Ελλάδα της δημιουργίας ή του χουλιγκανισμού;

Όταν το παιδί βρίσκεται από τη μια μεριά, όπου είναι η Ελλάδα της δημιουργίας, των αποδόσεων, του αθλητισμού και των επιτευγμάτων, στην άλλη του χουλιγκανισμού και της περιθωριοποίησης,χρειάζεται ένα χέρι για να του δείξει τον δρόμο τον καλό, των επιδόσεων

Χαρακτηρίστηκε από πολλούς (ιδιαίτερα από πανεπιστημιακούς) ως εθνική τραγωδία η πρόσφατη δημοσίευση των αποτελεσμάτων του διεθνούς διαγωνισμού PISA (2022), σχετική με τη δραματική πτώση των επιδόσεών των μαθητών μας. Ο χαρακτηρισμός δεν είναι υπερβολικός και έτσι πρέπει να τον εκλάβουμε. Αν μάλιστα δώσουμε διάσταση και «μπλέξουμε» τις επιδόσεις των μαθητών μας με τις «επιδόσεις χουλικανισμού», στις οποίες επιδίδονται νέα παιδιά, ίσως θα πρέπει να συμφωνήσουμε με όσους υποστηρίζουν ότι οι χαμηλές μαθητικές αποδόσεις σε μεγάλο βαθμό ευνοούν την εκδήλωση βίας.Μερικά παραδείγματα μόνον, όπως αυτά καταγράφονται στα αποτελέσματα του διαγωνισμού, για να αντιληφθούμε το μέγεθος αυτής της «εθνικής τραγωδίας».

Μόνο το 2% των Ελληνόπουλων κατατάσσεται στα επίπεδα 5 και 6 των μαθηματικών, ενώ η επίδοση των αγοριών μας στην κατανόηση κειμένου είναι χαμηλή. Ακόμη:Ένα στα τρία αγόρια δηλώνει ότι έχει υποστεί bullying αρκετές φορές τον μήνα στον σχολικό χώρο, τρεις στους τέσσερις μαθητές αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να κάνουν φίλους στο σχολείο, ενώ το ποσοστό όσων αισθάνονται δυσαρέσκεια από τη ζωή, από 15% το 2018, έφτασε στο 19% το 2022.

Κανονικά, τα αποτελέσματά του διαγωνισμού θα έπρεπε να μας απασχολήσουν σοβαρά, την πολιτική ηγεσία, τους εκπαιδευτικούς, τους γονείς. Ιδιαίτερα σήμερα, με την έκρηξη της «οπαδικής» βίας, με «πρωταγωνιστές» 18χρονο και «χούλιγκαν καθοδηγητές». Όμως όχι μόνο δεν μας απασχόλησε σοβαρά το πρόβλημα των χαμηλών επιδόσεων(ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα),αλλά το κρύψαμε και επιμελώς «κάτω από το χαλί». Απέμεινε μόνον ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης να ανακοινώνει, όπως αποκάλυψε και το «Π» το περασμένο Σάββατο, ότι η κυβέρνηση σχεδιάζει μεγάλες μεταρρυθμίσεις στα σχολεία, που θα ισχύσουν μάλιστα άμεσα, προκειμένου να αλλάξει το κλίμα και να βελτιωθεί σημαντικά η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.

Αναζητώντας τα αίτια της διαρκούς πτώσης των επιδόσεων, πολλοί τη συνδέουν(και δεν έχουν εν μέρει άδικο) με την τεράστια οικονομική κρίση που ξέσπασε στη χώρα το 2009-2010. Λησμονούν, όμως, ότι η πτωτική τάση παρατηρήθηκε πολύ πριν. Επίσης, η πανδημία, ως ερμηνεία της πτώσης των επιδόσεων, είναι αυτονόητη – γενικότερα οι επιδόσεις όλων των χωρών έπεσαν το 2022 σε σχέση με αυτές του 2018. Όμως, το γεγονός ότι η απόσταση των μέσων όρων της επίδοσης των μαθητών μας από τους συνολικούς μέσους όρους του διαγωνισμού παραμένει επί χρόνια σταθερά χαμηλών επιδόσεων δείχνει πως ο οικονομικός «ανταγωνισμός» μπορεί να φωτίζει το γενικό πλαίσιο, αλλά δεν αποτελεί ερμηνεία.

Οπότε αυτονόητα οδηγούμαστε στη διερεύνηση των εκπαιδευτικών παραγόντων που επιδρούν στις επιδόσεις των μαθητών μας. Ποιοι είναι αυτοί;Μεταξύ των άλλων: τα προγράμματα σπουδών, τα σχολικά εγχειρίδιά μας, οι τρόποι-μέθοδοι αλλά και το πνεύμα διδασκαλίας των εκπαιδευτικών. Ακόμη: ο άκρατος συνδικαλισμός (συνελεύσεις των καθηγητών εν ώρα μαθήματος, διάχυτος κομματισμός, καλλιέργεια του άκρατου δικαιωματισμού στους μαθητές, συχνές μαθητικές καταλήψεις των σχολείων για ψύλλου πήδημα. Συνολικά υπάρχει έλλειμμα παιδείας σήμερα. Και όπου υπάρχει έλλειμμα παιδείας(γενικά), σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, η βία θα περισσεύει. Και σήμερα βία, δυστυχώς,υπάρχει παντού και το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στα γήπεδα. Βία υπάρχει και στα σχολεία, και μάλιστα με μεγαλύτερη έκταση. Υπάρχει στα τραγούδια που ακούει η πιτσιρικαρία. Είναι στον τράπερ που θα βγάλει και κουμπούρι, θα ανατινάξει και ΑΤΜ για να αποκτήσει αυτό που θέλει, αυτοκίνητο, μηχανή ή γκόμενα. Είναι στα εκατοντάδες βίντεο που ανεβαίνουν καθημερινά στα social με τσαμπουκάδες ανάμεσα σε εφηβικές συμμορίες. Είναι στην κακοποίηση των πιο αδύναμων στο σχολείο, στο λεκτικό bullying κάτω από φωτογραφίες και αναρτήσεις.

Ο πιτσιρικάς που ζει στο υποβαθμισμένο προάστιο και χαζεύει στο TikTok πώς επιδεικνύει πλούτο ένας δισεκατομμυριούχος τσόγλανος, μπολιάζεται καθημερινά με το αίσθημα του ανικανοποίητου. Η βία είναι trend για ένα κομμάτι της νεολαίας. Και αν είσαι ένας πιτσιρικάς, που δεν έχει λάβει παιδεία, δεν έχεις επιδόσεις και αισθάνεσαι αδύναμος, χωρίς προοπτική, με ασήμαντο αποτύπωμα, οι ομάδες του χουλιγκανισμού και της περιθωριοποίησης σου προσφέρουν ισχύ και ταυτότητα. Αλλά όταν το παιδί βρίσκεται από τη μια μεριά, όπου είναι η Ελλάδα της δημιουργίας, των αποδόσεων, του αθλητισμού και των επιτευγμάτων, στην άλλη του χουλιγκανισμού και της περιθωριοποίησης,χρειάζεται ένα χέρι για να του δείξει τον δρόμο τον καλό, των επιδόσεων. Χρειάζεται παραπάνω από έναν «καλό» γονιό, που θα του εμφυσήσει την κατάλληλη αγωγή, και ένα σχολείο, που θα του προσφέρει την παιδεία και θα του δώσει τα εφόδια για καλές επιδόσεις. Αλλά και μια κοινωνία που θα του προσδώσει νόημα για τη ζωή,ΜΜΕ που θα του προσφέρουν αλήθειες και πρότυπα, και όχι μόνο βία και τρόμο. Χρειάζεται ένα κράτος που να του δίνει ελπίδα.Χρειάζεται οράματα και να καταλάβει ότι η ζωή είναι ένα σπορ από μόνη της.

Και σε αυτό το σπορ, το δυσκολότερο όλων είναι να μπορεί, να έχει τα εφόδια και τις «επιδόσεις» για να επιλέξει τη θέση του: στον στίβο της δημιουργίας ή στην κερκίδα της «φωτοβολίδας». Εκεί δηλαδή όπου κυριαρχούν οι επιδόσεις των χουλιγκάνων και των καθοδηγητών.

του Φώτη Σιούμπουρα

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο