Το έτος 2022, ειδικά για το Οικουμενικό Πατριαρχείο, θεωρείται ιστορικός σταθμός, καθώς είναι η χρονιά που συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή με τους διωγμούς, τις σφαγές και τις αιματοχυσίες των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων.

Είναι η χρονιά της υπέρτατης θυσίας του Μητροπολίτη Σμύρνης κυρού Χρυσοστόμου από τον Νουρεντίν Πασά τον Αύγουστο του 1922, σημερινού αγίου και εκ των νεομαρτύρων της Ορθοδοξίας. Είναι η χρονιά που το Οικουμενικό Πατριαρχείο και προσωπικά η Α.Θ.Π. ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης, Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος θα πρέπει να κρατήσει πολύ λεπτές ισορροπίες, καθώς αφενός θα πρέπει να αποδώσει τις οφειλόμενες τιμές στους νεομάρτυρες Έλληνες της Πόλης που έχυσαν το αίμα τους, με πρώτο τον εθνομάρτυρα Μητροπολίτη Σμύρνης κυρό Χρυσόστομο και αφετέρου να μην προκαλέσει τη μήνη των Τούρκων, οι οποίοι έχουν πλέον καταντήσει γραφικοί ως προς τις συνεχείς προκλήσεις έναντι της Ελλάδος, της Κύπρου και φυσικά έναντι του Πατριαρχείου του Γένους των Ρωμιών και Ελλήνων Ορθοδόξων.

Παράλληλα το 2022 είναι η χρονιά που ο κ. Βαρθολομαίος θα δρομολογήσει ατύπως αλλά και συνάμα «επισήμως» τις διαδικασίες διαδοχής του, καθώς και η κόπωση της ήδη μακραίωνης 30ετούς πατριαρχίας του αλλά και η καταπόνηση της εύθραυστης υγείας του τον ωθούν σε μια τέτοια επιλογή.

Ίσως μάλιστα να είναι και εκ των λίγων περιπτώσεων που οικειοθελώς ένας πατριάρχης αποχωρεί, αντίθετα με ό,τι είθισται αιώνες τώρα η εκλογή να έπεται της προς Κύριον εκδημίας του εκάστοτε προκαθημένου της παγκόσμιας Ορθοδοξίας, προκειμένου να θελήσει να δρομολογήσει εν ζωή τις διαδικασίες της διαδοχής του όχι μόνο για να διασφαλίσει τη συνέχεια του έργου του μέσω του προσώπου που θα προκρίνει ο ίδιος και με ένα συμβολικό μυστικό «νεύμα» θα δώσει ευχή και ευλογία για την «εκλογή» του, αλλά και να διασφαλίσει την υστεροφημία του.

Το ότι αυτή η 30ετής πατριαρχία του κ. Βαρθολομαίου θα μπει στο στόχαστρο της ιστορικής και θεολογικής σκαπάνης των επόμενων προσεχών ετών, ου μη και αιώνων, είναι αναμφίβολο, καθώς υπήρξε πλήρης δράσεων, αντιδράσεων, πρωτοβουλιών και φυσικά σποράς νέων δεδομένων. Θα τεθούν πολλά και κρίσιμα, υπαρξιακής και θεολογικής φύσεως, ερωτήματα που θα κληθούν να ερμηνεύσουν οι ιστορικοί και οι θεολόγοι. Για τούτο και ο ίδιος φροντίζει με το ομώνυμο ίδρυμα που έχει συσταθεί επ’ ονόματί του («Ίδρυμα Πατριάρχη Βαρθολομαίου»), το οποίο ουσιαστικά καλείται να διασώσει τούτη την προσωποπαγή κληρονομιά που δημιουργήθηκε όλα αυτά τα έτη από εκλογής του και αναρρήσεώς του στον πρώτο θρόνο της Ορθοδοξίας.

Το ερώτημα όμως που εύλογα προκύπτει είναι ποιος θα είναι εκείνος που το «νεύμα» του κ. Βαρθολομαίου θα πέσει στο πρόσωπό του για να τον προκαθορίσει και να τον χρίσει διάδοχό του. Ερώτημα που δύσκολα απαντάται. Επομένως, κάθε πρόβλεψη προς τον ένα ή τον άλλο διεκδικητή μόνον ως φαιδρή θα μπορούσε να εμφανισθεί ή ως καθοδηγούμενη με στόχο και σκοπό να ευνοήσει τον ένα ή τον άλλο εκ των φερομένων ως διεκδικητών.

Ποιοι είναι όμως τούτοι που θα ήθελαν να διαδεχθούν τον κ. Βαρθολομαίο και μάλιστα ζώντος αυτού; Εκείνοι που έχουν δουλέψει αρκετά και μάλιστα με έντονα εκκοσμικευμένη δράση είναι δυο. Ο νυν Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ελπιδοφόρος και ο νυν και προσφάτως εκλεγμένος στην καθ’ όλα συμβολική αλλά και άκρως σημειολογική με χαρακτηριστικά πάλαι ποτέ διαλαμψάσης επαρχίας, ο από Γαλλίας Εμμανουήλ ως Γέρων Χαλκηδόνος.

Το ερώτημα είναι πληρούν τα κριτήρια; Είναι οι μοναδικοί συγκληρονόμοι του αποστολικού θρόνου του πρωτόκλητου Αποστόλου Ανδρέα και ιδρυτού της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως; Ένα ακόμα ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί και δεν πρέπει να διαλάθει της προσοχής των αναλυτών, είναι ότι μόνον ένα εκ των δύο αυτών προσώπων θα τύχει της ευνοϊκής αποδοχής της Τουρκικής Νομαρχίας, προκειμένου να ανάψει το πράσινο φως για την εκλογή του.

Υπάρχουν όμως και άλλα δεδομένα που οφείλουν να τεθούν, αν θέλουμε να κάνουμε μια σοβαρή προσέγγιση των δεδομένων που θα κρίνουν τον 271ο διάδοχο του αποστολικού θρόνου της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, και μάλλον είναι εκείνα που εντέλει θα κρίνουν την εκλογή, άρα και τη διαδοχή του κ. Βαρθολομαίου. Δηλαδή, είναι σε θέση ο κ. Βαρθολομαίος να υποβάλει έστω και σιωπηρώς τη βούληση και θέλησή του είτε ως προς τον έναν –και εν προκειμένω τον κ. Ελπιδοφόρο– είτε ως προς τον άλλο –τον από Γαλλίας Εμμανουήλ νυν Χαλκηδόνος– φερόμενους ως εκ των διεκδικητών.

Βεβαίως το παρασκήνιο που προηγήθηκε της εκλογής στη μεγαλύτερη επαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής, από της «οικειοθελούς» παραιτήσεώς του από τον θρόνο της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής τού από Βρεσθένης Δημητρίου (Τρακατέλλη) στα μέσα του 2019 είναι αυτό που θα κρίνει πολλά και θα βαρύνει και την πλάστιγγα στην ψηφοδόχο την ημέρα της εκλογής του 271ου πατριάρχη και διαδόχου του κ. Βαρθολομαίου. Παρασκήνιο που ενόχλησε αρκετούς εκ των Γερόντων του θρόνου και ίσως είναι και η πυξίδα εκείνη που θα δείξει τον αληθινό και μοναδικό διάδοχο του πρωτόκλητου Αποστόλου Ανδρέα. Διάδοχου που ίσως και να μην ανήκει στη χορεία εκείνων που φαινομενικά τυγχάνουν της εύνοιας του κ. Βαρθολομαίου, αλλά στο Φανάρι εδώ και αιώνες οι Γέροντες έχουν αποδείξει ότι άλλο τι λένε, άλλο τι σκέπτονται και εντελώς άλλο πώς αποφασίζουν…

Αυτή η εκλογή έχει συν τοις άλλοις όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά της βουβής εκλογής παρά τον θόρυβο που σηκώνουν οι δυο εκ των βασικών διεκδικητών, ο Ελπιδοφόρος και ο Εμμανουήλ, καθώς δεν είναι διόλου απίθανο για πρώτη φορά οι Γέροντες του Φαναρίου να επιλέξουν μια μορφή που όλοι γνωρίζουν την ύπαρξή της, τις αρετές και τις φυσικές και πνευματικές χάρες που διαθέτει και ίσως για αυτό και ο ίδιος ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος να διαφυλάττει καλά ως κόρην οφθαλμού, καθώς αφενός ο υπόγειος πόλεμος που έχει ξεκινήσει μεταξύ των δυο διεκδικητών μπορεί να επιφέρει ανεπούλωτα τραύματα, αφετέρου το κριτήριο που θα βαρύνει στις συνειδήσεις να είναι πρότερο ακριβώς διότι ενδέχεται το πρόσωπο τούτο, που υπάρχει και όλοι γνωρίζουν, να κληθεί άμα τη εκλογή του να φέρει μια νέα περίοδο ειρήνης πνευματικής και οικουμενικής καταλλαγής στους κόλπους του Οικουμενικού Κέντρου, ακριβώς διότι τα ανοιχτά μέτωπα στους κόλπους της παγκόσμιας Ορθοδοξίας είναι πολλά και δυσοίωνα.

Επομένως, το κυρίαρχο κριτήριο στην αρχιερατική συνείδηση των ιεραρχών του θρόνου να είναι μάλλον ανώτερο των εκκοσμικευμένων κριτηρίων που συνετέλεσαν στην εκλογή του κ. Βαρθολομαίου το 1991. Ίδωμεν. Κοντός ψαλμός…

Του Ίωνος Νικολάου

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο