Οι προειδοποιήσεις για παγκόσμια επισιτιστική κρίση,στη σκιά του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία, πληθαίνουν το τελευταίο διάστημα. Τα προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα είναι τεράστια, με την Ελλάδα φυσικά να επηρεάζεται σημαντικά από την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί.

Η Τράπεζα της Αγγλίας προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα για «αποκαλυπτικές» αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων. Ωστόσο, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η κλιματική αλλαγή και ο πληθωρισμός προκαλούν ήδη τεράστιες ανατιμήσεις σε όλο τον κόσμο.Κρούοντας ξανά τον κώδωνα του κινδύνου, ο Αντόνιο Γκουτέρες, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, είπε ότι οι ελλείψεις που σχετίζονται με την Ουκρανία θα μπορούσαν «να οδηγήσουν δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους στα όρια της επισιτιστικής ανασφάλειας». Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι «υποσιτισμός και μαζική πείνα σε μια κρίση που θα μπορούσε να διαρκέσει χρόνια» – και να αυξήσει τις πιθανότητες μιας παγκόσμιας ύφεσης.

Τι «έφερε» ο πόλεμος

Ο αρνητικός αντίκτυπος της εισβολής της Ρωσίας στη διαθεσιμότητα και την τιμή βασικών προϊόντων όπως το σιτάρι, το καλαμπόκι, το κριθάρι και το ηλιέλαιο ήταν τεράστιος, καθώς η Ουκρανία και η Ρωσία παράγουν συνήθως περίπου το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού.

Η παραγωγή σιταριού της Ουκρανίας φέτος είναι πιθανό να μειωθεί κατά 35% και η εξαγωγή μεγάλου μέρους της μπορεί να είναι αδύνατη, λόγω του αποκλεισμού της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα.

Η άνοδος των τιμών μειώνει τις καλλιέργειες

Η άνοδος των τιμών σε πρώτες ύλες, ενέργεια και μεταφορές «βυθίζει» στην ανησυχία τον αγροτικό κόσμο στην Ελλάδα και, παρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις για διατροφική επάρκεια, ο κίνδυνος για σοβαρές ελλείψεις είναι ορατός.

Οι αυξήσεις στις ζωοτροφές έχουν οδηγήσει σε απόγνωση τους κτηνοτρόφους. Για παράδειγμα, στη Νάξο ορισμένοι προχωρούν σε θανάτωση των ζώων τους, καθώς αδυνατούν να τα ταΐσουν. Οι απώλειες σε ζωικό κεφάλαιο φθάνουν ακόμη και το 30%.

Ο πρόεδρος της ΕΑΣ Νάξου, Δημήτρης Καπούνης, ανέφερε στο «Π» ότι υπάρχει μεγάλη μείωση στην παραγωγή γάλακτος στη Νάξο, κάτι που δημιουργεί πρόβλημα στην παραγωγή γραβιέρας. Τόνισε ότι «δεν μπορούμε να αγοράσουμε γάλα από άλλη περιοχή, γιατί η γραβιέρα είναι ΠΟΠ. Η μείωση στο γάλα φτάνει στους 7-8 τόνους κάθε μέρα». Ο κ. Καπούνης υπογράμμισε ότι «δεν υπάρχουν στη χώρα μας ζωοτροφές», προσθέτοντας ότι έκανε εισαγωγή από Βουλγαρία ενσίρωμα καλαμποκιού με τιμή στα 105 ευρώ τον τόνο, συν τα μεταφορικά, για να έρθει στο νησί.

Επιπτώσεις υπάρχουν και στις καλλιέργειες οσπρίων και ρυζιού. Στην Καβάλα, αρκετοί καλλιεργητές προανήγγειλαν ότι φέτος δεν θα βάλουν µέτρια φασόλια στα χωράφια τους, λόγω των υψηλών κοστολογίων σε πρώτες ύλες, λιπάσματα, ενέργεια και καύσιμα, όπως αποκάλυψε ο γενικός διευθυντής της εταιρείας οσπρίων και ρυζιών, 3αλφα, Κώστας Καραγεωργίου, στο πλαίσιο ημερίδας.

