Συνελήφθησαν 11.308 δράστες με θύματα 15.571 γυναίκες και5.583
άνδρες – Η ενδοοικογενειακή βία πρώτη αιτία θανάτου στην ΕΕ!
Στις 25 Νοεμβρίου 1960, οι τρεις αδελφές Μιραμπάλ, πολιτικές ακτιβίστριες, βασανίστηκαν, ξυλοκοπήθηκαν και στραγγαλίστηκαν μέχρι θανάτου, με εντολή του δικτάτορα της Δομινικανής Δημοκρατίας Τρουχίλο. Στη μνήμη τους, η μέρα αυτή καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών.
Η φετινή επέτειος αποκαλύπτει ότι στην Ελλάδα το ακραίο και άγριο κοινωνικό πρόβλημα, όχι μόνο δεν μειώνεται, αλλά έχει διπλασιαστεί!
Το σημαντικό είναι ότι τα θύματα –επιτέλους– έχουν αποβάλει τον φόβο και η Πολιτεία με νομοθετικές ρυθμίσεις και ουσιαστική προστασία στηρίζει τις κακοποιημένες γυναίκες και τιμωρεί τους δράστες με αυστηρές ποινές… Θύματα όμως είναι και οι άνδρες, που και αυτοί καταγγέλλουν κακοποιητική συμπεριφορά.
Σοκάρουν τα επίσημα στοιχεία
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, ιδιαίτερη είναι η αύξηση στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας μέσα στο πρώτο δεκάμηνο του 2024, σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 2023. Συγκεκριμένα, τους πρώτους δέκα μήνες του 2023 σημειώθηκαν:
- 860 περιστατικά ενώ το 2024 18.427. Αντίστοιχα μεγάλη είναι η διαφορά και στις συλλήψεις όπου ολόκληρο το 2023 συνελήφθησαν 6.453 άτομα ενώ από τον Ιανουάριο μέχρι και τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους έχουν συλληφθεί 11.308.
- Στην πλειονότητά τους, τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι γυναίκες και οι θύτες άνδρες. Ειδικότερα, το πρώτο δεκάμηνο του 2024 είχαμε 5.583 άνδρες θύματα αδικημάτων ενδοοικογενειακής βίας και, στον αντίποδα, 15.571 γυναίκες θύματα.
- Επίσης, στο ίδιο διάστημα οι άνδρες δράστες τέτοιων αδικημάτων ήταν 15.413 και οι γυναίκες 3.565.
- Τα περισσότερα περιστατικά που φτάνουν στο γραφείο ενδοοικογενειακής βίας της ΕΛ.ΑΣ. είναι εκείνα όπου χρειάζεται να επέμβει η Αστυνομία δικονομικά, προανακριτικά και κατασταλτικά, ωστόσο υπάρχουν και γυναίκες που προσέρχονται απλώς για να ενημερωθούν.
Αναφορικά με το προφίλ των θυμάτων, στις περισσότερες περιπτώσεις το θύμα έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, ανεπάρκεια ικανότητας που της δημιουργείται από τον/τη σύντροφο ή τον/τη σύζυγο, καθώς και χαμηλή ικανότητα άσκησης ελέγχου και εξουσίας στη ζωή του.
Όσον αφορά τους δράστες περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, συνήθως έχουν ψυχιατρικά προβλήματα ενώ παίζει πολύ μεγάλο ρόλο συνδυαστικά η εξάρτησή τους από ουσίες, αλκοόλ, τζόγο και φυσικά εμφανίζουν επιθετικότητα και βιαιότητα, με οποιαδήποτε μορφή μπορεί να βγαίνει αυτή προς το θύμα.
Πρώτη αιτία θανάτου
Η ενδοοικογενειακή βία είναι η πρώτη αιτία θανάτου στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα ποσοστά της ξεπερνούν τον καρκίνο και τα τροχαία ατυχήματα. Τα στοιχεία αυτά παρουσίασε η δικηγόρος Αστικού, Δικονομικού και Εργατικού Δικαίου ΑΠΘ, δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, Θούλη Παράσογλου.
Όπως ανέφερε, οι γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι έγγαμες σε ποσοστό 68%, ενώ η κοινωνική λειτουργός του Περιφερειακού Τμήματος Ερυθρού Σταυρού Θεσσαλονίκης Αικατερίνη Κουκούτση αποκαλύπτει ότι η κακοποίηση δεν έχει πρόσημο, ούτε κοινωνικό επίπεδο, δεν έχει περιορισμούς, αλλά μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε γυναίκα, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, οικονομικής επιφάνειας και κοινωνικής τάξης.
«Υπάρχουν δυσκολίες σε μικρά μέρη, σε κλειστές κοινωνίες, σε απομακρυσμένες περιοχές. Εκεί θέλουμε περισσότερη δουλειά για να ανοίξουν και εκεί τα στόματα», λέει και προσθέτει ότι θα πρέπει ο καθένας, όταν αντιλαμβάνεται σημάδια και υποψίες κακοποίησης, να κινητοποιείται ώστε να γίνεται κάποια καταγγελία.
Φαύλος κύκλος
Οι άνδρες που κακοποιούν τις γυναίκες τους ανήκουν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και συχνά χρησιμοποιούν ως πρόσχημα για την ανάρμοστη συμπεριφορά τους την κατανάλωση αλκοόλ ή ακόμα και παραισθησιογόνων ουσιών.
Επίσης κατηγορούν τη γυναίκα ως υπεύθυνη για τη βίαιη συμπεριφορά τους ή τα ξεσπάσματα εναντίον της. Συχνά έχουν πέσει και οι ίδιοι θύματα κακοποίησης στην παιδική τους ηλικία ή έχουν υπάρξει μάρτυρες ως παιδιά της κακοποίησης της μητέρας τους από τον πατέρα τους. Αρκετά συχνά, μάλιστα, οι άνδρες αυτοί πάσχουν από διαταραχές της προσωπικότητας. Ο βίαιος άνδρας αισθάνεται ότι απειλείται από το γεγονός ότι δεν ελέγχει πλέον τη γυναίκα και, κακοποιώντας τη, θα νιώσει ότι ανακτά τον έλεγχο. Σ’ αυτό το είδος σχέσεων, η γυναίκα δεν είναι αντικείμενο του πόθου, αλλά αντικείμενο της ανάγκης. Ο άντρας πιστεύει ότι βρίσκεται σε μια κατάσταση επιβίωσης. Ή εκείνη ή αυτός.
Δεν είναι εύκολο για μια γυναίκα να παραδεχθεί ότι υφίσταται βία ή κακοποίηση. Ακόμη πιο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να βρει έναν τρόπο να ξεφύγει από μια σχέση ή μια κατάσταση στην οποία δέχεται κάποια μορφή βίας από νυν ή πρώην σύζυγο, εραστή, αδελφό, πατέρα, συγγενή ή (κυρίως για τις ηλικιωμένες γυναίκες) από τα παιδιά τους.
Μια γυναίκα που βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση, η καλύτερη επιλογή που έχει είναι συνήθως το να απομακρυνθεί –τουλάχιστον προσωρινά, ίσως και για περισσότερο καιρό– από το άτομο που την κακοποιεί. Αν τυγχάνει να ζει με αυτό το πρόσωπο, πρέπει να βρει έναν χώρο όπου προσωρινά θα την φιλοξενήσουν και όπου θα είναι ασφαλής, αν είναι δυνατόν σε άλλη πόλη.
Έπειτα πρέπει να συγκεντρώσει τα διάφορα έγγραφα που θα χρειαστούν –ταυτότητα, διαβατήριο, βιβλιάριο ΙΚΑ, πιστοποιητικό γέννησης, δίπλωμα οδήγησης, βιβλιάριο καταθέσεων, πιστωτική κάρτα, βιβλιάριο με τις διευθύνσεις των γνωστών κτλ.– σε χώρους που γρήγορα μπορεί, αν χρειαστεί, να τα μαζέψει.
Επίσης μπορεί να φανεί χρήσιμο αργότερα να τραβήξει και κάποιες φωτογραφίες που να δείχνουν τους τραυματισμούς. Έπειτα, κάποια ώρα που δεν θα είναι κανείς στο σπίτι, η γυναίκα μπορεί να μαζέψει τα πράγματά της και να φύγει, χωρίς να πει από πριν ότι θα το κάνει και οπωσδήποτε χωρίς να φανερώσει πού θα πάει. Μπορεί να αφήσει ένα γραπτό μήνυμα, όπου θα εξηγεί τους λόγους που την ώθησαν να πάρει αυτή την απόφαση. Όταν πια έχει φύγει, καλό θα είναι να έρθει σε επαφή με το Γραφείο Κοινωνικής Πρόνοιας και με την Αστυνομία, ώστε να της δώσουν τη στήριξη και την προστασία που δικαιούται.
«Ελάτε στην Αστυνομία…»
Ο προϊστάμενος του Γραφείου Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας του Πειραιά, υπαστυνόμος Α’ Χρήστος Κώστας, τονίζει ότι τα γραφεία λειτουργούν 24ωρες το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα. «Οι πόρτες μας είναι ανοιχτές για οποιοδήποτε θύμα ενδοοικογενειακής βίας, που στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι γυναίκες, θέλει να έρθει είτε για να ενημερωθεί είτε για να μας καταγγείλει κάποιο περιστατικό».
Παράλληλα υπογράμμισε ότι τα Γραφεία Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας συνεργάζονται με όλες τις δομές που έχουν να κάνουν με την ενδοοικογενειακή βία και με όλους εκείνους τους χώρους, δημόσιους ή ιδιωτικούς, κατά κύριο λόγο δημόσιους, όπου μπορεί να απευθυνθεί ένα άτομο, μια γυναίκα, ένα παιδί για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
«Δίνουμε έναν μεγάλο αγώνα κάθε μέρα και το μέγιστο σε όλα τα περιστατικά και σε όλες τις γυναίκες που μας χρειάζονται.
Μέχρι να συλλάβουμε τον δράστη, δεν γυρνάμε στο σπίτι μας.
Προσπαθούμε με κάθε τρόπο, σημειώνουμε τις διευθύνσεις της οικίας του, της δουλειάς του, τα στέκια τα οποία συχνάζει και πάμε παντού, πάντα με τον νομότυπο τρόπο βέβαια. Σε περίπτωση που δεν βρούμε τον δράστη, εξασφαλίζουμε την ασφάλεια του θύματος», συμπληρώνει χαρακτηριστικά ο Υπαστυνόμος Α’ Χρήστος Κώστας.
Από την πλευρά του, ο Παναγιώτης Παπαϊωάννου, ποινικολόγος και Δρ Εγκληματολογίας, δήλωσε πως «υπάρχει πράγματι μια αυξημένη –κι αυτό καταγράφεται από τα επίσημα στοιχεία της ΕΛ.ΑΣ.– βία, η οποία είναι περί την οικογένεια ή μέσα στην οικογένεια. Σε κάθε περίπτωση, μέσα στα σπίτια. Η έξαρση αυτή είναι τεράστια, ειδικά μετά το πρώτο “λοκντάουν” το 2021. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν είναι μονοσήμαντο και δεν μας αρκούν οι δείκτες της ΕΛ.ΑΣ. για να το ερμηνεύσουμε. Ως αποτέλεσμα, φτάνουν περισσότερες υποθέσεις στην Αστυνομία».
«Είναι γεγονός ότι καταγράφεται έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας, αλλά αυτή η έξαρση δεν είναι σίγουρο ότι είναι ακριβής, υπό την έννοια ότι έχει αυξηθεί η ορατότητα αυτών των περιστατικών. Και παλαιότερα υπήρχαν τέτοια περιστατικά, αλλά δεν καταγγέλλονταν και δεν καταγράφονταν. Αυτή η αύξηση της ορατότητας δείχνει ότι υπάρχει μια αλλαγή στην κουλτούρα αναφορικά με την ενδοοικογενειακή βία, η οποία πλέον, ακόμη περισσότερο, δεν θεωρείται και δεν θα πρέπει να θεωρείται ανεκτή», δήλωσε ο δικηγόρος Φώτης Σπυρόπουλος, επ. καθηγητής Ποινικού Δικαίου στο Philips University και αντιπρόεδρος του Κέντρου Μελέτης του Εγκλήματος.
Ένας στους 4 δικαιολογεί τη βία!
Η «αλυσίδα» των προκαταλήψεων κατά των γυναικών λοιπόν, όχι μόνο δεν έχει ραγίσει, αλλά παραμένει το ίδιο γερή τα τελευταία δέκα χρόνια, καθώς σχεδόν 9 στους 10 πολίτες παγκοσμίως εξακολουθούν σήμερα να έχουν τέτοιες στερεοτυπικές αντιλήψεις.
Αυτό καταδεικνύει η έκθεση GSNI, που παρουσιάστηκε από το Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP) και αντικατοπτρίζει τα τελευταία στοιχεία της Παγκόσμιας Έρευνας Αξιών. Το πιο ανησυχητικό στοιχείο που προκύπτει είναι οι απόψεις για τη βία κατά των γυναικών, καθώς το 25% των ερωτηθέντων εκφράζει την άποψη ότι είναι δικαιολογημένο ένας άνδρας να χτυπάει τη γυναίκα του.
Σύμφωνα μάλιστα με την έκθεση, εκείνοι που είναι υπέρ της βίας κατά των γυναικών γίνονται και στην πράξη κακοποιητές, με το 26% των γυναικών άνω των 15 ετών να έχουν υποστεί βία από τον σύντροφό τους. Η έρευνα επιβεβαιώνει ότι η βία ανάμεσα σε ένα ζευγάρι τείνει να αυξάνεται σε καταστάσεις κρίσης, ενώ τα περισσότερα περιστατικά βιασμού και σεξουαλικής παρενόχλησης διαπράττονται όταν μεταξύ των συντρόφων υπάρχει κάποια διαμάχη.
Το πόσο βαθιά ριζωμένες παραμένουν στην κοινωνία θεμελιώδεις προκαταλήψεις αποδεικνύεται και από το γεγονός πως δεν έχει σημειωθεί καμία αλλαγή τα τελευταία δέκα χρόνια σε ό,τι αφορά τον περιορισμό των έμφυλων στερεοτύπων, ενώ οι προκαταλήψεις λόγω φύλου είναι έντονες ακόμα και στις χώρες με υψηλότερο Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI).
Αναλυτικότερα, από τις 80 χώρες που εξετάστηκαν:
- Ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός (49%) πιστεύει ακόμη ότι οι άνδρες είναι καλύτεροι πολιτικοί ηγέτες από τις γυναίκες.
- Μόνο το 27% θεωρεί σημαντικό για τη δημοκρατία οι γυναίκες να έχουν τα ίδια δικαιώματα με τους άνδρες.
- Το 46% του παγκόσμιου πληθυσμού εκτιμά πως οι άνδρες έχουν μεγαλύτερο δικαίωμα στην εργασία.
- Το 43% πιστεύει ότι οι άνδρες είναι καλύτεροι επικεφαλής επιχειρήσεων.
- Το 28% θεωρεί ότι η πανεπιστημιακή εκπαίδευση είναι πιο σημαντική για τους άνδρες.
του Δημήτρη Σταυρόπουλου
