Το 2020 είναι Ολυμπιακή χρονιά, καθώς το Τόκιο ετοιμάζεται να φιλοξενήσει τους Αγώνες που θα διεξαχθούν από τις 24 Ιουλίου έως τις 9 Αυγούστου. Νέα αθλήματα θα προστεθούν στο πρόγραμμα, ενώ ελάχιστες είναι οι χώρες που δεν θα έχουν αθλητές οι οποίοι θα ταξιδέψουν στην Ιαπωνία.

40 χρόνια όμως πριν, τα πράγματα ήταν τελείως διαφορετικά. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1980 διεξήχθησαν κάτω από τη βαριά σκιά του «Ψυχρού Πολέμου» ανάμεσα στις ΗΠΑ και την –τότε– Σοβιετική Ένωση. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Μόσχας ήταν οι πρώτοι και μοναδικοί μέχρι σήμερα που έγιναν σε χώρα της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά στους αγωνιστικούς χώρους συμμετείχαν αθλητές μόνο από 80 χώρες, τις λιγότερες από το 1956.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με αφορμή την εισβολή των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν τον Δεκέμβριο του 1979, αποφάσισαν να μποϊκοτάρουν τους Αγώνες, στο πλαίσιο των ψυχροπολεμικών ανταγωνισμών τους με την ΕΣΣΔ.

Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ στις 20 Ιανουαρίου 1980 έστειλε τελεσίγραφο στο Κρεμλίνο, στο οποίο ανέφερε ότι «αν σε έναν μήνα, το αργότερο, τα στρατεύματά σας δεν αποχωρήσουν από το Αφγανιστάν, η αμερικάνικη Ολυμπιακή ομάδα δεν θα ταξιδέψει στη Μόσχα, ενώ θα ζητήσουμε και από άλλες χώρες να πράξουν το ίδιο». Μάλιστα, πρότεινε οι Αγώνες να γίνουν σε άλλη χώρα, να αναβληθούν ή να ακυρωθούν, κάτι που η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αρνήθηκε, μέσω του προέδρου της, λόρδου Κιλάνιν.

Αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα μπλέκονταν με την πολιτική. Μόλις τέσσερα χρόνια πριν, στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ, πολλές χώρες της υπο-Σαχάριας Αφρικής είχαν μποϊκοτάρει τους Αγώνες, αφού η Νέα Ζηλανδία είχε αγωνιστεί απέναντι στην ομάδα ράγκμπι του ρατσιστικού κράτους-απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής.

Αμερικανικές πιέσεις

Όμως, στους Ολυμπιακούς του 1980, το μποϊκοτάζ θα λάμβανε μεγάλες διαστάσεις. Οι ΗΠΑ έβαλαν «λυτούς και δεμένους» να πιέσουν τις χώρες με τις οποίες είχαν οποιουδήποτε τύπου συμμαχία για να μη στείλουν τους αθλητές τους στην πρωτεύουσα της ΕΣΣΔ.

Οι σύμμαχοι των Αμερικάνων στο ΝΑΤΟ ήταν οι πρώτοι που δέχθηκαν τις πιέσεις. Ακόμα και ο Χέλμουτ Σμιτ, τότε καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας που τελικά συμμετείχε στο μποϊκοτάζ, δήλωσε ότι η άποψη των Αμερικάνων πως «οι σύμμαχοι πρέπει απλά να κάνουν όπως τους είπαμε», ήταν απαράδεκτη.

Ο Κάρτερ έστειλε τον ειδικό εντεταλμένο του, Λόιντ Κάρτερ, σε μια σειρά από χώρες για να προπαγανδίσει το μποϊκοτάζ, ενώ έβαλε μέχρι και τον Μοχάμεντ Άλι, τον διάσημο μποξέρ, να ταξιδέψει σε χώρες της Αφρικής για να τις πείσει να μη στείλουν αθλητές στους Αγώνες. Ο Αμερικανός πρόεδρος βρήκε σταθερούς συμμάχους στα πρόσωπα των πρωθυπουργών του Καναδά και της Μεγάλης Βρετανίας, Τζο Κλαρκ και Μάργκαρετ Θάτσερ, αντίστοιχα.

Ο Αμερικανός πρόεδρος, Τζίμι Κάρτερ

Ο Λόρδος Κιλάνιν προσπάθησε να κατευνάσει τα πνεύματα για να σώσει τους Αγώνες, πραγματοποίησε συναντήσεις και με τις δύο πλευρές και απέσπασε ορισμένες παραχωρήσεις από τη μεριά της Μόσχας. Για παράδειγμα, ορισμένες χώρες είτε θα συμμετείχαν στους Αγώνες με τη σημαία της Ολυμπιακής τους Επιτροπής είτε οι αθλητές τους θα βρίσκονταν κάτω από τη σημαία της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, όπως και έγινε.

Τελικά, ο Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε στις 21 Μαρτίου 1980 ότι οι ΗΠΑ δεν θα συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς και δεν έδωσε κανένα περιθώριο στους Αμερικανούς αθλητές να αξιοποιήσουν οποιοδήποτε από αυτά τα «παραθυράκια» για συμμετοχή στους Αγώνες. Μάλιστα, απείλησε με αφαίρεση διαβατηρίου όποιον το έκανε.

Υπολογίζεται ότι στους Ολυμπιακούς της Μόσχας δεν συμμετείχαν 65 χώρες που είχαν κληθεί να αγωνιστούν. Τόσες αναφέρει και το State Department, στον επίσημο ιστότοπό του. Βέβαια, πρέπει να σημειώσουμε ότι οι μουσουλμανικές χώρες που απείχαν, το έκαναν επειδή θεώρησαν την εισβολή στο Αφγανιστάν ως επίθεση στο Ισλάμ, ενώ χώρες όπως η Κίνα ή η Ταϊβάν δεν συμμετείχαν για άλλους λόγους.

Μεγάλες δυτικές χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Ισπανία ή η Αυστραλία, που οι κυβερνήσεις τους στήριξαν το μποϊκοτάζ επέτρεψαν σε αθλητές τους να συμμετάσχουν, αξιοποιώντας τους τρόπους που αναφέρθηκαν προηγουμένως.

Η Ελλάδα και η Κύπρος δεν συμμετείχαν στο μποϊκοτάζ, με την Κύπρο να κάνει την πρώτη της εμφάνιση σε θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Πολλές από τις χώρες που μποϊκόταραν τους Αγώνες συμμετείχαν στη διοργάνωση «Liberty Bell Classic», που οργανώθηκε στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, ως το αντίπαλο δέος στους Ολυμπιακούς.

Το αγωνιστικό μέρος και ο «Μίσα»

Το βράδυ της 19ης Ιουλίου 1980, η ελληνική αποστολή μπήκε, παραδοσιακά, πρώτη στο στάδιο «Λένιν» (σημερινό «Λουζνίκι») της Μόσχας με σημαιοφόρο τον ιστιοπλόο Ηλία Χατζηπαυλή σε μια εντυπωσιακή τελετή έναρξης.

Ο σπουδαίος ποιητής Γιάννης Ρίτσος, που βρισκόταν εκεί ως καλεσμένος της Οργανωτικής Επιτροπής των Αγώνων, την επόμενη μέρα δήλωσε στον «Ριζοσπάστη»: «Ξαφνικά παρουσιαζότανε σε μια άψογη ζωγραφική εκτέλεση η Ακρόπολη της Αθήνας, με τον Παρθενώνα, με τον γαλάζιο ουρανό, με ένα μικρό σύννεφο, με τους πρόποδες της Ακρόπολης. Ύστερα να παρουσιάζεται ο “Μίσα” με χίλιες εκφράσεις και σε χίλιες εκδόσεις. Είδα πλάι μου ανθρώπους να κλαίνε κι εγώ μετά βίας κρατούσα τα δάκρυά μου από τη μεγάλη συγκίνηση, από το επιβλητικό μήνυμα ειρήνης και αδελφοσύνης που επικράτησε στο Στάδιο».

Διθυραμβική ήταν και η κριτική του ανταποκριτή της «Washington Post», που ανέφερε ότι «η ΕΣΣΔ εγκαινίασε τους 22ους Ολυμπιακούς Αγώνες με εκδήλωση που δεν είχε γίνει ποτέ στην ιστορία των Ολυμπιακών». Όπως όλες οι κυβερνήσεις, το σοβιετικό καθεστώς έδωσε τα… ρέστα του για να διαφημίσει το έργο του.

O «Μίσα», η μασκότ που δημιούργησε ο Ρώσος σχεδιαστής παιδικών βιβλίων, Βίκτορ Τσιζίκοφ, έκανε θραύση και θεωρείται από πολλούς ως η πιο αγαπημένη στην ιστορία των Ολυμπιακών.

Γραμματόσημο που δείχνει ότι η Ολυμπιακή Φλόγα ξεκίνησε από την Αρχαία Ολυμπία

Στους Αγώνες συμμετείχαν συνολικά 5.179 αθλητές (1.115 γυναίκες, 4.064 άνδρες) από 80 χώρες, ενώ διοργανώθηκαν 203 αγωνίσματα, αριθμός ρεκόρ για την εποχή. Σημειώθηκαν 36 παγκόσμια, 39 ευρωπαϊκά και 74 Ολυμπιακά ρεκόρ, τα οποία, όπως ήταν λογικό, τέθηκαν σε αμφισβήτηση λόγω των αποχών πολλών αθλητών από τους Αγώνες.

Τα περισσότερα μετάλλια στη διοργάνωση κέρδισε ο εκπληκτικός Σοβιετικός γυμναστής Αλεξάντερ Ντιτιάτιν, που έλαβε τρία χρυσά, τέσσερα ασημένια και ένα χάλκινο μετάλλιο. Ξεχώρισε ακόμα ο Κουβανός μποξέρ Τεόφιλο Στίβενσον, που κέρδισε το τρίτο του συνεχόμενο χρυσό μετάλλιο στην ίδια κατηγορία βάρους.

Ο Αλεξάντερ Ντιτιάτιν κατέκτησε 8 μετάλλια

 

Η περίφημη Ρουμάνα γυμνάστρια Νάντια Κομανέτσι

Επίσης, ο Σοβιετικός άλτης Βίκτορ Σανέγιεφ κατέκτησε το τέταρτο συνεχόμενο μετάλλιο σε Ολυμπιακούς Αγώνες στο άλμα εις τριπλούν. Εξαιρετική επίδοση κατέγραψε και ο Σοβιετικός κολυμβητής Βλάντιμιρ Σαλνίκοφ, αφού έγινε ο πρώτος που έπεσε κάτω από τα 15 λεπτά στα 1.500 μέτρα ελεύθερης κολύμβησης, ενώ κατέκτησε τρία χρυσά στα αγωνίσματα όπου πήρε μέρος. Στα 16 της μόλις χρόνια, η Ανατολικογερμανίδα Ίνες Ντίερς κέρδισε πέντε μετάλλια στην κολύμβηση.

Εντυπωσιακή ήταν η μάχη των Βρετανών δρομέων Στιβ Όβετ και Σεμπάστιαν Κόε, με τον πρώτο να κερδίζει στα 800 μ. και τον δεύτερο στα 1.500 μ. Σπουδαίος ήταν και ο Αιθίοπας δρομέας Μίρουτς Γίφτερ, με δύο χρυσά στα 5 και 10 χιλιόμετρα.

Ο Σεμπάστιαν Κόε κερδίζει το χρυσό στα 1.500 μ.

Στα ομαδικά σπορ, η Γιουγκοσλαβία πήρε το χρυσό στο μπάσκετ, η Τσεχοσλοβακία στο ποδόσφαιρο και η ΕΣΣΔ στο βόλεϊ και στο πόλο. Η ελληνική ομάδα υδατοσφαίρισης τερμάτισε στη δέκατη θέση.

Τα ελληνικά μετάλλια

Η Ελλάδα κέρδισε τρία μετάλλια. Το χρυσό με τον Στέλιο Μυγιάκη στην ελληνορωμαϊκή πάλη, το χάλκινο με τον Γιώργο Χατζηιωαννίδη στην ελευθέρα πάλη και το χάλκινο των Τάσου Μπουντούρη, Τάσου Γαβρίλη και Αριστείδη Ραπανάκη στην ιστιοπλοΐα με σκάφη «Soling».

Ο Στέλιος Μυγιάκης ποζάρει με το μετάλλιό του

Καλά «πλασαρίσματα» είχαν και άλλοι Έλληνες αθλητές: την πέμπτη θέση πήρε ο Γιώργος Ποικιλίδης στην πάλη, ενώ στην όγδοη θέση κατετάγησαν οι Γιώργος Ποζίδης και Νίκος Ηλιάδης στην άρση βαρών, αλλά ο Κώστας Κοντοναμώλης στο σκιφ της κωπηλασίας.

Τα περισσότερα μετάλλια στους Αγώνες κατέκτησε η Σοβιετική Ένωση, συνολικά 195 (80 χρυσά – 69 αργυρά – 46 χάλκινα), ενώ ακολούθησε η Ανατολική Γερμανία με 136 (47 – 37 – 42).

Την τελετή λήξης των Αγώνων σημάδεψαν δύο γεγονότα. Πρώτον, η απόφαση του Αμερικανού προέδρου να μην επιτρέψει να ανέβει η αμερικάνικη σημαία εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 1984 στο Λος Άντζελες (αντίθετα χρησιμοποιήθηκε η σημαία της αμερικανικής πόλης). Και δεύτερον, ο «Μίσα»… δάκρυσε αποχαιρετώντας όσους συμμετείχαν στους Αγώνες.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, η ΕΣΣΔ και συμμαχικές χώρες της μποϊκόταραν, με τη σειρά τους, τους Ολυμπιακούς του Λος Άντζελες, με επίσημη δικαιολογία τους φόβους για την ασφάλεια των αθλητών τους.

του Νεκτάριου Δαργάκη

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο

Προβολές: 93