«Η συνολική ενεργειακή απασχόληση το 2021 αυξήθηκε κατά περίπου 1,3 εκατομμύρια από το 2019 και θα μπορούσε να αυξηθεί ακόμα κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες έως το τέλος του 2022. Οι ενεργειακές επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν κατά 8% μέχρι το τέλος του 2022, αγγίζοντας τα 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια – όμως, σχεδόν το ήμισυ της αύξησης των κεφαλαιουχικών δαπανών συνδέεται με υψηλότερο κόστος». Είναι οι εκτιμήσεις για την παγκόσμια απασχόληση στον τομέα ενέργειας, που περιλαμβάνονται στη νέα έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ).

Η έκθεση του ΙΕΑ για την απασχόληση στην ενέργεια, η οποία στο εξής θα δημοσιεύεται ετησίως και θα αποτελέσει τη βάση για άλλες μελέτες,«είναι το πρώτο εγχείρημα μιας πρώτης ολοκληρωμένης απογραφής του παγκόσμιου ενεργειακού εργατικού δυναμικού». Σημειώνεται ότι «μέχρι σήμερα, δεν υπήρχε ένα σύνολο δεδομένων για την απασχόληση στον ενεργειακό τομέα».

Στην έκθεση επισημαίνεται ότι«ο όγκος των ενεργειακών θέσεων εργασίας παγκοσμίως έχει ανακάμψει μετά την καθίζηση λόγω του Covid-19 και σήμερα αποτιμάται συνολικά σε πάνω από 65 εκατομμύρια ανθρώπους, ή σε ποσοστό είναι περίπου 2% του εργατικού δυναμικού σε όλο τον κόσμο».

Ελληνική πραγματικότητα

Ανοίγουμε παρένθεση για να δώσουμε την πληροφορία,μέσα από μελέτη του ελληνικού οργανισμού έρευνας και ανάλυσης διαΝΕΟσις,ότι στη χώρα μας «η συνεισφορά του τομέα ενέργειας στην απασχόληση εκτιμάται (σ.σ. στοιχεία λίγα χρόνια προ πανδημίας)σε 49.000 άτομα ή στο 1,2% του εργατικού δυναμικού, καθώς οι περισσότερες δραστηριότητες του κλάδου είναι εντάσεως κεφαλαίου». Ωστόσο, συνυπολογίζοντας τις δραστηριότητες «που συνδέονται στενά με τον ενεργειακό τομέα, εκτιμάται ότι η ευρύτερη συνεισφορά του, ιδίως στην απασχόληση, είναι πολλαπλάσια».

Τομείς απασχόλησης

Όπως μας πληροφορεί ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας,«το 2019 στον εφοδιασμό καυσίμων, το πετρέλαιο είχε το μεγαλύτερο μερίδιο στο εργατικό δυναμικό, με συνολικά σχεδόν 8 εκατομμύρια άτομα. Ακολουθούν η προμήθεια άνθρακα με 6,3 εκατομμύρια άτομα και η παροχή φυσικού αερίου με 3,9 εκατομμύρια. Στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, η παραγωγή απασχολεί περίπου 11,3 εκατομμύρια άτομα, ενώ η μεταφορά, η διανομή και η αποθήκευση συνολικά αντιπροσωπεύουν περίπου 8,5 εκατομμύρια. Στις τελικές χρήσεις, 13,6 εκατομμύρια απασχολούνται στην κατασκευή οχημάτων, ενώ άλλα 10,9 εκατομμύρια απασχολούνται στην ενεργειακή απόδοση κτιρίων κ.λπ.».

Περίπου «το 65% του εργατικού δυναμικού του ενεργειακού τομέα είναι συνδεδεμένο με την ανάπτυξη νέων ενεργειακών υποδομών, ενώ το 35% συμμετέχει στη λειτουργία και τη συντήρηση υφιστάμενων ενεργειακών πόρων. Η απασχόληση στην καθαρή ενέργεια αυξάνεται ραγδαία παράλληλα με τις προσπάθειες για απαλλαγή των ενεργειακών συστημάτων – αυτοί οι τομείς αντιπροσωπεύουν το 50% του παγκόσμιου ενεργειακού εργατικού δυναμικού σήμερα και το υψηλότερο δυναμικό δημιουργίας θέσεων εργασίας».

Δυναμικό χωρών

«Η Κίνα έχει τον μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων στον τομέα της ενέργειας, σχεδόν 20 εκατομμύρια, που αντιπροσωπεύει περίπου το 2,5% των απασχολουμένων στην Κίνα. Στη Μέση Ανατολή και την Ευρασία, το ενεργειακό εργατικό δυναμικό αποτελεί σχετικά υψηλό μερίδιο της απασχόλησης σε ολόκληρη την οικονομία, κατά μέσο όρο 3,6%. Η Βόρεια Αμερική (ΗΠΑ) έχει 7,9 εκατομμύρια εργαζομένους στην ενέργεια, που ισοδυναμεί με το 3,4% της συνολικής απασχόλησης. Η Ευρώπη έχει 7,5 εκατομμύρια εργαζομένους στην ενέργεια, ή το 2,4% της συνολικής απασχόλησης. Περισσότερο από το ήμισυ της ενεργειακής απασχόλησης βρίσκεται στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού. Αυτό αντανακλά την ταχέως αναπτυσσόμενη ενεργειακή υποδομή στην περιοχή (με πρόσβαση σε εργατικό δυναμικό χαμηλότερου κόστους!) Η Κίνα από μόνη της αντιπροσωπεύει το 30% του παγκόσμιου ενεργειακού εργατικού δυναμικού».

Τα νέα ενεργειακά έργα «είναι η κύρια κινητήρια δύναμη της απασχόλησης, με περίπου 65% των ενεργειακών εργαζομένων που απασχολούνται στην κατασκευή και την εγκατάσταση νέων ηλιακών εγκαταστάσεων, φρεατίων, αντλιών θερμότητας, αυτοκινήτων κ.λπ.».

Σενάριο 2050

Στο Σενάριο Καθαρών Μηδενικών Εκπομπών έως το 2050 του IEA, προβλέπεται ότι «η ενεργειακή μετάβαση θα δημιουργήσει 14 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας, που σχετίζονται με τις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας έως το 2030, και θα απαιτήσει τη μετατόπιση περίπου 5 εκατομμυρίων εργαζομένων μακριά από τους τομείς ορυκτών καυσίμων. Εκτός από αυτούς τους νέους ρόλους, 16 εκατομμύρια εργαζόμενοι θα χρειαστούν βάρδιες για να εργαστούν σε τομείς καθαρής ενέργειας, που απαιτούν πρόσθετες δεξιότητες και κατάρτιση».

Οι προηγμένες οικονομίες «παρείχαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις στις επενδύσεις το 2021 και, μαζί με την Κίνα, πρόκειται να οδηγήσουν σχεδόν το 60% της ανάπτυξης το 2022. Για τα προγράμματα ενεργειακής απόδοσης έχουν διατεθεί επιπλέον 165 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στον απόηχο της πανδημίας, ενισχύοντας την απασχόληση. Τα νέα προγράμματα, ιδίως το REPowerEU της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δίνουν αυξανόμενη έμφαση στους στόχους ενεργειακής απόδοσης, αυξάνοντας τη ζήτηση εργαζομένων για τη μετασκευή κτιρίων και τη διαχείριση αυτών των έργων».

Αρκετοί,όμως, είναι«κίνδυνοι που θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τη δυναμική στην επέκταση της ενεργειακής απασχόλησης. Οι ανησυχίες για τον πληθωρισμό κόστους λειτουργούν ως τροχοπέδη στην προθυμία των εταιρειών να αυξήσουν τις δαπάνες.Εξάλλου, οι συνεχιζόμενες ελλείψεις εργατικού δυναμικού και η αυξημένη εναλλαγή εργαζομένων δημιουργούν (αρνητικές) προκλήσεις για τις προσλήψεις.

Κατάσταση μισθών

Οι μισθοί του ενεργειακού τομέα «έχουν συνήθως ένα ασφάλιστρο σε σχέση με τους μέσους μισθούς σε ολόκληρη την οικονομία, αν και αυτό το ασφάλιστρο κυμαίνεται ουσιαστικά από 10% έως 50% μόνο στις προηγμένες οικονομίες.

Οι εδραιωμένες βιομηχανίες όπως η πυρηνική ενέργεια, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο προσφέρουν συνήθως τους υψηλότερους μισθούς.Για παράδειγμα, οι θέσεις εργασίας στον άνθρακα στην Ινδία λαμβάνουν αποζημίωση περίπου τρεις έως τέσσερις φορές τον εθνικό μέσο όρο.

Οι βιομηχανίες με υψηλό μερίδιο εργαζομένων στις κατασκευές, όπως η εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών ή η πραγματοποίηση μετασκευών ενεργειακής απόδοσης, έχουν συνήθως χαμηλότερα ασφάλιστρα στους μισθούς».

Κατά την έναρξη της πανδημίας Covid-19, «οι απολύσεις ήταν συχνές σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές, ειδικά στον εφοδιασμό πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ωστόσο, η ενεργειακή απασχόληση υπερβαίνει τα προ πανδημίας επίπεδα σήμερα, χάρη στην ανθεκτική ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας.

Η γυναικεία εκπροσώπηση στην ενέργεια(έχουμε αναφερθεί εκτενώς σε δύο δημοσιεύματα)είναι πολύ κάτω από τους μέσους όρους της οικονομίας: υποεκπροσωπείται σε μεγάλο βαθμό και,παρά το γεγονός ότι αποτελούν το 39% της παγκόσμιας απασχόλησης, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόνο το 16% των παραδοσιακών ενεργειακών τομέων που κατατάσσονται σε ειδικές ταξινομήσεις εργασίας.

Υψηλή εξειδίκευση

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας,ο ενεργειακός τομέας «απαιτεί περισσότερους εργαζομένους υψηλής ειδίκευσης από άλλους κλάδους, με το 45% του εργατικού δυναμικού να πρέπει να έχει επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, από πανεπιστημιακά πτυχία έως επαγγελματικές πιστοποιήσεις. Λιγότερο από το 10% της ενεργειακής απασχόλησης αφορά εργατικό δυναμικό χαμηλής ειδίκευσης».

του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο