Στον Κλιματικό Νόμο, που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, αποτυπώνεται και η συμβολή του κτιριακού τομέα στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και οι τρόποι περιορισμού τους. Ο Κλιματικός Νόμος ορίζει το θεσμικό πλαίσιο για τη σταδιακή μείωση των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, με σκοπό την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας το 2050. Ουσιαστικά πρόκειται για τον Οδικό Χάρτη που θα υιοθετήσει η χώρα, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.

Συνεπώς, η κατεύθυνση προς τα πράσινα κτίρια δεν είναι «πολυτέλεια», καθώς, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Κομισιόν, «ο κτιριακός τομέας είναι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ενέργειας στην Ευρώπη: Ευθύνεται περίπου για το 40% της κατανάλωσης ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το 36% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Γι’ αυτό άλλωστε η οδηγία (Energy performance of buildings directive) για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων απαιτεί όλα τα νέα κτίρια από το 2021 (τα δημόσια από το 2019) να είναι σχεδόν μηδενικής ενέργειας, που πρέπει να καλύπτεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Περίπου το 35% των κτιρίων της ΕΕ είναι ηλικίας άνω των 50 ετών και σχεδόν το 75% του κτιριακού αποθέματος είναι ενεργειακά αναποτελεσματικό. Ταυτόχρονα, μόνο το 1% περίπου του κτιριακού αποθέματος ανακαινίζεται κάθε χρόνο.

Η ανακαίνιση υφιστάμενων κτιρίων μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, καθώς θα μπορούσε να μειώσει τη συνολική κατανάλωση ενέργειας στην ΕΕ κατά 5%-6% και τις εκπομπές CO2 κατά περίπου 5%.

Οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση τονώνουν την οικονομία, ιδίως τον κατασκευαστικό κλάδο, ο οποίος παράγει περίπου το 9% της ΑΕΠ της Ευρώπης και «ευθύνεται» άμεσα για 18 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Για τη Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας ΙΕΑ (International Energy Agency) εξάλλου, το καθαρό μηδενικό αποτύπωμα μέχρι το 2050 εξαρτάται και από την αύξηση της ενεργειακής απόδοσης: «Η ενεργειακή απόδοση σε όλες τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες (και στα κτίρια φυσικά) είναι ένα κρίσιμο μέρος της κούρσας προς τις Καθαρές Μηδενικές Εκπομπές (Net Zero Emissions) έως το 2050. «Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ενεργειακή απόδοση προσφέρει τη δεύτερη μεγαλύτερη συμβολή στη μείωση των εκπομπών CO2. Η ψηφιοποίηση είναι επίσης βασικός παράγοντας για βελτιώσεις ενεργειακής απόδοσης σε όλες τις τελικές χρήσεις και τεχνολογίες, με το σενάριο NZE να απαιτεί ταχεία αύξηση της χρήσης και της απόδοσης των συστημάτων διαχείρισης ενέργειας και του συνδεδεμένου εξοπλισμού. Μέχρι το 2050 τα περισσότερα σπίτια, γραφεία και βιομηχανικές εγκαταστάσεις συνδέονται μέσω δικτύων επικοινωνίας με “έξυπνα” χειριστήρια, αισθητήρες και τεχνητή νοημοσύνη που επιτρέπουν τη βελτιστοποίηση της ζήτησης ενέργειας. Μόνο στον τομέα των κτιρίων, η ψηφιοποίηση και οι “έξυπνοι” έλεγχοι επιτρέπουν κέρδη αποδοτικότητας που μειώνουν τις εκπομπές κατά 350 εκατομμύρια τόνους (Mt) CO2 έως το 2050».

Μέτρα ΥΠΕΝ

Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στο πλαίσιο του Κλιματικού Νόμου, τα μέτρα που λαμβάνονται στη χώρα μας για τα κτίρια είναι: «Από το 2023, απαγόρευση καυστήρων πετρελαίου όπου υπάρχει δίκτυο Φ/Α σε νέες οικοδομές.

Από το 2025 απαγόρευση εγκατάστασης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης.

Από το 2030 απαγόρευση χρήσης καυστήρων πετρελαίου θέρμανσης.

Στα ειδικά κτίρια (βιομηχανίες, αποθήκες, εμπορικά κτίρια κ.λπ.) με κάλυψη μεγαλύτερη των 500 τ.μ., για τα οποία οι οικοδομικές άδειες υποβάλλονται από την 1η Ιανουαρίου 2023, εξαιρουμένων των τουριστικών καταλυμάτων και των ναών, καθίσταται υποχρεωτική η τοποθέτηση συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά ή θερμικά ηλιακά συστήματα σε ποσοστό που αντιστοιχεί τουλάχιστον στο 30% της κάλυψης. Προβλέπεται δυνατότητα εξαιρέσεων σε μεμονωμένα κτίρια για λόγους μορφολογικούς ή αισθητικούς, ή σε περιοχές με θεσμοθετημένο καθεστώς προστασίας, όπως παραδοσιακοί οικισμοί και διατηρητέα κτίρια».

Μείωση κατανάλωσης

Με τον Κλιματικό Νόμο καθορίζεται ο στόχος για τη μείωση της τελικής κατανάλωσης ενέργειας το 2030 κατά 38% σε σχέση με το 2017 σε όλους τους οικονομικούς τομείς (βιομηχανία, μεταφορές, επιχειρήσεις, οικιακός).

·    Ως μέτρα για την επίτευξη του στόχου, ορίζονται η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων κατοικίας, κτιρίων του Δημοσίου, του τριτογενούς τομέα και των βιομηχανικών μονάδων, το καθεστώς επιβολής υποχρέωσης ενεργειακής απόδοσης και οι ανταγωνιστικές διαδικασίες σε συνδυασμό με αποδοτική θέρμανση-ψύξη από ΑΠΕ.

·    Καθορίζεται ετήσιος στόχος 0,8% νέων εξοικονομήσεων κάθε χρόνο συγκριτικά με την τελευταία τριετία.

·     Προβλέπεται η υποχρέωση ενεργειακής αναβάθμισης του 3% των κτιρίων της κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης. Ισοδυναμεί με 12.000 τ.μ. ετησίως.

·    Σε περίπτωση σύμβασης αγοράς κτιρίου από δημόσιους φορείς, το οποίο προορίζεται για στέγαση των υπηρεσιών του εκάστοτε φορέα, απαιτείται το κτίριο να ανήκει από 1/1/2022, τουλάχιστον στην ενεργειακή κατηγορία Β’ και να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας από 1/1/2026. Ειδικά, για τους φορείς της κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης, το κτίριο απαιτείται να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας από 1/1/2022.

·    Για συμβάσεις μίσθωσης κτιρίων από δημόσιους φορείς, το κτίριο απαιτείται να ανήκει τουλάχιστον στην ενεργειακή κατηγορία Β’ από 1/1/2023 και να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας από 1/1/2026. Ειδικά για φορείς της κεντρικής Δημόσιας Διοίκησης, το κτίριο απαιτείται να ανήκει τουλάχιστον στην ενεργειακή κατηγορία Β’ από 1/1/2023 και να είναι σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας από 1/1/2026.

Πλήρης απεξάρτηση

Στον δρόμο για την πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μέσα από τον Κλιματικό Νόμο προσδιορίζονται αναλυτικά οι τρόποι θέρμανσης των κτιρίων.

Κατά δήλωση του υπουργού ΠΕΝ, «αυτή τη στιγμή περίπου 550.000 κτίρια και σπίτια είναι συνδεδεμένα στο φυσικό αέριο. Σε σύνολο εκτιμάται ότι έχουμε περίπου 4 με 4,5 εκατομμύρια νοικοκυριά. Κάποιες συνδέσεις στην Αττική αφορούν πολυκατοικίες όπου υπάρχουν περισσότερα του ενός σπίτια συνδεδεμένα με μία παροχή. Άρα, μία διείσδυση της τάξης του 10%-15% αυτήν τη στιγμή είναι στο φυσικό αέριο. Αλλά το φυσικό αέριο δεν είναι ο μόνος τρόπος για να θερμάνεις ένα σπίτι. Προχωρούμε πολύ γρήγορα φυσικά στις επενδύσεις για την επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου, ώστε να αυξηθεί η διείσδυση στο κτιριακό απόθεμα της χώρας (1.500.000 κτίρια σε όλη τη χώρα). Ένα μεγάλο ποσοστό των κτιρίων και των κατοικιών χρησιμοποιεί ηλεκτρική ενέργεια και μάλιστα χρησιμοποιεί συσκευές κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας για θέρμανση, που είναι πάρα πολύ ενεργοβόρες και ασύμφορες. Η μεγάλη προσπάθεια που πρέπει να κάνουμε είναι να βοηθήσουμε όλα αυτά τα νοικοκυριά, τα οποία μπορεί να είναι και τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, να αντικαταστήσουν αυτές τις συσκευές, τις ενεργοβόρες συσκευές θέρμανσης, με πολύ χαμηλότερης κατανάλωσης και πολύ καλύτερης απόδοσης, άρα και πολύ χαμηλότερου κόστους. Αυτοί που χρησιμοποιούν ηλεκτρισμό ως μέσο θέρμανσης. Μέσα από το “Νέο Εξοικονομώ” και μέσα από τα προηγούμενα βέβαια χρηματοδοτούμε και επιδοτούμε και την εγκατάσταση αντλιών θερμότητας, που είναι το αμέσως επόμενο στάδιο της ηλεκτροδότησης και της πλήρους απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα».

Βιώσιμη καθημερινότητα

Η κλιματική αλλαγή, που ταχύτατα έχει εξελιχθεί σε κλιματική κρίση, επιβάλλει με επιταχυνόμενους ρυθμούς την υιοθέτηση ενός νέου τρόπου ζωής και συμπεριφοράς αλλά και μια ολοκληρωτικά νέα προσέγγιση ως προς τον τρόπο με τον οποίο δομούμε το περιβάλλον, δήλωσε ο Νικόλαος Μπακατσέλος, πρόεδρος του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες μέρες με τίτλο «Πράσινα Κτίρια: Πολυτέλεια ή Αναγκαιότητα». Ένα συνέδριο, όπως τόνισε, που «καταδεικνύει τη σημασία που δείχνει το Επιμελητήριο σε μια σειρά από ζητήματα που συνδέονται άρρηκτα με τη βιώσιμη ανάπτυξη και διαμορφώνουν τη βάση αυτής της βιώσιμης ανάπτυξης, που δεν είναι άλλη από μία βιώσιμη καθημερινότητα».

Προϋπολογισμοί άνθρακα

Ο Κλιματικός Νόμος θεσπίζει τη διαδικασία κατάρτισης, τομεακών προϋπολογισμών άνθρακα, πενταετούς διάρκειας, για τις βασικές οικονομικές δραστηριότητες οι οποίες συνεισφέρουν περισσότερο στα αέρια του θερμοκηπίου. Είναι τα κτίρια, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας, οι μεταφορές, η βιομηχανία, η γεωργία και η κτηνοτροφία, τα απόβλητα και οι χρήσεις γης, οι αλλαγές χρήσεων γης, η δασοπονία. Ο ίδιος νόμος θα περιλαμβάνει και απογραφή για τους στόχους μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, για τον εξοπλισμό και τις υποδομές τους και αναλυτική απογραφή των ενεργειακών καταναλώσεων και των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για: τα κτίρια, τις κοινωφελείς εγκαταστάσεις (π.χ. αθλητισμού και πολιτισμού), τον φωτισμό δημοτικών οδών και κοινοχρήστων χώρων, τις δημοτικές εγκαταστάσεις ύδρευσης, αποχέτευσης, άρδευσης και τα δημοτικά οχήματα.

 

του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο