Η συμπερίληψη των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας διασφαλίζει την οικονομική τους αυτονομία και αποτελεί το ισχυρότερο μέσο για την ενεργή κοινωνική τους συμμετοχή. Σε αυτό το πλαίσιο, η υποστηριζόμενη εργασία συνιστά ένα αποτελεσματικό μοντέλο παρέμβασης για την επαγγελματική ένταξη, ιδίως των ατόμων με νοητική αναπηρία και αυτισμό, σε ίση βάση με τον γενικό πληθυσμό. Το μοντέλο αυτό υιοθετήθηκε αρχικά τη δεκαετία του 1970 στις ΗΠΑ και στον Καναδά, ενώ δύο δεκαετίες αργότερα αναπτύχθηκε και στην Ευρώπη, συμβάλλοντας καθοριστικά στην άρση των στερεοτύπων και στην οικοδόμηση μιας πιο συμπεριληπτικής κοινωνίας.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση Υποστηριζόμενης Εργασίας (EUSE), η υποστηριζόμενη εργασία συνίσταται στην παροχή υποστήριξης σε άτομα με αναπηρία και άλλες ευάλωτες ομάδες, με σκοπό τη διασφάλιση και τη διατήρηση της μισθωτής απασχόλησης στην ανοιχτή αγορά εργασίας. Κομβικός είναι ο ρόλος του υποστηρικτή (job coach), ο οποίος καταρτίζει εξατομικευμένο πλάνο για κάθε υποψήφιο εργαζόμενο, του παρέχει την απαιτούμενη εκπαίδευση και συμβουλευτική καθοδήγηση και, με βάση το επαγγελματικό του προφίλ και τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς, βρίσκει την κατάλληλη θέση εργασίας. Παράλληλα συμβουλεύει τον εργοδότη για τη διαμόρφωση ενός προσβάσιμου και λειτουργικού περιβάλλοντος για τον συγκεκριμένο εργαζόμενο με αναπηρία, ενώ υποστηρίζει και τα δύο μέρη κατά τη διάρκεια της εργασίας, βοηθώντας στην επίλυση πιθανών προβλημάτων, όποτε κρίνεται αναγκαίο.
Η υποστηριζόμενη εργασία δεν επικεντρώνεται στους λειτουργικούς περιορισμούς του ατόμου με αναπηρία, αλλά στις ικανότητές του, και λειτουργεί ως καταλύτης για την ανεξάρτητη του διαβίωση, την οικονομική του αυτονομία και την κοινωνική του ένταξη. Έτσι, ο εργαζόμενος με νοητική αναπηρία εντάσσεται στην ανοιχτή αγορά με τους ίδιους όρους με τους υπόλοιπους εργαζομένους.
Η κυβέρνηση της ΝΔ, στο πλαίσιο της συνεκτικής προσέγγισης που υιοθετεί για την ισότιμη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στην εργασία, θέσπισε πιλοτικό πρόγραμμα υποστηριζόμενης απασχόλησης για άτομα στο φάσμα του αυτισμού, ενώ πρόσφατα θεσμοθετήθηκε και η δημιουργία μητρώου πιστοποιημένων διαμεσολαβητών. Η λειτουργία του προγράμματος και η σύσταση του μητρώου θεωρώ ότι θα αποτελέσουν μια πολύ καλή βάση για τη γενικότερη θεσμοθέτηση της υποστηριζόμενης εργασίας για άτομα με νοητική αναπηρία, αυτισμό και συναφείς αναπηρίες, μια πολιτική που προβλέπεται και στην εθνική στρατηγική για την αναπηρία 2024-2030.
Η υποστηριζόμενη εργασία αποτελεί το «κλειδί» για την ενεργή κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία που τη χρειάζονται, ενώ παράλληλα αξιοποιείται ένα τμήμα του κοινωνικού κεφαλαίου της χώρας, αντί να παραμένει ανενεργό. Επιπλέον, δεν υπάρχει πιο αποτελεσματικός τρόπος για να σπάσουν τα στερεότυπα των δυνητικών εργοδοτών αλλά και της κοινωνίας απέναντι στην αναπηρία, από το να ενισχύεται η ορατότητα των ίδιων των ατόμων με νοητική αναπηρία ως εργαζομένων. Τα άτομα με αυτισμό, νοητική αναπηρία, σύνδρομο Down αποτελούν οι ίδιοι τους καλύτερους πρεσβευτές για την αλλαγή των παγιωμένων προκαταλήψεων, της νοοτροπίας και των στάσεων απέναντι στην αναπηρία. Η επένδυση ενός κράτους σε ενεργητικές δημόσιες πολιτικές που συμπεριλαμβάνουν όλους τους πολίτες του, όπως η υποστηριζόμενη εργασία, τονώνει την οικονομική ανάπτυξη και ενισχύει την κοινωνική συνοχή, δημιουργώντας μια κοινωνία που ενσωματώνει και αποδέχεται τη διαφορετικότητα. Γιατί έτσι θα οικοδομήσουμε κοινωνίες ανθεκτικές, δίκαιες και βιώσιμες, στη βάση των αρχών της ισότητας, της ορατότητας και συμπερίληψης.
Γράφει ο Γιώργος Σταμάτης
Βουλευτής Επικρατείας της ΝΔ