Η 3άλφα έχει δεχθεί σημαντικές πιέσεις, με τις μεσοσταθμικές αυξήσεις στις πρώτες ύλες να φτάνουν το 45%. Και έτσι, παρότι κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης στη χώρα μας δεν είχε προβεί σε κάποια ανατίμηση, η εκτίναξη του λειτουργικού της κόστους από την περυσινή χρονιά την ανάγκασε να προβεί σε αυξήσεις τιμών της τάξης του 6% στα προϊόντα της.

Για μείωση 20% των καλλιεργειών στο ρύζι έκανε λόγο ο διευθυντής µάρκετινγκ και εξαγωγών και µέλος της διοίκησης της Agrino, Άγις Πιστιόλας, κάτι που εκτιμάται ότι θα φέρει μείωση περίπου 50% τις εξαγόμενες ποσότητες. Η Agrino, προκειμένου να διαχειριστεί τις αυξήσεις στις τιμές των πρώτων υλών, προέβη σε ανατιμήσεις της τάξης του 5%-7% στα προϊόντα της στις αρχές του 2022.

Ο Πτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Ιωαννίνων «Πίνδος» αναγκάστηκε να προχωρήσει φέτος σε μείωση της παραγωγής κατά 10% αφενός λόγω του μεγάλου κόστους, αφετέρου λόγω των προβλημάτων προμήθειας πρώτων υλών.

Καταγραφή αποθεμάτων

Υπενθυμίζεται ότι αρχές Απριλίου ξεκίνησε η υποχρεωτική καταγραφή των αποθεμάτων γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, ώστε να αποτραπούν τυχόν δυσμενείς συνέπειες στην επισιτιστική ασφάλεια, λόγω των αναταραχών που καταγράφονται στις αγορές του αγροδιατροφικού τομέα.

Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αλυσίδα παραγωγής, εισαγωγής, εμπορίας, πώλησης, μεσιτείας, διακίνησης, διανομής και αποθήκευσης γεωργικών προϊόντων και τροφίμων στην ελληνική επικράτεια κλήθηκαν να υποβάλλουν τα στοιχεία αποθεμάτων σε:

·       πρώτες ύλες για την παραγωγή λιπασμάτων,

·       λιπάσματα,

·       ζωοτροφές,

·       ωμά δημητριακά παντός είδους και ιδίως σιτάρι ή σμιγάδι, σίκαλη, κριθάρι, βρόμη, καλαμπόκι, εδώδιμο φαγόπυρο,

·       άλευρα και ιδίως αλεύρια σιταριού ή σμιγαδιού και αλεύρια δημητριακών,

·       ηλίανθο,

·       φυτικά έλαια, εκτός από το ελαιόλαδο, και ιδίως ηλιέλαιο (έλαιο ηλιοτροπίου), φοινικέλαιο και αραβοσιτέλαιο.

Ποιες χώρες σταμάτησαν να εξάγουν και τι

Την παγκόσμια ανησυχία για επισιτιστική κρίση ενισχύουν και οι αποφάσεις σειράς χωρών να κλείσουν τα σύνορά τους στις εξαγωγές.

Σύμφωνα με το CNBC, οι χώρες αυτές είναι:

·       Αργεντινή: σογιέλαιο, σογιάλευρο

·       Αλγερία: Ζυμαρικά, παράγωγα σιταριού, φυτικά έλαια, ζάχαρη

·       Αίγυπτος: Φυτικά έλαια, καλαμπόκι, σιτάρι, αλεύρι, έλαια, ζυμαρικά, φασόλια, φακές

·       Ινδία: Σιτάρι

·       Ινδονησία: Φοινικέλαιο, φοινικοπυρηνέλαιο

·       Ιράν: Πατάτες, μελιτζάνες, ντομάτες, κρεμμύδια

·       Καζακστάν: Σιτάρι, σιτάλευρο

·       Κόσοβο: Σιτάρι, καλαμπόκι, αλεύρι, φυτικά έλαια, αλάτι, ζάχαρη

·       Τουρκία: Μοσχάρι, πρόβειο κρέας, αίγειο κρέας, βούτυρο, μαγειρικά έλαια

·       Ουκρανία: Σιτάρι, βρόμη, κεχρί, ζάχαρη

·       Ρωσία: Ζάχαρη, σπόροι ηλίανθου, σιτάρι, κριθάρι, καλαμπόκι, αραβόσιτος σε κόκκους, σίκαλη

