«Είναι ξεκάθαρο πως οι μεγάλες ανατιμήσεις στις τιμές ενέργειας αποτελούν πανευρωπαϊκό πρόβλημα και απαιτούν συντονισμένη ευρωπαϊκή αντίδραση», δήλωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, στο έκτακτο Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις Βρυξέλλες, το οποίο συνεκλήθη με αίτημα της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Ο υπουργός εξέφρασε τους φόβους του, ότι «η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μπορεί να προκαλέσει ανεξέλεγκτες επιπτώσεις και να εντείνει ακόμα περισσότερο την ενεργειακή κρίση».

Η Επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, εκτιμά ότι «μία πλήρης διακοπή των ρωσικών εξαγωγών θα αποτελούσε πρόκληση για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία όμως θα μπορούσε να τη διαχειριστεί. Αν (πάλι) συνεχιστεί η υφιστάμενη κατάσταση, τότε η πληρότητα των ευρωπαϊκών αποθηκών τον Απρίλιο θα έχει μειωθεί στα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα του 18%, έναντι 30% πριν από έναν ακριβώς χρόνο» (σ.σ το φυσικό αέριο αντιστοιχεί στο 20% της παραγωγής ηλεκτρισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ρωσία προσφέρει το 30%-35% της συνολικής κατανάλωσης σε αέριο). «Στόχος μας», είπε η Επίτροπος Ενέργειας, «είναι να βρούμε με ποιον τρόπο θα ελαχιστοποιήσουμε τις συνέπειες για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις».

Ελαχιστοποίηση επιπτώσεων

Με ποιον τρόπο λοιπόν θα ελαχιστοποιηθούν οι βαρύτατες συνέπειες για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, είναι το ερώτημα, στο οποίο η Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών ΕΒΙΚΕΝ (εκπροσωπεί σήμερα περίπου το 50% της εγχώριας βιομηχανικής κατανάλωσης ενέργειας) ελπίζει να δίνεται μια απάντηση με το νέο πακέτο έκτακτων μέτρων της Κομισιόν την ερχόμενη εβδομάδα, για την άμβλυνση των επιπτώσεων στις τιμές ενέργειας, που συμπαρασύρει όλο τον κύκλο της παραγωγικής αλυσίδας. Οι επιδοτήσεις δεν μπορούν εσαεί να στηρίζουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Ανεξαρτήτως όμως του πακέτου Κομισιόν, η ελληνική αγορά πρέπει να ξεπεράσει τις δικές της παθογένειες, μας είπε ο Αντώνης Κοντολέων, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΒΙΚΕΝ: «Παρά τον υποτιθέμενο εκσυγχρονισμό της, στο πλαίσιο του target model (σ.σ. του μοντέλου-στόχου της αγοράς), παραμένει υποχρεωτική (mandatory pool). Που σημαίνει δηλαδή ότι όλη η ενέργεια περνάει μέσα από το Χρηματιστήριο Ενέργειας, καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα διμερών συμβολαίων με τα οποία θα ήταν δυνατό να αντισταθμιστεί ο κίνδυνος από τις διακυμάνσεις των τιμών στη χονδρεμπορική αγορά (hedging) για τις μεγάλες βιομηχανίες και τους μικρούς προμηθευτές ηλεκτρισμού.

Η ελληνική βιομηχανία δεν μπορεί να επιτύχει ανταγωνιστικές τιμές ως προς τους (Ευρωπαίους) ανταγωνιστές της, αν δεν προχωρήσουν άμεσα οι αναγκαίες διαθρωτικές μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία της αγοράς στη χώρα μας. Είναι απαραίτητη η ενεργοποίηση της δυνατότητας σύναψης διμερών συμβολαίων στην ελληνική αγορά ενέργειας και δημιουργίας ανεξάρτητης αγοράς ΑΠΕ στο Χρηματιστήριο Ενέργειας».

Στοιχειώδης ανταγωνισμός

Η διαμόρφωση των τιμών εξαρτάται από τη δυνατότητα εμφάνισης στοιχειώδους ανταγωνισμού στην αγορά προμήθειας και στη χονδρεμπορική αγορά, πρόσθεσε ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΒΙΚΕΝ, που αριθμεί 27εταιρείες-μέλη από διάφορους κλάδους, με κοινό χαρακτηριστικό: την υψηλή ένταση ενέργειας (energy-intensity), δηλαδή μεγάλη κατανάλωση ενέργειας ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος, όπως το τσιμέντο, ο χάλυβας, τα μη σιδηρούχα μέταλλα, το χαρτί, τα λιπάσματα κ.ά.

Ο κ. Κοντολέων διευκρίνισε ότι στην Ελλάδα το 100% της χονδρικής τιμής του ηλεκτρισμού περνά στον καταναλωτή, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες μόνον ένα μέρος της χονδρικής τιμής μετακυλίεται στον καταναλωτή, γιατί εκεί λειτουργούν μηχανισμοί, όπως είναι οι προθεσμιακές αγορές και τα διμερή συμβόλαια.

Σύμφωνα με στοιχεία της Κομισιόν, οι τιμές των χονδρεμπορικών ευρωπαϊκών αγορών έχουν περάσει κατά 50% στις τιμές του καταναλωτή, ενώ σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα (διμερή συμβόλαια) μόνο στο ένα τρίτο.

Η Ρουμανία και η Πολωνία έχουν βρει έναν συνδυασμό εργαλείων σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα της βιομηχανίας να αγοράζει ενέργεια: Προσφέρονται διμερή συμβόλαια και παράλληλα δίνεται η δυνατότητα στη βιομηχανία να συμμετέχει στις δημοπρασίες και να φτιάξει ένα δικό της χαρτοφυλάκιο ενέργειας.

Ο πρόεδρος της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών είπε με έμφαση ότι «στην ελληνική αγορά εδώ και μισό χρόνο οι παραγωγοί-προμηθευτές έχουν ενσωματώσει ρήτρα αναπροσαρμογής, συνδέοντας τα τιμολόγια όλων των καταναλωτών με το συνολικό κόστος της χονδρεμπορικής αγοράς. Οι προμηθευτές έχουν μεταφέρει εξ ολοκλήρου στους πελάτες τους με την εισαγωγή της ρήτρας, εξασφαλίζοντας σίγουρα κέρδη χωρίς ρίσκο.
Στην υπόλοιπη Ευρώπη, τα διμερή συμβόλαια αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν κοινή πρακτική, αλλά δεν τα έχουμε στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα επιχειρήσεις-μέλη της ΕΒΙΚΕΝ να αδυνατούν να υποστηρίξουν μακροπρόθεσμα συμβόλαια με τους πελάτες τους, καθώς εκείνοι δεν δέχονται την εισαγωγή ρητρών που να εξαρτώνται από την ηλεκτρική ενέργεια ή το φυσικό αέριο».

Η ΕΒΙΚΕΝ υποστηρίζει ότι πρόσθετο φορτίο για την ενεργοβόρο βιομηχανία είναι «η υποχρέωση μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) κατά 30% από το 2023 μέχρι το 2030, αφού υποχρεούται, μέσω της νέας οδηγίας ETS (Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών), σε μείωση των εκπομπών κατά 61% μέχρι το 2030, σε σχέση με τον Εθνικό Στόχο μείωσης των εκπομπών CO2. Και επίσης θεωρεί ότι το ποσοστό μείωσης 30% είναι δυσανάλογα υψηλό, σε σχέση με τον Εθνικό Στόχο μείωσης των εκπομπών.

Δημιουργία Μηχανισμού

Ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, στο πλαίσιο της πρότασης της κυβέρνησης για τη δημιουργία Μηχανισμού Αλληλεγγύης με σκοπό τη στήριξη νοικοκυριών και επιχειρήσεων, πρότεινε στο Συμβούλιο: τη χρηματοδότηση, από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), κρίσιμων υποδομών αποθήκευσης ορυκτών καυσίμων και ενεργειακών διασυνδέσεων με τρίτες χώρες, που θα ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.

Κατευθυντήριες γραμμές

Οι νέες κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «προσφέρουν στα κράτη-μέλη την ευελιξία να ελαφρύνουν το βάρος των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για ένα ευρύ φάσμα ενεργοβόρων κλάδων, μέσω των μειώσεων σε διάφορες εισφορές ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και περιβαλλοντικούς και ενεργειακούς φόρους ή εισφορές υπέρ τρίτων. Πέρα από την παροχή βραχυπρόθεσμης ανακούφισης από τις υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, προωθούνται μέτρα ενεργειακής απόδοσης και εξανθράκωσης και παρέχονται κίνητρα στους δικαιούχους να καταναλώσουν ηλεκτρική ενέργεια χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα – συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμων συμβάσεων αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.

 του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο