Το τελευταίο διάστημα έχουν αναπτυχθεί έντονες συζητήσεις για τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Το ζήτημα αυτό, όπως είναι λογικό, «καίει» τους ασφαλισμένους, καθώς σχετίζεται ευθέως με τον προγραμματισμό ζωής, που ο καθένας κάνει. Στην πρώτη πενταετία των μνημονίων (2010-2015), τα όρια ηλικίας αυξήθηκαν τρεις φορές και για συγκεκριμένες περιπτώσεις η αύξηση «άγγιξε» έως και τα 17 χρόνια.

Πάντως, το υπουργείο Εργασίας εξέδωσε ανακοίνωση ξεκαθαρίζοντας πως όποιος ασφαλισμένος έχει θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2021 μπορεί να το ασκήσει οποτεδήποτε χωρίς κανέναν περιορισμό. Επίσης χαρακτήρισε αυθαίρετη και εσφαλμένη την άποψη ότι οι ασφαλισμένοι που θέλουν να βγουν στη σύνταξη θα πρέπει να το κάνουν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2021, καθώς από την 1η Ιανουαρίου 2022 δήθεν αυξάνονται τα όρια ηλικίας. Το υπουργείο Εργασίας έχει διαβεβαιώσει κατά καιρούς με κάθε τρόπο ότι τα όρια ηλικίας δεν αυξάνονται.

Έτσι, όσοι ασφαλισμένοι δεν θεμελίωσαν ή κατοχύρωσαν συνταξιοδοτικό δικαίωμα πριν από τις 31/12/2021 δεν εμπίπτουν στα μεταβατικά όρια ηλικίας και από 01/01/2022 συνταξιοδοτούνται με τους εξής βασικούς κανόνες:

α) Στο 67ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης ή 4.500 ημέρες ασφάλισης, ή β) στο 62ο έτος της ηλικίας με τουλάχιστον 40 έτη ασφάλισης ή δώδεκα 12.000 ημέρες ασφάλισης, ή γ) στο 62ο έτος της ηλικίας και τις εκάστοτε ημέρες ασφάλισης που απαιτούνται για μειωμένη σύνταξη, όπου αυτή προβλέπεται, δ) συνεχίζουν να ισχύουν ειδικότερες προβλέψεις για συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων (στρατιωτικοί, βαρέα και ανθυγιεινά κ.λπ.).

Παραδείγματα

Άνδρας στο ΙΚΑ που δεν συμπληρώνει τις 10.500 ημέρες έως το 2012, γυναίκα μητέρα ανηλίκου που δεν συμπλήρωσε 5.500 ημέρες έως το 2012 ή δεν συμπλήρωσε το 60ό έτος της ηλικίας της μέχρι το 2021 για πλήρη σύνταξη ή το 55ο έτος της ηλικίας της μέχρι το 2021 για μειωμένη σύνταξη και άνδρας δημόσιος υπάλληλος που έχει 35 έτη ασφάλισης, αλλά δεν συμπληρώνει τα 58 έτη έως το 2021.

Παράλληλα δρομολογείται παράταση κατά ένα έτος στην προθεσμία υποβολής αίτησης αναγνώρισης πλασματικών ετών, που έληγε στις 31 Δεκεμβρίου του 2021, προκειμένου οι ασφαλισμένοι να κατοχυρώσουν τα μεταβατικά όρια ηλικίας.

Μύθοι και αλήθειες

Το σημερινό καθεστώς στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης προκύπτει από το τρίτο μνημόνιο, δηλαδή από τα άρθρα 1 και από την υποπαράγραφο Ε 3 του Ν. 4336/2015, με το οποίο τροποποιήθηκαν οι διατάξεις των νόμων 4093/2012, 3863/2010 και 3865/2010.

Προβλέπεται ρητά ότι από 1/1/2022 ισχύουν για όλους τους ασφαλισμένους τα γενικά όρια ηλικίας, τα 67 έτη δηλαδή για την πλήρη σύνταξη και τα 62 έτη για τη μειωμένη σύνταξη, όπου αυτή ορίζεται.

Επιπλέον, προβλέπεται η δυνατότητα λήψης πλήρους σύνταξης σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία που συγχωνεύθηκαν στον ΕΦΚΑ στα 62 έτη, με την προϋπόθεση οι ασφαλισμένοι να έχουν συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης ή 12.000 ημέρες ασφάλισης, εκ των οποίων έως επτά έτη μπορούν να είναι πλασματικά έτη, με αναγνώριση είτε μέσω εξαγοράς είτε δωρεάν, ανάλογα με το τι προβλέπεται.

Οι τρεις κατηγορίες

Ο νόμος 4336/2015 διαμορφώνει τρεις κατηγορίες ασφαλισμένων σχετικά με το δικαίωμα συνταξιοδότησης:

Η πρώτη κατηγορία είναι όσοι είχαν θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης έως 18/8/2015, ημερομηνία έναρξης ισχύος του Ν. 4336/2015. Θεμελιωμένο δικαίωμα είχαν όσοι έως 18/8/2015 είχαν συμπληρώσει και τα απαιτούμενα χρόνια ή ημέρες ασφάλισης και το κατά περίπτωση όριο ηλικίας. Οι ασφαλισμένοι αυτοί διατήρησαν το δικαίωμά τους, δεν υπήχθησαν στις λεγόμενες «μεταβατικές» διατάξεις και μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμά τους χωρίς κανέναν χρονικό περιορισμό και χωρίς τον φόβο ότι μια μελλοντική αλλαγή νομοθεσίας μπορεί να ανατρέψει τα «ώριμα δικαιώματά» τους.

Συγκεκριμένα, η υπουργική απόφαση που διευκρίνισε την εφαρμογή του Ν. 4336/2015 αναφέρει: «Θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν. 4336/2015, ήτοι μέχρι και 18/8/2015, στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδος, λόγω συμπλήρωσης των προϋποθέσεων του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας, όπου αυτό προβλέπεται, δεν θίγονται και δύνανται να ασκηθούν οποτεδήποτε».

Η δεύτερη κατηγορία είναι οι ασφαλισμένοι που κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης έως 31/12/2021. Αυτοί οι ασφαλισμένοι μπορούν επίσης να ασκήσουν το δικαίωμά τους και μετά την 1/1/2022 και δεν χάνουν το δικαίωμα, ακόμα και αν συμπληρώνουν το νέο όριο ηλικίας μετά την 1/1/2022.

Κατοχυρωμένο δικαίωμα, αναφέρει η ισχύουσα υπουργική απόφαση, υφίσταται «όταν ο ασφαλισμένος έχει τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθεί με τις προϋποθέσεις που διαμορφώνονται και ισχύουν κατά το έτος συμπλήρωσης του απαιτούμενου κατά περίπτωση χρόνου ασφάλισης ή ορίου ηλικίας, σύμφωνα με το προγενέστερο του Ν. 4336/2015 νομοθετικό πλαίσιο». Για να θεωρηθεί δηλαδή κατοχυρωμένο δικαίωμα, θα πρέπει ο ασφαλισμένος να έχει συμπληρώσει τα απαιτούμενα χρόνια ή ένσημα και το παλαιό, ισχύον πριν από τον Ν. 4336/2015, όριο ηλικίας έως 31/12/2021 και όχι το νέο προβλεπόμενο όριο ηλικίας.

Από την ανωτέρω κατηγορία, όσοι έχουν συμπληρώσει και το νέο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, έχουν όχι μόνο κατοχυρωμένο, αλλά και θεμελιωμένο δικαίωμα, και κατά συνέπεια δεν κινδυνεύουν ούτε από κάποια μελλοντική αλλαγή νόμου. Όσοι έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα χρόνια και το παλαιό όριο έχουν μεν κατοχυρώσει δικαίωμα και, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν, όταν συμπληρώσουν το νέο όριο ηλικίας (προφανώς ακόμα και αν συμπληρώνουν αυτό μετά την 1/1/2022), δεν έχουν όμως θεμελιωμένο «ώριμο δικαίωμα» και συνεπώς αν ψηφιστεί νέος νόμος πριν συμπληρώσουν το νέο όριο, κινδυνεύουν να απωλέσουν το δικαίωμα.

Η τρίτη κατηγορία είναι όσοι δεν υπάγονται σε μεταβατικές διατάξεις, όσοι δηλαδή είτε δεν είχαν συμπληρώσει έως το 2012 τις απαιτούμενες ημέρες ασφάλισης είτε αν και έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα έτη έως το 2021 δεν προλαβαίνουν να συμπληρώσουν έως τότε το παλιό ηλικιακό όριο (π.χ. άνδρας στο ΙΚΑ που δεν συμπληρώνει τις 10.500 ημέρες έως το 2012, γυναίκα μητέρα ανηλίκου που δεν συμπλήρωσε 5.500 ημέρες έως το 2012 και άνδρας δημόσιος υπάλληλος που έχει 35 έτη ασφάλισης, αλλά δεν συμπληρώνει τα 58 έτη έως το 2021).

Αυτή η κατηγορία ασφαλισμένων, που είναι και η μεγαλύτερη σήμερα, θα συνταξιοδοτηθεί στα 62 έτη αν τότε έχει συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης, άλλως, αν έχει λιγότερο χρόνο ασφάλισης, θα συνταξιοδοτηθεί με πλήρη σύνταξη στα 67 έτη και μειωμένη στα 62 έτη ανάλογα με τις προβλεπόμενες διατάξεις. Δικαίωμα μειωμένης σύνταξης δεν υπάρχει σε όλα τα τέως Tαμεία, που συγχωνεύθηκαν στον ΕΦΚΑ, αλλά, αν οι ασφαλισμένοι είχαν έστω και μία ημέρα στην ασφάλιση του ΙΚΑ, τότε μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με μειωμένη σύνταξη, αν έχουν συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης (4.500 ημέρες).

Για τη λήψη μειωμένης σύνταξης στους παλιούς ασφαλισμένους, απαιτούνται 100 ημέρες ανά έτος την τελευταία πενταετία πριν από τα 62 έτη ή 750 ημέρες την τελευταία πενταετία στα ειδικά ταμεία (ΔΕΚΟ, τράπεζες).

Στους νέους ασφαλισμένους (μετά την 1/1/1993), η απαιτούμενη προϋπόθεση είναι η συμπλήρωση 750 ημερών ασφάλισης την τελευταία πενταετία. Η συγκεκριμένη διάταξη, που απαιτεί συγκεκριμένο αριθμό ημερών ασφάλισης την τελευταία 5ετία, είναι βαθιά άδικη και ανεπίκαιρη, δεδομένης της πολύ υψηλής ανεργίας που μαστίζει τα τελευταία χρόνια την ηλικιακή κατηγορία ασφαλισμένων άνω των 55 ετών.

Βέβαια, τα ηλικιακά όρια των 67 και των 62 ετών αντίστοιχα δεν είναι «αιώνια», αφού έχει προβλεφθεί πως από την 1/1/2024 και ανά τριετία θα αναπροσαρμόζονται προς τα πάνω ανάλογα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής.

Όσοι όμως δεν κατοχυρώνουν, δηλαδή δεν έχουν συμπληρώσει ούτε τα απαιτούμενα χρόνια ούτε το όριο, κινδυνεύουν με αύξηση ορίων. Αναφορικά με την αίτηση εξαγοράς πλασματικών ετών, κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί σε αυτόν που θα υποβάλει τη σχετική αίτηση, αν δεν έχει ήδη θεμελιωμένο δικαίωμα (δηλαδή και χρόνια και όριο ηλικίας συνταξιοδότησης) ότι δεν κινδυνεύει από μελλοντικές αλλαγές. Στο ερώτημα αν για να βγουν στα 62 έτη με μειωμένη ή με πλήρη με 40 έτη χρειάζεται θεμελίωση, η απάντηση είναι ότι το όριο των 62 ετών δεν αποτελεί μεταβατική διάταξη και δεν αλλάζει το 2022, άρα όσοι έτσι και αλλιώς πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν στα 62 έτη δεν χρειάζεται να προβούν σε κάποια προπαρασκευαστική ενέργεια.

Τι ισχύει για το Δημόσιο

Το άγνωστο σημείο σχετικά με τις αλλαγές στα όρια ηλικίας το 2022 είναι η τύχη όσων δημοσίων υπαλλήλων έχουν συμπληρώσει 25ετία τα έτη 2010-2011-2012 αλλά δεν έχουν συμπληρώσει αντίστοιχα το 55ο, 56ο και 58ο έτος της ηλικίας έως το 2021 για τη μειωμένη σύνταξη. Εκεί υπάρχουν αντικρουόμενες ερμηνείες, κάποιες από τις οποίες θεωρούν τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας ως προϋπόθεση κατοχύρωσης, με αποτέλεσμα, αν ισχύσουν, χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι, κυρίως γεννημένοι από το 1967 και μετά, αλλά και κάποιοι μεγαλύτεροι, να μην μπορούν να συνταξιοδοτηθούν ούτε με μειωμένη σύνταξη πριν από τα 62 έτη.

της Αμαλίας Κάτζου

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο

 

Προβολές: 6