·       Σερβία: σιτάρι, καλαμπόκι, αλεύρι, λάδι

·       Τυνησία: Φρούτα, λαχανικά

·       Κουβέιτ: Προϊόντα κοτόπουλου, φυτικά έλαια, δημητριακά

Αλλάζουν συνήθειες οι καταναλωτές

Η συνεχιζόμενη διεθνής κρίση επηρεάζει και τις αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών, όπως προκύπτει από έρευνα του ΙΕΛΚΑ στις αρχές Μαΐου. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, 8 στους 10 καταναλωτές κυνηγούν προσφορές και εκπτώσεις, 75% αναβάλλουν προσωπικές αγορές ή αγοράζουν οικονομικότερες εναλλακτικές προϊόντων και 6 στους 10 έχουν μειώσει την κατανάλωση ρεύματος και τις αγορές τροφίμων. Επίσης, η χρηματική δαπάνη αποτελεί πλέον το βασικό κριτήριο για την επιλογή τροφίμων (για 1 στους 2 καταναλωτές), ενώ η πλειοψηφία του κοινού εμπιστεύεται τα σουπερμάρκετ ότι δεν θα υπάρξουν ελλείψεις προϊόντων.

Έκτακτα μέτρα από την Κομισιόν

Υπό αυτές τις συνθήκες,η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε ένα έκτακτο μέτρο που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ), ούτως ώστε να επιτρέψει στα κράτη-μέλη να καταβάλουν ένα εφάπαξ ποσό σε αγρότες και επιχειρήσεις αγροδιατροφής που επηρεάζονται από τις αυξήσεις στο κόστος των εισροών.Σημειώνει χαρακτηριστικά πως τέτοιες αυξήσεις στις τιμές, ιδίως για την ενέργεια, τα λιπάσματα και τις ζωοτροφές, διαταράσσουν τον γεωργικό τομέα και τις αγροτικές κοινότητες, οδηγώντας σε προβλήματα ρευστότητας και ταμειακών ροών τους αγρότες και τις μικρές αγροτικές επιχειρήσεις, που δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση, την εμπορία ή την ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων.Αντιμετωπίζοντας άμεσα αυτές τις προκλήσεις ταμειακών ροών, συμβάλλοντας στη διατήρησή τους, το νέο μέτρο θα αντιμετωπίσει τις διαταραχές της αγοράς και συνεπώς θα συμβάλει στην παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια.

Ενίσχυση από 15.000 μέχρι και 100.000 ευρώ

Μόλις εγκριθεί το μέτρο αυτό, θα επιτρέψει στα κράτη-μέλη να αποφασίσουν να χρησιμοποιήσουν διαθέσιμα κεφάλαια έως και 5% του προϋπολογισμού του ΕΓΤΑΑ για τα έτη 2021-2022 για άμεση εισοδηματική στήριξη γεωργών και ΜμΕ που δραστηριοποιούνται στη μεταποίηση, την εμπορία ή την ανάπτυξη των αγροτικών προϊόντων. Αυτό αντιπροσωπεύει δυνητικό προϋπολογισμό 1,4 δισεκατομμυρίων ευρώ στην ΕΕ.

Τα κράτη-μέλη καλούνται να κατευθύνουν αυτήν τη στήριξη στους δικαιούχους που πλήττονται περισσότερο από την τρέχουσα κρίση και που ασχολούνται με την κυκλική οικονομία, τη διαχείριση θρεπτικών ουσιών, την αποτελεσματική χρήση των πόρων ή τις φιλικές προς το περιβάλλον και το κλίμα μεθόδους παραγωγής. Επιλεγμένοι αγρότες και ΜμΕ θα μπορούσαν να λάβουν έως και 15.000 και 100.000 ευρώ αντίστοιχα. Οι πληρωμές θα πρέπει να πραγματοποιηθούν έως τις 15 Οκτωβρίου 2023. Το νέο μέτρο ακολουθεί τη δέσμη στήριξης 500 εκατομμυρίων ευρώ για τους γεωργούς της ΕΕ, που εγκρίθηκε στις 23 Μαρτίου, στο πλαίσιο «διασφάλισης της επισιτιστικής ασφάλειας και ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των συστημάτων τροφίμων».

της Αμαλίας Κάτζου

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο