«Υπάρχουν σοβαροί ενδογενείς παράγοντες στη χώρα μας που πυροδοτούν περαιτέρω αυξήσεις, τόσο στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας όσο και στα πετρελαιοειδή. Από την αρχή της κρίσης και το «ράλι» των τιμών θα έπρεπε να είχε υιοθετηθεί ένα τρίπτυχο ρυθμιστικών – δημοσιονομικών – ελεγκτικών παρεμβάσεων στην αγορά για τον περιορισμό του ενεργειακού κόστους και της ακρίβειας. Αργήσαμε πολύ κι ούτε σήμερα υπάρχει αποκρυσταλλωμένο σχέδιο», επισημαίνει ο Νικόλαος Φαραντούρης, καθηγητής της Ευρωπαϊκής Έδρας JeanMonnet στο Δίκαιο Ενέργειας και Ανταγωνισμού,πρόεδρος της Νομικής Επιτροπής της EUROGAS, της ένωσης 45 εταιρειών φυσικού αερίου στην Ευρώπη, και σύμβουλος του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης και προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξη Τσίπρα.

Πώς κρίνετε τη μέχρι σήμερα πορεία της ΡΑΕ ως Ανεξάρτητης Αρχής; Ποια είναι η συμβολή της στην ομαλοποίηση της ενεργειακής αγοράς;

Ο ρόλος των Ανεξάρτητων Αρχών είναι κρίσιμος για την εύρυθμή λειτουργία των επιμέρους αγορών που ελέγχουν. Ασκούν δικαιοδοτικό έργο χωρίς να είναι δικαστήρια και οφείλουν να προβαίνουν σε ρυθμιστικές παρεμβάσεις χωρίς να υπόκεινται ιεραρχικά στη διοίκηση και χωρίς να λαμβάνουν εντολές από την κυβέρνηση. Θεωρώ θεσμικό ολίσθημα ο πρωθυπουργός ή ο υπουργός να δηλώνει ότι «έδωσε εντολή» σε μία Ανεξάρτητη Αρχή για το ένα ή το άλλο θέμα. Τελικά, πώς ακριβώς αντιμετωπίζεται η ΡΑΕ; Ως πραγματική Ανεξάρτητη Αρχή; Ως εντολοδόχος της κυβέρνησης; Ή ως απλό γνωμοδοτικό όργανο;

Αν ήσασταν εσείς στο τιμόνι της ΔΕΗ, τι θα κάνατε;

Από την έναρξη της ενεργειακής κρίσης –πολλούς μήνες πριν από τη ρωσική εισβολή–, η ΔΕΗ δεν λειτουργεί ως επιχείρηση κοινής ωφέλειας: αυξημένοι μισθοί, μπόνους συνδεδεμένα με τα κέρδη της επιχείρησης,ομολογιακό δάνειο με ρήτρα λιγνίτη,ενεργοποίηση (απ’ τον Αύγουστο του 2021)μιας αδιαφανούς και δυσανάλογης «ρήτρας αναπροσαρμογής». Αντίστοιχες «ΔΕΗ» στα κράτη-μέλη της ΕΕ, όπως π.χ. η EDFστη Γαλλία κ.ά., έχουν λειτουργήσει αυτήν την περίοδο υπό την εποπτεία, την παρέμβαση ή τον έλεγχο του κράτους πολύ περισσότερο ως επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και πολύ λιγότερο ως αμιγείς επιχειρηματίες που αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση του κέρδους.

Ποια είναι η γνώμη σας για το Πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ»;

Υποστηρίζω πολιτικές που προάγουν την εξοικονόμηση ενέργειας και την ενεργειακή αποτελεσματικότητα με την αναβάθμιση κατοικιών στον δρόμο προς την κλιματική ουδετερότητα και την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Ωστόσο, στο συγκεκριμένο πρόγραμμα έχουν παρατηρηθεί εξαιρετικά μεγάλες καθυστερήσεις στις εκταμιεύσεις, αλλά και ανατιμήσεις οι οποίες έχουν άμεσες επιπτώσεις στην εφαρμογή του προγράμματος.

Τι συστατικά χρειάζονται για να έχουμε ενεργειακή δημοκρατία και πώς μπορεί να γίνει πραγματικότητα σε μια χώρα με ελεύθερη αγορά;

Με τον όρο «ενεργειακή δημοκρατία» εννοώ την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διασπορά στην παραγωγή ενέργειας, με την κοινωνία στο κέντρο της παραγωγής και κατανάλωσης. Δεν νοείται επιτυχής πράσινη ενεργειακή μετάβαση αν δεν είναι δίκαιη. Και δεν δικαιολογούνται αποκλεισμοί κοινωνικών ομάδων ή των τοπικών κοινωνιών στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Να δοθεί έμφαση σε μια ισορροπία ανάμεσα στις αναγκαίες μεγάλες επενδύσεις αλλά και στην όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διάχυση της παραγωγής ενέργειας στους πολίτες, με προώθηση της αυτοπαραγωγής από τα ίδια τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις, τους δήμους και τους αγρότες. Αυτά δεν αντιστρατεύονται, ούτε είναι ασύμβατα με την ελεύθερη αγορά.Στη Γερμανία, το 50% της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ διέρχεται μέσω Ενεργειακών Κοινοτήτων.

Μπορείτε να μας πείτε τα «παράθυρα» για υπερκέρδη που υπάρχουν στους εμπορικούς κρίκους της εφοδιαστικής αλυσίδας καυσίμων;

Η αγορά των πετρελαιοειδών, όπως αντίστοιχα και η αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, είναι αγορές ρηχές και ολιγοπωλιακές. Σε αγορές με τέτοια χαρακτηριστικά χρειάζεται αυστηρός έλεγχος σε όλους τους κρίκους της αξιακής αλυσίδας, ώστε να αποτρέπονται ή –εάν εντοπίζονται– να κολάζονται φαινόμενα νόθευσης του ελεύθερου ανταγωνισμού, εναρμονισμένων πρακτικών, αθέμιτου ανταγωνισμού και άλλων στρεβλώσεων. Αυστηροί λοιπόν έλεγχοι τόσο exanteόσο και expost.Σε κάθε κρίκο της εφοδιαστικής αλυσίδας μπορούν να εμφιλοχωρήσουν στρεβλώσεις, τις οποίες η Πολιτεία,δια των αρχών και υπηρεσιών της, οφείλει να ελέγχει.

Έχετε πει ότι ενεργειακός κόμβος χωρίς χαμηλό ενεργειακό κόστος είναι μια αναγγελία χωρίς αντίκρισμα… Τι εννοείτε;

Έχω πει ότι ενεργειακή επάρκεια με δυσθεώρητο ενεργειακό κόστος δεν συνιστά εν τέλει ενεργειακή ασφάλεια. Η χώρα μας διαθέτει πλεονεκτική γεωγραφική θέση με τη δια θαλάσσης πρόσβαση. Ωστόσο, οι τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου ούτε χαμηλές είναι ούτε άλλωστε παραμένουν αναλλοίωτες. Γι’ αυτό έχω πει ότι αυτό που χρειάζεται στον επανασχεδιασμό της ενεργειακής μας πολιτικής μεσο-μακροπρόθεσμα δεν είναι τόσο η διαφοροποίηση των ενεργειακών οδεύσεων, όσο του ενεργειακού μας μείγματος.

Υπάρχει τρόπος η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποκτήσει ενιαία ενεργειακή πολιτική ή είναι αδύνατη υπό τις παρούσες συνθήκες;

Η ΕΕ στερείται πραγματικά κοινής πολιτικής αναφορικά με ζητήματα που ακουμπάνε τις εξωτερικές ενεργειακές σχέσεις και την ενεργειακή ασφάλεια. Ο ρόλος της ΕΕ παραμένει επικουρικός.Αυτό έχει επισημανθεί εδώ και μήνες και γι’ αυτό δεν θα έπρεπε να μεταθέτουμε αποκλειστικά στις Βρυξέλλες τη λύση των εσωτερικών μας προβλημάτων αναφορικά με την ακρίβεια και το ενεργειακό κόστος, αλλά να έχουμε προχωρήσει έγκαιρα σε μελετημένες ρυθμιστικές και δημοσιονομικές παρεμβάσεις από την αρχή αυτής κρίσης.

Τάσεις αναδίπλωσης

Παρατηρώ ισχυρές τάσεις αναδίπλωσης να ξετυλίγονται σε όλες τις ηπείρους,στην Αμερική την Ασία και την Ευρώπη, ιδίως μετά το ξέσπασμα του πολέμου, λέει ο καθηγητής Νικόλαος Φαραντούρης, που διετέλεσε επί δεκαετία μέλος του ΔΣ και νομικός σύμβουλος της ΔΕΠΑ. Χρειάζονται όμως πιο γενναία βήματα χωρίς την κοινωνία απέναντι, με αποφασιστική αλλά σταδιακή και προγραμματισμένη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα χωρίς ισχυρούς κραδασμούς για την κοινωνία και την οικονομία, με διασπορά της παραγωγής ενέργειας, με ενεργειακή δημοκρατία. Ενεργειακή μετάβαση με ενεργειακή φτώχεια δεν νοούνται στην Ευρώπη, είτε οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Και ασφαλώς ούτε στην Ελλάδα.

 

του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο

 

Προβολές: 62