Ποια επαγγέλματα θα αντικαταστήσει άμεσα;
Ο Μπιλ Γκέιτς, ένας από τους ανθρώπους που διαμόρφωσαν τον ψηφιακό κόσμο, εκτιμά ότι μέχρι το 2035 η τεχνητή νοημοσύνη θα έχει αναλάβει καθήκοντα που σήμερα θεωρούνται αμιγώς ανθρώπινα, όπως αυτά των γιατρών, των εκπαιδευτικών και άλλων εξειδικευμένων επαγγελματιών. Ο ίδιος τονίζει ότι «οι σπουδαίες ιατρικές συμβουλές και τα σπουδαία μαθήματα» θα προσφέρονται χωρίς κόστος, χάρη στην ικανότητα της ΤΝ να αναπαράγει σύνθετες γνωστικές λειτουργίες.
Οι απόψεις του διαμορφώνουν την εικόνα μιας νέας εποχής, αυτής της «ελεύθερης νοημοσύνης», στην οποία η πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου γνώση και εξειδίκευση δεν θα είναι προνόμιο των λίγων, αλλά δικαίωμα όλων, χωρίς οικονομικά εμπόδια.
Ποιοι θα νιώσουν πρώτοι τις συνέπειες
Ο Γκέιτς επισημαίνει ότι επαγγελματικές κατηγορίες όπως οι γιατροί και οι δάσκαλοι, που παραδοσιακά θεωρούνταν ασφαλείς από την επίδραση της τεχνολογίας, θα είναι από τις πρώτες που θα επηρεαστούν ριζικά. Προβλέπει ότι μέσα στην επόμενη δεκαετία, η ΤΝ θα μπορεί να παρέχει «εξαιρετικές ιατρικές συμβουλές» και «σπουδαία μαθήματα» προσβάσιμα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτό το τεχνολογικό άλμα θα μπορούσε να δώσει λύσεις στις χρόνιες ελλείψεις προσωπικού, κυρίως σε αναπτυσσόμενες περιοχές όπως η Αφρική και η Ινδία. Το όραμα του Γκέιτς, ωστόσο, ξεφεύγει από τα στενά όρια της εκπαίδευσης και της υγείας, καθώς βλέπει την ΤΝ να διαμορφώνει και άλλους κρίσιμους τομείς, όπως η γεωργία, η βιομηχανική παραγωγή, τα logistics, η φιλοξενία και οι κατασκευές.
Ένα διαφορετικό μέλλον για την εργασία
Παράλληλα, σκιαγραφεί ένα μέλλον όπου η εργασία δεν θα έχει τον ίδιο ρόλο που έχει σήμερα. Ο Γκέιτς μιλά για έναν «μετα-εργασιακό κόσμο», όπου οι παραδοσιακές μορφές απασχόλησης θα υποχωρήσουν και η καθημερινή ζωή θα οργανώνεται με άλλους όρους. Η μετάβαση αυτή ενδέχεται να φέρει λιγότερες ώρες εργασίας, περισσότερη ελευθερία χρόνου και ενδεχομένως συνταξιοδότηση σε νεότερη ηλικία.
«Οι θέσεις εργασίας είναι ένα τεχνητό δημιούργημα που οφείλεται στην έλλειψη…», τονίζει ο Γκέιτς, υποδεικνύοντας την ανάγκη για μια ριζική αναθεώρηση του τι σημαίνει παραγωγικότητα και σκοπός στο νέο περιβάλλον αφθονίας που διαμορφώνεται.
Αν και εμφανίζεται ενθουσιώδης με τις προοπτικές που ανοίγονται, αναγνωρίζει και τις απειλές. Οικονομικές αναταράξεις, αύξηση της ανεργίας και όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων είναι μερικές από τις προκλήσεις που επισημαίνει. Προτείνει λύσεις όπως το καθολικό βασικό εισόδημα, η μείωση του εργάσιμου χρόνου και νέα συστήματα κατανομής του πλούτου.
Ο ρόλος του ανθρώπου στον νέο κόσμο
Παρά τις ραγδαίες αλλαγές, ο Γκέιτς πιστεύει ότι ορισμένες δραστηριότητες θα παραμείνουν ανθρώπινες. Επαγγέλματα που απαιτούν δημιουργικότητα, ενσυναίσθηση, πολυεπίπεδη σκέψη ή γνήσια ανθρώπινη αλληλεπίδραση δύσκολα θα αντικατασταθούν. Επιπλέον, κλάδοι όπως η ενέργεια, η βιοτεχνολογία και ο προγραμματισμός θα συνεχίσουν να χρειάζονται ανθρώπινη παρέμβαση.
Ο ιδρυτής της Microsoft εκφράζει επίσης ανησυχία για σοβαρά ζητήματα που ανακύπτουν από την εξάπλωση της ΤΝ, όπως η διάδοση ψευδών πληροφοριών, η μεροληψία των αλγορίθμων και η υπερσυγκέντρωση δύναμης στα χέρια λίγων τεχνολογικών κολοσσών. Υποστηρίζει ότι η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να παραμείνει προσανατολισμένη στον άνθρωπο και να διέπεται από διεθνείς συνεργασίες και ανοικτή πρόσβαση στον πηγαίο της κώδικα.
Το όραμά του δεν είναι μόνο τεχνολογικό αλλά και βαθιά κοινωνικό. Η «ελεύθερη νοημοσύνη» μπορεί να φέρει επανάσταση στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη γνώση και την εργασία, αλλά απαιτεί και μια συλλογική επανεξέταση της έννοιας της ασφάλειας, της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής.
Όπως προειδοποιεί και ο ίδιος: «Η μετάβαση είναι σημαντική και κάπως τρομακτική, λόγω της ταχύτητας και της έλλειψης ορίων». Το πώς θα διαχειριστούμε αυτή τη μετάβαση θα καθορίσει και το αποτύπωμα που θα αφήσει η εποχή της τεχνητής νοημοσύνης στην ιστορία της ανθρωπότητας.
