Ένα έθιμο που για πολλά χρόνια είχε «παγώσει» αρχίζει πλέον να… ξεπαγώνει! Η αρχή έγινε πέρυσι δειλά-δειλά. Και φέτος, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης και η ηγεσία της Αστυνομίας προσέφεραν συμβολικά δώρα στη γυναίκα τροχονόμο που ρύθμιζε την κυκλοφορία στο Σύνταγμα. Επανέρχεται λοιπόν σιγά-σιγά η αναβιώσει του εθίμου. Ας γυρίσουμε όμως τον χρόνο κάποιες δεκαετίες πίσω.
Ήταν παραμονή Πρωτοχρονιάς του 1971. Μόλις είχα τελειώσει μια ακόμη εκπομπή της Τροχαίας από το στούντιο της ΕΡΤ ΕΡΑ στην Τροχαία για την κίνηση στους δρόμους της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, της Λάρισας, του Πύργου και όλων των μεγαλουπόλεων και όχι μόνο. Έτσι, με τον υποδιοικητή της Τροχαίας Αθηνών και τον αστυνόμο προϊστάμενο των δημοσίων σχέσεων της Τροχαίας φύγαμε από την Αγίου Κωνσταντίνου για την Ομόνοια και τα Χαυτεία. Εκεί, οι Αθηναίοι από πολύ νωρίς το πρωί είχαν αρχίσει να προσφέρουν τα δώρα στους τροχονόμους, τηρώντας έτσι το έθιμο. Κάτι που, όπως βλέπετε και στη φωτογραφία, το διαπιστώσαμε «ιδίοις όμμασι»!
Πρέπει να επισημάνω ότι η προσφορά δώρων από τους «φίλους οδηγούς» στους τροχονόμους ξεκίνησε τη δεκαετία του 1920-1930! Το έθιμο καθιερώθηκε τότε, γιατί «οι τροχονόμοι ήταν ιδιαίτερα αγαπητά και αξιοσέβαστα πρόσωπα για τους κατοίκους της πρωτεύουσας, καθότι την περίοδο εκείνη, χωρίς ακόμη εγκατεστημένα φανάρια στους δρόμους, ήταν η μόνη ασπίδα προστασίας απέναντι στον φόβο των αυτοκινητιστικών ατυχημάτων, τα οποία καταγράφονταν το ένα μετά το άλλο στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων». Μάλιστα τότε, όπως μου έλεγαν οι παλαιότεροι αστυφύλακες, ο κόσμος γνώριζε πως «εκτελούσαν πολύωρες βάρδιες, όρθιοι, σε κάθε καιρική συνθήκη και σταθερά με κίνδυνο της ζωής τους».
Κατ’ άλλους, το έθιμο με τα δώρα στους τροχονόμους στην «Ελλάδα του μόχθου» ξεκίνησε προπολεμικά. Τότε στην Αθήνα ήταν δήμαρχος ο Κώστας Κοτζιάς, ο οποίος την Πρωτοχρονιά του 1936 έβαλε στα πόδια ενός τροχονόμου δύο –ζωντανές– γαλοπούλες για δώρο. Ήταν ο πρώτος! Βέβαια υπάρχει, για την πρωτιά, μια διαφορετική άποψη. Το περιοδικό «Αστυνομικά Χρονικά» αναφέρει ότι το έθιμο καθιερώθηκε μετά την κίνηση του Βασιλιά Γεώργιου Β’, την ίδια όμως χρονιά, το 1936! Τότε, κάποιοι καταστηματάρχες, μερικές εταιρείες και πολλοί εργοστασιάρχες και αυτοκινητιστές παρουσιάστηκαν στον αστυνομικό διευθυντή της Αθήνας και του ανακοίνωσαν ότι «την παραμονή του έτους θα προσέφεραν στους τροχονόμους διάφορα δώρα, σε ένδειξη εκτίμησης και αγάπης για τους κόπους τους οποίους καταβάλλουν καθ’ όλο το έτος να ρυθμίζουν την κυκλοφορία». Ο αστυνομικός διευθυντής αρνήθηκε την προσφορά, θεωρώντας την «έμμεσο τρόπο δωροδοκίας». Λίγο μετά την άρνηση υπήρξε συζήτηση μεταξύ του Παλατιού και της Αστυνομίας. Έτσι, την παραμονή του νέου έτους πλέον, ο τότε βασιλιάς, ενώ κατέβαινε με το αυτοκίνητό του τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας για να πάει στα Ανάκτορα, πλησίασε στην πλατεία Ρηγίλλης τον τροχονόμο. Σταμάτησε δίπλα στο βάθρο. Κατέβηκε από το αμάξι του και ευχήθηκε στον αστυφύλακα χρόνια πολλά. Του προσέφερε ως δώρο ένα μεγάλο κιβώτιο με φιάλες κρασιού και κουτιά γλυκισμάτων! Να πούμε πως έκανε το ίδιο στον τροχονόμο της διασταύρωσης Πανεπιστημίου και Βασ. Σοφίας και στα Χαυτεία. Και κάπως έτσι, ξεκίνησε το έθιμο που τείνει τώρα να αναζωπυρωθεί.
Με την ευκαιρία, να πούμε πως το πρώτο νομοθέτημα «περί αυτοκινήτων», κάτι όπως ο ΚΟΚ που ήρθε μετέπειτα, θεσπίστηκε το 1930! Είναι αλήθεια ότι είχε ήδη φανεί «η άνθηση της αυτοκινητοβιομηχανίας, με χιλιάδες νέα οχήματα να προστίθενται ετησίως. Με αποτέλεσμα η Τροχαία να έχει αναλάβει τα καθήκοντά της από το 1918, ως Υπηρεσία Κυκλοφοριακής Αστυνομίας, για να βάλει σε τάξη όλο το χάος»! Δηλαδή, πριν από 106 χρόνια! Βέβαια οι δρόμοι στο διάστημα αυτό κατακλύστηκαν στην κυριολεξία από εκατομμύρια αυτοκίνητα. Κάθε λογής και χρώματος! Αποτέλεσμα; Σήμερα τα αυτοκίνητα να είναι, όπως λένε οι ειδικοί, περισσότερα από τους έντεκα εκατομμύρια Έλληνες. Και όχι μία φορά. Αλλά πάνω από τρεις! Αυτό φυσικά «βγαίνει» από το γεγονός πως κάθε οικογένεια έχει τόσα αυτοκίνητα όσα και τα μέλη της! Έτσι, οι ειδικοί προβλέπουν πως εάν συνεχιστεί με τέτοια… επιθετικότητα η εισροή αυτοκινήτων, τότε δεν θα υπάρχει χώρος για τους πεζούς. Κάποιοι μάλιστα τόνισαν πως «για να βγούμε από το σπίτι μας, θα πατάμε πάνω στα παρκαρισμένα αυτοκίνητα». Αλίμονό μας! Ο Θεός να βάλει το χέρι του.
Γράφει ο Γιώργος Κοντονής
