Με μία στάση στο συμβολαιογραφείο και με ένα… κλικ θα γίνονται μέσα στο προσεχές διάστημα οι αποδοχές ή οι αποποιήσεις κληρονομιών.

Το σχέδιο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων προβλέπει τη λειτουργία πλατφόρμας τόσο για τις κληρονομιές όσο και τις άτυπες δωρεές, ενώ θα έχει ολοκληρωθεί και η διασύνδεση με το Κτηματολόγιο. Η αποποίηση κληρονομιάς αποτελεί ένα «εργαλείο» για τον κληρονόμο, ο οποίος εκφράζει την επιθυμία του να μην έχει καμία σχέση με το ενεργητικό και το παθητικό του κληρονομούμενου. Αντιστοίχως, η αποδοχή της κληρονομιάς σημαίνει ότι ο κληρονόμος αναγνωρίζει όχι μόνο τα περιουσιακά στοιχεία του κληρονομούμενου, αλλά και τα βάρη του (υποχρεώσεις και χρέη). Για τον παραπάνω λόγο, αλλά και λόγω της αυξημένης φορολογίας των ακινήτων και της συσσώρευσης χρεών από τους περισσότερους κληρονομούμενους, τα τελευταία χρόνια οι κληρονόμοι έχουν καταστήσει πλέον ως κανόνα την αποποίηση της κληρονομιάς σε σχέση με την αποδοχή της. Η αποποίηση της κληρονομιάς όταν δεν υπάρχει διαθήκη ενεργοποιεί τις διατάξεις περί εξ αδιαθέτου διαδοχής και καλεί ως κληρονόμους τους δικαιούχους συγγενείς σύμφωνα με τις κληρονομικές τάξεις.

Τα… τυπικά

Τα… τυπικά της διαδικασίας των κληρονομιών περιέχουν αρκετά «ψιλά γράμματα» αλλά και παγίδες.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τη νομοθεσία:

1. Η αποποίηση κληρονομιάς γίνεται εντός 4 μηνών και ο χρόνος «μετράει» από τότε που ο κληρονόμος έμαθε για τον θάνατο του κληρονομούμενου.

2. Αν ο κληρονομούμενος ήταν κάτοικος εξωτερικού και ο κληρονόμος κατοικεί στο εξωτερικό, τότε η προθεσμία αποποίησης είναι οι 12 μήνες.

3. Όταν υπάρχει διαθήκη, η προθεσμία δεν αρχίζει πριν από τη δημοσίευσή της.

4. Η αποποίηση γίνεται με δήλωση στο Ειρηνοδικείο της περιοχής όπου κατοικούσε ο θανών, ενώ δι’ αντιπροσώπου χρειάζεται πληρεξούσιο με συμβολαιογραφικό έγγραφο.

5. Το Δημόσιο δεν μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά που αφήνει ο θανών.

6. Εκείνος που αποποιήθηκε την κληρονομιά μπορεί να την αποδεχθεί αργότερα εξ αδιαθέτου.

7. Αν ο κληρονόμος θέλει να την αποποιηθεί, τότε η επαγωγή προς εκείνον που αποποιήθηκε θεωρείται ότι δεν έγινε. Η κληρονομιά περνάει σ’ εκείνον που θα είχε κληθεί, αν εκείνος που αποποιήθηκε δεν ζούσε κατά τον θάνατο του κληρονομουμένου.

8. Η αποδοχή ή η αποποίηση της κληρονομιάς είναι αμετάκλητη. Μπορεί να ανακληθεί βάσει τελεσίδικης δικαστικής απόφασης, μόνο αν υπήρξε πλάνη, απειλή ή απάτη.

9. Η αγωγή για την ακύρωση της κληρονομιάς παραγράφεται μετά από ένα εξάμηνο, Επιπλέον, η πλάνη σχετικά με το ενεργητικό ή το παθητικό της κληρονομίας δεν θεωρείται ουσιώδης. Δηλαδή, εάν κάποιος αποποιήθηκε την κληρονομιά επειδή πίστευε ότι έχει χρέη, ενώ τελικά δεν είχε, τότε η πλάνη δεν θεωρείται ουσιώδης για τη δικαστική ανατροπή της δήλωσης αποποίησης.

10. Τα ανήλικα τέκνα σύμφωνα με τον νόμο αποδέχονται πάντα την κληρονομιά με το ευεργέτημα της απογραφής, αλλά στη συνέχεια πρέπει να γίνει εκκαθάριση για την αποπληρωμή χρεών. Ωστόσο, τα ανήλικα τέκνα μπορούν να αποποιηθούν την κληρονομιά μετά από άδεια δικαστηρίου, επικαλούμενα τον λόγο, ενώ η σχετική διαδικασία κινείται από αυτούς που έχουν την επιμέλεια και τη γονική μέριμνα των τέκνων.

Πότε ισχύει η ακυρότητα

Η διαδικασία της ακυρότητας μιας κληρονομιάς μπορεί να κρύβει πολλά… μυστικά, αλλά και αρκετές παγίδες.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία:

1. Η αποποίηση είναι άκυρη, αν ο κληρονόμος έχει ρητά ή σιωπηρά δηλώσει ότι αποδέχεται την κληρονομιά. Εφόσον έχει δηλώσει θετικός στη διαχείριση της περιουσίας του κληρονομούμενου, τότε δηλώνει σιωπηρά ότι την αποδέχεται. Αυτό μπορεί να προκύψει είτε από τη νομή και την κατοχή ενός ακινήτου, είτε από την κίνηση τραπεζικού λογαριασμού του θανόντος ή από την προσκόμιση των δικαιολογητικών που πιστοποιούν την κληρονομική του ιδιότητα, με σκοπό τη διαχείριση της περιουσίας. Η διαδικασία εξακρίβωσης της περιουσίας αλλά και των χρεών δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως σιωπηρή δήλωση αποδοχής.

2. Η αποποίηση είναι άκυρη, αν γίνει μετά την πάροδο της προθεσμίας. Αν περάσει η προθεσμία, τότε η κληρονομιά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή. Η προθεσμία είναι ιδιαίτερα αυστηρή και επιφέρει τις συνέπειες της αποδοχής. Η αποδοχή ή η αποποίηση της κληρονομιάς είναι άκυρη, αν έγινε πριν από την επαγωγή ή από πλάνη ως προς τον λόγο της επαγωγής. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι αποδοχή ή αποποίηση με εγκυρότητα, μπορεί να κάνει μόνο όταν καλείται κάποιος ως κληρονόμος. Παραδείγματος χάριν, εάν ο θανών αφήνει κληρονόμους τα τέκνα του Α και Β που είναι εν ζωή, τότε τα παιδιά είτε αποδεχθούν είτε αποποιηθούν τις δηλώσεις τους, αυτές θα είναι άκυρες αφού δεν κλήθηκαν ως κληρονόμοι στην κληρονομιά. Εάν όμως ο Β αποποιηθεί την κληρονομιά, τότε τα τέκνα του καλούνται ως κληρονόμοι και σε αυτήν την περίπτωση ενεργοποιούνται τόσο οι διατάξεις περί αποδοχής όσο και οι διατάξεις περί αποποίησης. Επίσης είναι άκυρη, αν έγινε υπό αίρεση ή προθεσμία ή για ένα μέρος της. Εν τέλει, κάποιος δεν μπορεί να αποποιηθεί μέρος της κληρονομιάς ή να θέσει προϋποθέσεις.

 

του Λουκά Γεωργιάδη

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο

Προβολές: 252