Τι λένε οι ειδικοί Γιώργος Γιαννής και Θανάσης Τσιάνος για τους πέντε «δολοφόνους» (κινητό, ζώνη, αλκοόλ, ταχύτητα, κράνος) – Μεγάλα θύματα οι μοτοσικλετιστές, πιο προσεκτικοί οι ηλικιωμένοι.
Η «θυσία στον Μολώχ της ασφάλτου» είναι 50 νεκροί κάθε μήνα!
Μόνο στην Αττική τον Οκτώβριο, βαρύς ήταν ο φόρος αίματος στους δρόμους, με 16 νεκρούς και περισσότερους από 550 τραυματίες σε σχεδόν 490 τροχαία ατυχήματα.
Αυτή είναι η θλιβερή είδηση χωρίς περιστροφές, στον ακήρυκτο «πόλεμο» των ελληνικών δρόμων, που κατατάσσει τη χώρα μας σε μία από τις τελευταίες θέσεις πανευρωπαϊκά (είναι μία από τις τέσσερις χειρότερες χώρες της Ευρώπης, με 635 νεκρούς λόγω τροχαίων ετησίως) σε ό,τι αφορά την οδική ασφάλεια. Αυτό σημαίνει πως κάθε μήνα χάνουν τη ζωή τους στον δρόμο περίπου 50 άτομα – σαν να ξεκληρίζεται ένα χωριό!
Γιατί όμως τόσοι άνθρωποι εμπλέκονται σε τροχαία ατυχήματα και δυστυχήματα;
«Όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 46, στην Ελλάδα έχουμε 61 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους. Αυτό σημαίνει ότι βρισκόμαστε σε μία από τις τέσσερις χειρότερες θέσεις στην Ευρώπη», αποκαλύπτει ο Γιώργος Γιαννής, συγκοινωνιολόγος, καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, διευθυντής του Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής του ΕΜΠ, για να προσθέσει:
«Χειρότεροι από εμάς είναι μόνο η Κροατία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Καλύτερη χώρα είναι η Σουηδία, με 22 νεκρούς σε τροχαία ανά εκατομμύριο κατοίκων – εμείς έχουμε τρεις φορές περισσότερους νεκρούς από τη Σουηδία».
Τα τροχαία δυστυχήματα στην Ελλάδα, παρά την ενημέρωση, την αυστηρή νομοθεσία και τους συνεχείς προληπτικούς ελέγχους, αντί να μειώνονται αυξάνονται. Τον Σεπτέμβριο, επίσης, τα θύματα των τροχαίων δυστυχημάτων και ατυχημάτων ήταν 75 νεκροί, 61 βαριά τραυματίες και 1.094 ελαφρά τραυματίες, έναντι 64 νεκρών, 65 βαριά τραυματιών και 1.155 ελαφρά τραυματιών τον ίδιο μήνα του 2023, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 17,2% σε νεκρούς. Καθημερινά καταγράφονται τροχαία ατυχήματα στους δρόμους της χώρας, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2024 σημειώνεται αύξηση στα τροχαία μέσα στις πόλεις.
Η συνήθεια αρκετών, ειδικά μετά την περίοδο της «καραντίνας» λόγω κορονοϊού, να μη χρησιμοποιούν τα μέσα μαζικής μεταφοράς για να κατευθυνθούν στον προορισμό τους, αλλά να χρησιμοποιούν τα αυτοκίνητά τους, αυξάνει και τον κίνδυνο πρόκλησης ατυχημάτων.
Από τις έρευνες προκύπτει ότι τα κυριότερα αίτια πρόκλησης ατυχημάτων είναι:
- η υπερβολική ταχύτητα,
- η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ,
- η παραβίαση ερυθρού σηματοδότη,
- η απόσπαση προσοχής συνήθως λόγω ταυτόχρονης χρήσης κινητού τηλεφώνου και οδήγησης, ενώ
- όσον αφορά τους τραυματισμούς, σημαντικός παράγοντας είναι η μη χρήση ζωνών ασφαλείας και προστατευτικού κράνους για τους μοτοσικλετιστές.
Οι πέντε «δολοφόνοι»
Άρα, οι «δολοφόνοι» στον δρόμο είναι πέντε. Κράνος, ζώνη, ταχύτητα, κινητό και αλκοόλ. Σύμφωνα με τον Δρ Γιαννή, «ο ένας στους τρεις νεκρούς στους ελληνικούς δρόμους είναι μοτοσικλετιστής. Συγκεκριμένα, οι νεκροί μοτοσικλετιστές αντιστοιχούν στο 36% των τροχαίων στην Ελλάδα, όταν στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη είναι κατά μέσο όρο 18%. Αν σκεφτεί κανείς πως ο μέσος όρος των νεκρών από τροχαία στην Ελλάδα είναι κάθε χρόνο περίπου 635, οι μοτοσικλετιστές είναι λίγο περισσότεροι από 200. Το νούμερο των θυμάτων είναι πολύ υψηλό!».
Ειδικότερα, για την έλλειψη κράνους, ο Γ. Γιαννής αναφέρει:
«Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χρήση κράνους στην μπροστινή θέση γίνεται από το 95%, στη Σουηδία από το 99%. Στην Ελλάδα, το ποσοστό είναι 80%, ενώ στους αναβάτες της πίσω θέσης το ποσοστό όσων φορούν κράνος πέφτει στο 65%. Σε μία μελέτη που κάναμε στο Πολυτεχνείο, διαπιστώσαμε ότι αν η χώρα μας εναρμονιζόταν με τα ευρωπαϊκά δεδομένα και χρησιμοποιούσε κράνος το 95% των μοτοσικλετιστών, θα γλιτώναμε 120 νεκρούς. Η βελτίωση θα ήταν τεράστια».
Σύμφωνα με τις τροχονομικές έρευνες, οι κυριότερες αιτίες των τροχαίων ατυχημάτων είναι οι εξής:
- η παραβίαση κόκκινου σηματοδότη και η παραβίαση προτεραιότητας,
- η μη τήρηση απόστασης ασφαλείας,
- το αντικανονικό προσπέρασμα και η κίνηση στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας, αλλά και
- η μη τήρηση των κανόνων κυκλοφορίας πεζών.
Ειδικά για τα φορτηγά, η κυριότερη αιτία ατυχημάτων θεωρείται η κόπωση του οδηγού.
Πιο προσεκτικοί οι ηλικιωμένοι!
Ποιοι είναι τελικά οι πιο προσεκτικοί οδηγοί και αυτοί που προκαλούν τα λιγότερα ατυχήματα, οι μικρότεροι ή οι μεγαλύτεροι σε ηλικία;
Οι οδηγοί ηλικίας 20-30 ετών ήταν αυτοί που εμπλέκονται σε περισσότερα ατυχήματα το 2023, με ποσοστό 19,3%, ενώ ακολούθησαν οι οδηγοί 30-40 ετών με ποσοστό 13,4%. Αντίθετα, οι οδηγοί 70-80 ετών εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της οδήγησης ιδιαίτερα προσεκτικοί και το ποσοστό εμπλοκής τους στα ατυχήματα περιορίζεται στο 9,2%.
Οι ηλικίες 40-50 ετών, αλλά και αυτές των 50-60 ετών, έχουν συμμετοχή στα ατυχήματα κατά 11,5%, για να πέσει το ποσοστό στο 10,8% στους οδηγούς 60-70 ετών. Τέλος, χαμηλά είναι τα ποσοστά στους οδηγούς 80 ετών και πάνω, με ποσοστό 10,6%.
Ο ίλιγγος της ταχύτητας
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων Θανάση Τσιάνο, η υπερβολική ταχύτητα είναι ο βασικός παράγοντας πρόκλησης ατυχήματος σε συνδυασμό με μια σειρά άλλων παραμέτρων, όπως η απόσπαση προσοχής των οδηγών, η χρήση αλκοόλ αλλά και ο παλιός «στόλος» αυτοκινήτων που κινούνται στους ελληνικούς δρόμους, αρκετά από τα οποία δεν συντηρούνται όπως προβλέπεται.
Ο κ. Τσιάνος έδωσε έμφαση και στην κίνηση πολλών δικύκλων στους δρόμους, εξηγώντας ότι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να καταγράφονται αρκετά θανατηφόρα δυστυχήματα με θύματα επιβαίνοντες σε μοτοσικλέτες.
Όπως ανέφερε, βασικό ρόλο στα ατυχήματα έχουν ο άνθρωπος, το όχημα αλλά και η υποδομή. «Υπάρχουν επικίνδυνα οδικά τμήματα, ενώ και σε πολλές διασταυρώσεις δεν υπάρχει ορατότητα». Σύμφωνα με τον Γιώργο Γιαννή, η υψηλή ταχύτητα επίσης καταδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος στη χώρα μας:
«Στα ατυχήματα του ενός οχήματος –εκείνα, δηλαδή, που εκτρέπονται της πορείας τους χωρίς να συγκρουστούν με άλλο όχημα– εξαιτίας της ακατάλληλης ταχύτητας, το ποσοστό είναι 50% ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη είναι 40%. Η αλήθεια είναι πως η ταχύτητα υποεκτιμάται στη χώρα μας ως κίνδυνος – όλοι νομίζουμε ότι “θα τα καταφέρουμε”, ότι “δεν πειράζει”. Ωστόσο, είτε στην περίπτωση που το όχημα φεύγει από τον δρόμο, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό ή και τον θάνατο του οδηγού και των συνεπιβατών, είτε στην περίπτωση που η ταχύτητα μπορεί να είναι «ασφαλής» για τον οδηγό, επειδή φοράει ζώνη και οδηγεί ένα καλό όχημα, οπότε θύμα είναι άλλος, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο επικίνδυνη είναι η ταχύτητα για όλους. Ειδικά μέσα στις πόλεις, το 55% των νεκρών, είναι πεζοί, μοτοσικλετιστές και ποδηλάτες, επειδή τους σκότωσαν κάποια οχήματα, που έτρεχαν».
Θύματα οι μοτοσικλετιστές
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο ένας στους τρεις νεκρούς στους ελληνικούς δρόμους είναι μοτοσικλετιστής! Συγκεκριμένα, οι νεκροί μοτοσικλετιστές αντιστοιχούν στο 36% των τροχαίων στην Ελλάδα, όταν στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη είναι κατά μέσο όρο 18%.
Αν σκεφτεί κανείς πως ο μέσος όρος των νεκρών από τροχαία στη χώρα μας είναι κάθε χρόνο περίπου 635 –σαν να ζούμε το δυστύχημα των Τεμπών κάθε μήνα–, οι μοτοσικλετιστές είναι λίγο περισσότεροι από 200. Το νούμερο των θυμάτων είναι πολύ υψηλό! Ειδικά μέσα στις πόλεις, το 55% των νεκρών είναι πεζοί, μοτοσικλετιστές και ποδηλάτες, επειδή τους σκότωσαν κάποια οχήματα, που έτρεχαν…
Η ζώνη σώζει ζωές
Οι θλιβερές ιστορίες είναι πολλές. Το δυστύχημα με τις δύο κοπέλες στη Βάρκιζα πριν από λίγο καιρό. Παλαιότερα, αντίστοιχο με μία μητέρα και πέντε παιδιά. Κανείς δεν φορούσε ζώνη. Δικυκλιστής στην Καλαμακίου χωρίς κράνος, η ίδια κατάληξη. Σκοτώθηκαν όλοι.
«Αν και τεράστιος ο ανθρώπινος πόνος, αναδεικνύεται μόνο αυτός στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Απουσιάζει, όμως, το διδακτικό κομμάτι –ότι αν φορούσαν ζώνη, για παράδειγμα, εκείνες οι δύο κοπέλες στη Βάρκιζα δεν θα είχαν εκσφενδονιστεί, αλλά θα είχαν σωθεί. Ή η μητέρα με τα παιδιά, με 50 χλμ. πήγαιναν… Με ζώνη, θα είχαν απλώς ανοίξει την πόρτα να βγουν από το αυτοκίνητο».
Παγίδα θανάτου και το κινητό. Διπλάσιο είναι το ποσοστό των Ελλήνων οδηγών που μιλούν στο τηλέφωνο και είναι μία ακόμη αιτία τροχαίων.
Ο ρόλος της Αστυνομίας
Σε μία πρόσφατη έρευνα, που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα, το 10,5% των οδηγών μιλούν στο κινητό, την ώρα που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 5%. Η αλλαγή κουλτούρας μέσω της ενημέρωσης οπωσδήποτε θα βοηθήσει στη βελτίωση της κατάστασης. Όπως και η καλύτερη αστυνόμευση. Μάλιστα, σχετικά με την ανεπαρκή αστυνόμευση, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε κακές οδηγικές συμπεριφορές, ο Γ. Γιαννής επισημαίνει:
«Όταν βλέπει η Αστυνομία τους μοτοσικλετιστές χωρίς κράνος και δεν γράφει πρόστιμο, περνάει το μήνυμα ότι “δεν είναι κάτι σοβαρό”. Αξίζει να αναφερθεί ως παράδειγμα μία έρευνα που κάναμε σε συνεργασία με την Τροχαία στα νησιά, σχετικά με το αν έγραφαν πρόστιμα οι τροχονόμοι. Στην Πάρο, έγραφαν κατά 99% για μη χρήση κράνους, στην Κω μόλις 9%. Τα ατυχήματα μειώθηκαν ή αυξήθηκαν αντίστοιχα… Η αστυνόμευση για τα ατυχήματα θα βοηθήσει να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας, να μη σκοτωνόμαστε εμείς και να μη σκοτώνουμε τους άλλους».
Εκτός της καλύτερης αστυνόμευσης, οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες καταγράφουν λιγότερα τροχαία και εξαιτίας των στενότερων δρόμων. Σύμφωνα με το Δρα Γιαννή, «στην Αγγλία, που είναι πρωταθλήτρια στην οδική ασφάλεια, τα τελευταία 40 χρόνια στενεύουν τους δρόμους μέσα στις πόλεις. Στις οδούς μονής κατεύθυνσης, οι δρόμοι είναι τρία μέτρα. Αν είναι διπλής, 3,5 μέτρα. Αναγκαστικά, οι ταχύτητες είναι χαμηλότερες. Στην Ελλάδα, θα γινόταν επανάσταση…».
Στην Ελλάδα λοιπόν πάσχουμε όχι στη γνώση, αλλά στην εφαρμογή. Αν και το Στρατηγικό Σχέδιο για την Οδική Ασφάλεια διαμορφώθηκε και δημοσιοποιήθηκε το 2022, χωλαίνουμε στην εφαρμογή.
του Δημήτρη Σταυρόπουλου
