Οι ακραίες καιρικές συνθήκες επαναφέρουν στο προσκήνιο τις ανησυχίες για την επάρκεια νερού
Έντονη ανησυχία, ιδιαίτερα στους αγρότες του Νέστου, προκαλεί η εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση που επικρατεί στο μεγαλύτερο λιθόρριπτο φράγμα των Βαλκανίων, το οποίο βρίσκεται στον Θησαυρό, στην ορεινή Δράμα, στον δήμο Παρανεστίου. Τους τελευταίους μήνες, η στάθμη του νερού στον ταμιευτήρα έχει μειωθεί σημαντικά, δημιουργώντας προβληματισμό στους τοπικούς φορείς.
Η περιορισμένη βροχόπτωση, σε συνδυασμό με την απουσία χιονιού τόσο στην περιοχή του Θησαυρού όσο και στη Ρίλα της Βουλγαρίας – κύρια πηγή υδάτων του ποταμού Νέστου που τροφοδοτεί το φράγμα – έχει επιδεινώσει αισθητά την υδρολογική κατάσταση.
Οι ακραίες καιρικές συνθήκες επαναφέρουν στο προσκήνιο τις ανησυχίες για την επάρκεια νερού, με τις αρμόδιες αρχές και τους αγρότες της περιοχής να βρίσκονται σε επιφυλακή. Ο διευθυντής του φράγματος, Φώτης Φώτου, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, εξέφρασε τον έντονο προβληματισμό του για την εξέλιξη της κατάστασης, διευκρινίζοντας όμως πως, αν και η στάθμη έχει μειωθεί αισθητά, δεν έχει φτάσει στα ιστορικά χαμηλά επίπεδα του 2000-2001.
Δεδομένου ότι το φράγμα χρησιμοποιείται πρωτίστως για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και δευτερευόντως για αρδευτικούς σκοπούς, ο κ. Φώτου επισήμανε πως το επόμενο διάστημα, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Υδάτων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΑΜΘ), θα καθοριστούν οι ποσότητες νερού που θα διατεθούν για την άρδευση των καλλιεργειών στην πεδιάδα του Νέστου.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, η λειτουργία του υδροηλεκτρικού σταθμού δεν διατρέχει κίνδυνο και η ενεργειακή επάρκεια της χώρας δεν αναμένεται να επηρεαστεί.
Κάθε χρόνο στις αρχές της άνοιξης, η Διεύθυνση Υδάτων ΑΜΘ της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης, που εδρεύει στην πόλη της Καβάλας, εκδίδει μια απόφαση με την οποία κάνει γνωστή στη ΔΕΗ την ποσότητα νερού που πρέπει να αποδεσμευτεί από το φράγμα του Θησαυρού, για την άρδευση των καλλιεργητικών εκτάσεων. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, η ΔΕΗ αποδεσμεύει όλο και μικρότερες ποσότητες λόγω έλλειψης βροχοπτώσεων.
Όπως εξηγεί μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο διευθυντής Υδάτων Γιώργος Καμπάς, «όταν παρατηρείται μείωση των βροχοπτώσεων και κατ’ επέκταση πτώση της στάθμης του νερού στο φράγμα, η ΔΕΗ δεσμεύει τα νερά προκειμένου να εξασφαλίσει τα ενεργειακά αποθέματα της χώρας. Από το 2020 και κάθε χρόνο αποδεσμεύει όλο και μικρότερες ποσότητες για την άρδευση του κάμπου του Νέστου εντός των διοικητικών και γεωγραφικών ορίων της Καβάλας και της Ξάνθης. Έτσι, το 2021 αποδεσμεύτηκαν 168 εκατ. κυβικά νερού, το 2022 130 εκατομ. κυβικά, το 2023 110 εκατομ. κυβικά νερού και πέρυσι, το 2024, αποδεσμεύτηκαν περί τα 70 εκατομ. κυβικά νερού».
Στο ερώτημα ποια είναι η εκτίμηση της υπηρεσίας όσον αφορά τις ποσότητες νερού που αναμένεται να αποδεσμευτούν φέτος από το φράγμα για την άρδευση κατά τους θερινούς κυρίως μήνες, ο κ. Καμπάς επισημαίνει: «Αυτό θα το συζητήσουμε διεξοδικά στην σύσκεψη που έχει προγραμματιστεί μέσα στον Μάρτιο με την συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Ωστόσο, αν τους επόμενους δυο μήνες δεν υπάρξουν αυξημένες βροχοπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή, τότε δυστυχώς ο όγκος των υδάτων που θα αποδεσμευτούν φέτος αναμένεται να είναι κατά πολύ μικρότερος σε σχέση με την περσινή χρονιά».
Κινδυνεύουν οι καλλιέργειες στον κάμπο του Νέστου
Όλα τα παραπάνω έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία και προβληματισμό στον αγροτικό κόσμο τόσο της Καβάλας όσο και της Ξάνθης. Μια ακόμα μεγαλύτερη μείωση του νερού θα επιφέρει ραγδαίες αλλαγές στην παραγωγή των αγροτικών προϊόντων όσον αφορά το κόστος τους αλλά και τη βιωσιμότητα των καλλιεργειών.
Στο κάμπο του Νέστου υπάρχουν κατά κύριο λόγο εντατικές καλλιέργειες με μεγάλο εξαγωγικό ενδιαφέρον όπως σπαράγγια, ακτινίδια, καρπούζια, ρύζι που κάθε χρόνο μάλιστα παρουσιάζουν και μικρή αύξηση. Τα τελευταία χρόνια, όπως εξηγεί μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρόεδρος του ΤΟΕΒ (Τοπικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων) Χρυσούπολης Θεόδωρος Αλεξανδρόπουλος, γίνονται μεγάλες προσπάθειες για την ανακύκλωση του νερού μέσα στα αρδευτικά κανάλια ώστε να υπάρχει η μεγαλύτερη δυνατή εξοικονόμηση.
«Η μείωση του νερού στο φράγμα του Θησαυρού είναι ένα γεγονός που μας τρομάζει γιατί είναι ορατός ο κίνδυνος ακόμα και να καταστραφούν καλλιέργειες ετών», υπογραμμίζει ο κ. Αλεξανδρόπουλος και συνεχίζει, «το ακτινίδιο αν δεν πάρει την κατάλληλη ποσότητα νερού όχι μόνο δεν θα δώσει καρπό αλλά θα ξεραθεί. Θα υπάρχει μεγάλη καταστροφή σε πολλές καλλιεργητικές εκτάσεις, πέρα από το γεγονός ότι θα ανέβει και το κόστος παραγωγής στον αγρότη. Ήδη, δαπανούμε πολλά χρήματα για την ανακύκλωση του νερού με το ρεύμα και τους πετρελαιοκινητήρες που χρησιμοποιούμε. Το νερό τελικά μας κοστίζει πολύ ακριβά».
Συνολικά στον κάμπο του Νέστου υδροδοτούνται περί τα 270.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, εκ των οποίων τα περισσότερα είναι στη μεριά της Καβάλας και ένα μικρό ποσοστό, περί τα 30.000 στρέμματα, στη μεριά της Ξάνθης. Ο πρόεδρος του ΤΟΕΒ Χρυσούπολης κρούει τον κώδωνα του κινδύνου λέγοντας πως αν συνεχιστεί η ίδια κατάσταση τότε θα επιστρέψουμε εκεί που βρισκόμασταν πριν από τριάντα χρόνια, στην προ φράγματος εποχή. Όλα αυτά τα χρόνια έπρεπε να γίνει πρόβλεψη και να κατασκευαστούν περισσότερες αναβαθμίδες ώστε να συγκρατούν τα νερά των ποταμών και των χειμάρρων που σήμερα δυστυχώς χάνονται».
Ο κ. Αλεξανδρόπουλος εκφράζει έντονη ανησυχία και για το δρομολογούμενο μεγάλο αρδευτικό έργο στην Ξάνθη που αναμένεται να αρδεύσει περί τις 350.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης. «Αναρωτιέμαι», σημειώνει με έμφαση, «που θα βρεθεί τόσο νερό για το νέο αρδευτικό; Πως θα ξεκινήσουν ένα τέτοιο έργο χωρίς να υπάρχουν επαρκείς ποσότητες νερού, χωρίς πρώτα να το εξασφαλίσουν; Αντιλαμβάνομαι και τις ανάγκες των αγροτών της Ξάνθης αλλά τα νούμερα είναι πολύ συγκεκριμένα. Λένε πως νερό υπάρχει, αν όντως υπάρχει, ας μας πούνε από πού και πως θα το αξιοποιήσουν».
Tα μεγάλα οφέλη του φράγματος του Θησαυρού
Η μέγιστη χρήσιμη ικανότητα αποθήκευσης του ταμιευτήρα του φράγματος του Θησαυρού είναι 565.000.000 κ.μ. νερού. Το υπόγειο εργοστάσιο για την παραγωγή ρεύματος που βρίσκεται εκεί είναι τοποθετημένο στο δεξιό αντέρεισμα σε βάθος 400 μέτρων. Σε αυτό λειτουργούν συνολικά τρεις μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας των 100 μεγαβάτ η καθεμιά, ενώ η ετήσια παραγόμενη ηλεκτρική ενέργειας είναι 440 γιγαντοβατώρες.
Ακριβώς από πάνω, υπάρχει το φράγμα της Πλατανόβρυσης με ύψος 95 μέτρα και όγκο 450.000 κυβικά μέτρα. Στην πραγματικότητα τα δυο φράγματα ανατροφοδοτούνται. Αυτό σημαίνει πως ο ηλεκτροπαραγωγός σταθμός είναι υδροηλεκτρικού υδραντλητικού τύπου, δηλαδή επιτρέπει όχι μόνο την παραγωγή ενέργειας, αλλά οι στρόβιλοί του μπορούν να αντιστρέψουν και να αντλήσουν νερό πίσω στη δεξαμενή. Ουσιαστικά το νερό ανακυκλώνεται. Πρέπει να τονιστεί ακόμα πως το φράγμα του Θησαυρού διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο και στην αντιπλημμυρική προστασία των περιοχών που διασχίζει ο Νέστος.
