσης, η αποκατάσταση του ναού Αγίου Αθανασίου στους Μεταξάδες, του ομώνυμου ναού στο Παλιούρι, του Αγίου Παντελεήμονος στο Αλεποχώρι, με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.Η ολοκλήρωσή τους είναι στο τέλος του 2025. Προσθέστε σε όλα αυτά το νέο Μουσείο Αλεξανδρούπολης και το Αρχαιολογικό Μουσείο Σαμοθράκης, που αποπερατώθηκαν πρόσφατα και ήδη λειτουργούν.
Όλα αυτά τα έργα στη Θράκη ποιον στόχο υπηρετούν;
Πρόκειται για έργα και δράσεις που όχι μόνο απορροφούν σημαντικούς πόρους, εθνικούς και ευρωπαϊκούς, αλλά ουσιαστικά επανασυστήνουν σε κατοίκους και επισκέπτες το τεράστιο και εξαιρετικά διαφοροποιημένο μνημειακό απόθεμα του Έβρου, αναδεικνύοντας και τεκμηριώνοντας τη μακρά ιστορική διαχρονία της περιοχής.Από το ΕΣΠΑ της περιφέρειας χρηματοδοτείται το έργο της συντήρησης του μοναδικού βυζαντινού ναού της Κοσμοσώτειρας των Φερών, αλλά και η ανάδειξη της Πλωτινόπολης. Ολοκληρώνεται, επίσης, το ερευνητικό πρόγραμμα για την εκπόνηση του στρατηγικού σχεδίου διαχείρισης-χρήσεων του κάστρου Διδυμοτείχου, ώστε να ωριμάσουμε, σε σταθερό υπόβαθρο, τις αναγκαίες παρεμβάσεις.
Τον Σεπτέμβριο, η Ελλάδα είχε την ιδιαίτερη τιμή να κληθεί, για πρώτη φορά, σε Σύνοδο των G7 των υπουργών Πολιτισμού (Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, Ιταλία, Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία),γεγονός που συνιστά παγκόσμια αναγνώριση της θέσης που κατέχει διεθνώς η χώρα μας στον πολιτισμό. Πώς μπορεί να κινηθούν εκ παραλλήλου ο πολιτισμός και η βιώσιμη ανάπτυξη;
Η Ελλάδα προσκλήθηκε στη Σύνοδο των G7 ως θεματοφύλακας τεράστιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Αλλά όχι μόνον για αυτό.Προσκλήθηκε και ως χώρα που προωθεί, με βέλτιστο τρόπο, την προστασία, αποκατάσταση και ανάδειξη του μοναδικού, σε πλούτο και ποικιλομορφία, πολιτιστικού της αποθέματος, που εμπνέει δημιουργικά τη σύγχρονη έκφραση. Πολιτισμός και ανάπτυξη συνδέονται οργανικά, αν όχι αδιάσπαστα.
Νωρίς, από το 2019, συνδέσατε τον πολιτισμό με την ανάπτυξη, συναντώντας τότε ποικίλες αντιδράσεις…
Ο πολιτισμός αποδεικνύεται -σε πείσμα εμμονικών και παρωχημένων ιδεολογικών στερεοτύπων- αναντικατάστατη και ανεξάντλητη πηγή ανάπτυξης. Η αξιοποίηση και ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος και η παραγωγική καλλιτεχνική βιομηχανία αποτελούν μήτρες απασχόλησης, πολλών ειδικοτήτων.Είναι πηγή εθνικού πλούτου, μάλιστα πολλαπλάσιου, όταν αλληλοεπιδρούν με τους πολλούς συναφείς κλάδους της οικονομίας, όπως τον τουρισμό. Ο πολιτισμός, ως αγαθό, προϊόν υψηλότατης προστιθέμενης αξίας, δίνει, κυριολεκτικά, το μέτρο της ανάπτυξης και της οικονομικής ευημερίας.Υπενθυμίζει, σιωπηλά αλλά τόσο εμφατικά, το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κινούνται η αειφορία, η λελογισμένη αξιοποίηση των πόρων, φυσικών και ανθρώπινων, ενώ ο τελικός αποδέκτης της ανάπτυξης, με τρόπο ακριβοδίκαιο, πρέπει να είναι ο άνθρωπος, οι πολίτες, τα έθνη.
Ο πολιτισμός είναι κατεξοχήν πεδίο συναινέσεων. Πόσο μπορεί να επιτευχθούν αυτές οι συναινέσεις με μια Βουλή κατακερματισμένη και με αρκετά κόμματα να επιλέγουν το «όχι σε όλα» ως αντιπολιτευτική στρατηγική;
Συναινέσεις επιβάλλονται σε πολλά πεδία πολιτικής. Όταν, όμως, η αντιπολίτευση δεν μπορεί να συμμεριστεί, στο παρόν διεθνές περιβάλλον, τις μεγάλες κατευθύνσεις που πρέπει να ακολουθήσει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας, τότε κρατάμε μικρό καλάθι και για τον πολιτισμό. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: το μετρό της Θεσσαλονίκης είναι σήμερα πανέτοιμο να υποδεχθεί τους επιβάτες του. Στον σταθμό Βενιζέλου έχει αναδειχτεί με τρόπο πρότυπο ο αρχαιολογικός χώρος, για τη διατήρηση του οποίου έγινε τόση άγονη, αστήρικτη, αντιεπιστημονική, εμπαθής,ιδεοληπτική συζήτηση. Νομίζω ότι ένα πρώτο καλό βήμα θα ήταν να αποδεσμευτούν ο πολιτισμός και οι πολιτικές που τον υπηρετούν από ιδεοληπτικά δεσμά. Αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο. Ας μη λησμονούμε ότι το πώς αντιλαμβανόμαστε και το πώς υπηρετούμε τον πολιτισμό, το πώς εντέλει προσλαμβάνουμε τις μεγάλες προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος,είναι άμεσα συνδεδεμένα με την ιδεολογία μας.Σήμερα, η Θεσσαλονίκη διαθέτει έναν σταθμό μοναδικό στον κόσμο.Θυμηθείτε ότι τον αποκαλούσαν«το έγκλημα της Βενιζέλου». Το υποτιθέμενο «έγκλημα» γίνεται τώρα το έμβλημα.
Η δεύτερη τετραετία της κυβέρνησης Μητσοτάκη δείχνει δυσκολότερη από την πρώτη. Τα δημοσκοπικά ποσοστά της ΝΔ μειώνονται, οι δυνάμεις στα δεξιά της αυξάνονται, βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας εμφανίζονται να πιέζουν υπουργούς με ερωτήσεις. Σας προβληματίζει το κλίμα υπό το οποίο καλείται η κυβέρνηση να ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις;
Πότε οι μεγάλες τομές που έφεραν την πρόοδο, την ασφάλεια και την ευημερία στον τόπο μας προωθήθηκαν χωρίς αντιδράσεις, στον μισό αιώνα της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας μας;Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκαθάρισε-πράγμα που επιβεβαιώνει με τις πολιτικές του- ότι οι βαθιές μεταρρυθμίσεις, στην κοινωνία, στην οικονομία, στους θεσμούς, προχωρούν και θα προχωρήσουν. Η κυβέρνηση κλήθηκε να διαχειριστεί το μεταρρυθμιστικό κενό της δεκαετίας της κρίσης. Προστίθενται τώρα η διαχείριση μιας όλο και πιο πολύπλοκης καθημερινότητας για τον πολίτη και η αναγκαία ενδυνάμωση της χώρας, σε ένα μεταβαλλόμενο διεθνές σκηνικό. Οι δημοσκοπικές επιδόσεις αποτελούν, εξ ορισμού,ένα στιγμιότυπο.Ο κοινοβουλευτικός έλεγχος συνιστά θεσμικό δικαίωμα όλων των βουλευτών.Σε καμία περίπτωση δεν νοείται ως τροχοπέδη. Ο πρωθυπουργός δεν λογάριασε κόστος, σε δυσκολότερες στιγμές. Το ίδιο συνεχίζει να πράττει και στη δεύτερη τετραετία. Αν γίνει αποτίμηση του τι έχει γίνει από την πρώτη μέρα της παρούσας εντολής μέχρι σήμερα, το αποτέλεσμα δικαιώνει αυτό που μόλις σας είπα.
